PERCEPTIONAL COMPOSITION OF ABSTRACT PLANES: A PERIODICAL READING ON LUIS BARRAGÁN'S RESIDENTIAL ARCHITECTURE IN THE FRAMEWORK OF ARCHITECTURE-PHILOSOPHY INTERACTION

Yıl 2021, Sayı: 10, 120 - 137, 17.12.2021

Sezen Başak Özünur Şahin Kemal Reha Kavas

Öz

Continuities between the architectural design process, which leads an intellectual activity to spatial concretization, and the philosophical approaches of the period in which this process took place can be determined. The nature of these continuities can be evaluated by analyzing through the ontological, epistemological, phenomenological, aesthetic etc. approaches of the theoretical assumptions of different historical periods of architecture, the decision-making processes of the designers and the spatial concretisations.
This study questioned the traces of the philosophical transformations of the period through the design approach of the Mexican architect Luis Barragán (1902-1988).The change detected in Barragán's design approach is read as a process in which the spatial planes of modernism that reduced to an abstraction disconnected from the multidimensionality of perceptual experience also the context, evolved to form a composition with place-based phenomenological and regionalist sensitivities. The examination of the architect's works demonstrates that the abstract geometric planes with neo-Platonic references brought to the agenda by the modern movement in architectural design have become, a part of the phenomenological experience through getting rid of their contextless structures in Barragán's late period which overlaps with the postmodern climate of thought.

Anahtar Kelimeler

Regionalism, Phenomenology, Luis Barragán, