THE ISLAMIZATION OF KNOWLEDGE: A CRITICAL APPROACH

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 24, 43 - 62, 20.05.2021

Mehmet Furkan Ören

https://doi.org/10.31126/akrajournal.816366

Öz

In this study, the thesis of the Islamization of knowledge is criticized from several perspectives. The fact that the Islamic geography lagged behind the West in terms of politics, military and economy in the 18th century led some thinkers who working in the framework of Islam to some searches. One of these searching is the need for a new information paradigm. Because the encounter of the Islamic geography, which started in the 18th century and continues today, caused serious turning points and is still happening. The theses on the Islamization of knowledge are in their own framework an answer to this question. The thesis of Islamization of knowledge, which should be evaluated within the framework of efforts to reach information that can be an alternative to the West, has both modern and post-modern features. On the other hand, it becomes important how this thesis will respond to the Western perspective and knowledge hegemony, which is getting stronger and gaining a global effect, and has influenced various civilization basins of the world. Today, the fact that the West has gained a global influence requires an alternative epistemic construction to have a global address. In this study, it is discussed whether the thesis of the Islamization of knowledge has such an opportunity.

Anahtar Kelimeler

Islamization of Knowledge, sociology of knowledge, power, West.

BİLGİNİN İSLAMİLEŞTİRİLMESİ: ELEŞTİREL BİR YAKLAŞIM

Öz

Bu çalışmada bilginin İslamileştirilmesi tezi çeşitli açılardan kritik edilmektedir. 18. yüzyılda İslam coğrafyasının siyasi, askerî ve iktisadi açıdan Batı’nın gerisinde kalması, İslam çerçevesinde kalem oynatan düşünürleri kimi arayışlara sevk etmiştir. Bu arayışlardan bir tanesi de yeni bir bilgi paradigması ihtiyacıdır. Zira tarihin çeşitli dönemlerinde Batı’yla yüzleşen İslam coğrafyasının 18. yüzyılda başlayan ve günümüzde de devam eden karşılaşması, ciddi kırılmaların yaşanmasına neden olmuş/olmaktadır. Bilginin İslamileştirilmesi tezleri kendi çerçevesi içerisinde bu soruya bir cevaptır. Batı’ya alternatif oluşturabilecek bilgi uğraşları çerçevesinde değerlendirilmesi gereken bilginin İslamileştirilmesi tezi, hem modern hem de postmodern özellikler taşımaktadır. Bu tezin, giderek güçlenen ve küresel bir etki kazanarak, dünyanın çeşitli medeniyet havzalarını etkisi altına alan Batıcı bakış açısı ve bilgi hegemonyasına karşı nasıl bir karşılık vereceği önem kazanmaktadır. Bugün Batı, küresel bir etki kazandığına göre ona alternatif olacak epistemik inşanın da küresel bir hitap taşıması elzemdir. Bu çalışmada bilginin İslamileştirilmesi tezinin böyle bir imkâna sahip olup olmadığı tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bilginin İslamileştirilmesi, bilgi sosyolojisi, güç, Batı

Kaynakça

• Açıkgenç, Alparslan. Kavram ve Süreç Olarak Bilginin İslamileştirilmesi. İstanbul: Nesil Y., 1998.
• Aktay, Yasin. “İslamcılık ve Bir Modern Melankoli: Eve Dön(eme)mek”, Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve mitoloji Araştırmaları Dergisi. Cilt: 5/5 (Eylül-Aralık 2008). Amin Maalouf, Ölümcül Kimlikler. çev. Aysel Bora, İstanbul: Yapı Kredi Y.,2004.
• Arslan, Abdurrahman. Nehri Geçerken. Haz. Asım Öz, İstanbul: Beyan Y., 2010.
• Attas, S. Nakib. Islam and Secularism. Delhi: Hundistan Publication, 1984.
• Attas, S. Nakib. The Consep of Education in İslam. Malesya: İnteronal Institute of Islam Thought and Civilization, 1980.
• Attas, S.Nakib. İslam, Sekülerizim ve Geleceğin Felsefesi. çev. Mahmut Erol Kılıç, İstanbul: İnsan Y., 1995.
• Berger, Peter-Thomas Luckmann. Gerçekliğin Sosyal İnşası(Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi). çev. Vefa S. Öğütle, İstanbul: Paradigma Y., 2008.
• Bulut, Yücel. “Oryantalizmin Tarihsel Gelişimi Üzerine Bazı Değerlendirmeler,” Marife: Dini Araştırmalar Dergisi [Bilimsel Birikim], , cilt: II, sayı: 3 (2002), 13-38.
• Ebu-Rabi, İbrahim M. Çağdaş Arap Düşüncesi. İstanbul: Anka Y., 2005.
• El-Alvâni, Tâha Câbir. Dünden Bugüne Bilginin İslamileştirilmesi. İstanbul: Kobal Y., 1995.
• Foucault, Michel. Cinselliğin Tarihi. çev. Hülya Uğur Tanrıöver, İstanbul: Ayrıntı Y., 2007.
• Foucault, Michel. Deliliğin Tarihi I. çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Y., 1992.
• Foucault, Michel. Deliliğin Tarihi III. çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Y., 1993.
• Foucault, Michel. Hapishanelerin Doğuşu. çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Y.,1992.
• Foucault, Michel. İktidarın Gözü: (seçme yazılar). çev. Işık Ergüden, İstanbul: Ayrıntı Y., 2003.
• Foucault, Michel. Özne ve İktidar. çev. Işık Ergüden& Osman Akınhay, İstanbul: Ayrıntı Y., 2014.
• Gadamer, Hans-Gorge. Hakikat ve Yöntem. çev. Vefa Saygın Öğütle, İstanbul: Paradigma Y., 2013.
• Gencer, Bedri. İslam’da Modernleşme: 1839-1939. Ankara: Lotus Y., 2008.
• Harari, Yuval N. Sapıens. çev.Ertuğrul Genç, İstanbul: Kolektif Y., 2016.
• Heidegger, Martin. Varlık ve Zaman. çev. Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınevi, 2004.
• Hourani, Albert. Çağdaş Arap Düşüncesi. çev. Latif Boyacı,Hüseyin Yılmaz, İstanbul: İnsan Y., 2000.
• Kalın, İbrahim. Ben, Öteki ve Ötesi: İslam-Batı İlişkileri Tarihine Giriş, İstanbul: İnsan Y., 17.bs. 2018.
• Kalın, İbrahim. İslam ve Batı, İstanbul: İsam Y., 2007.
• Kaya, Mahmut. “Beytü’l Hikme”. Diyanet İşleri İslam Ansiklopedisi, C. 6,(88-90). Ankara: Diyanet Y., 1992.
• Kaya, Remzi. “Ehl-i Kitap”, TDV DİA, cilt: 10, Ankara: Diyanet Y.,1994, s. 516-519.
• Koçak, Cemil. “Yeni Osmanlılar ve Birinci Meşrutiyet “ Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Tanzimat ve Meşruiyet’in Birikimi, İçinde (72-81). C. 1, İstanbul: İletişim Y., 2014.
• Marx, Karl ve Friederich Engles. Doğu Sorunu. çev. Yurdakul Fincancı, Ankara: Sol Y., 1977.
• Nasr, Seyyid H. “Kötü Niyet: Anti-Özcülük, Evrensellik ve İslâmcılık”. çev. Nuh Yılmaz, Tezkire: Düşünce, Siyaset, Sosyal Bilim, Cilt: 9/18. ( 2000), 71-87.
• Ortaylı, İlber. Osmanlı’da Aile. 19.bs. İstanbul: Kronik Y., 2018.
• Özdemir, Mehmet. “Endülüs”. Diyanet İşleri Ansiklopedisi, c.11. (211-224). Ankara: diyanet, Y., 1995.
• Öztürk, Nermin. “İlahi dinlerde (Yahudilik, Hristiyanlık, İslamiyet) yemin, keffaret ve kurban”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1996. Raimondo, Luraghi. Sömürgecilik tarihi. çev. Halim İnal. İstanbul: E Yayınları 1975.
• Said, Edward W. Oryantalizm (doğubilim) : Sömürgeciliğin Keşif Kolu. Çev. Nezih Uzel. İstanbul : Pınar Y., 1982.
• Said, Edward. Oryantalizm. çev. Nezih Uzel, İstanbul: İrfan Y., 1998.
• Shayegan, Daryush. Yaralı Bilinç: Geleneksel Toplumlarda Kültürel Şizofreni. çev. Haldun Bayrı, İstanbul: Metis Y.,2010.
• Somel, S. Akşin .“Osmanlı Reform Çağında Osmanlıcılık Düşüncesi (1839-1913)” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Tanzimat ve Meşruiyet’in Birikimi, İçinde (88-97). C. 1, İstanbul: İletişim Y., 2014.
• Sunar, Lütfi. Marx ve Weber’de Doğu Toplumları. İstanbul: Ayrıntı Y., 2012.
• Taylor, Charles. Seküler Çağ. çev. Dost Körpe. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
• Touraine, Alain. Modernliğin Eleştirisi. çev. Hülya Uğur Tanrıöver, 9. bs. İstanbul: Yapı Kredi Y., 2014.
• Türker, Ömer. “İslam’ın Metafizik Gelenekleri”, İslam Felsefesi Geçmiş ve Günümüze Dair Bazı Meseleler, içinde (43-54), Köln: Plural Y., 2017.
• Uyanık, Mevlüt. Bilginin İslamileştirilmesi ve Çağdaş İslam Düşüncesi, Ankara: Ankara Okulu Y., 1999.
• Ünsal, Fatma Bostan. “Mehmet Akif Ersoy”, İslamcılık, cilt: 6 (içinde). İstanbul: İletişim Y., 2004.
• Weber, Max. Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. çev. Zeynep Gürata, Ankara: Ayraç Y., 2009.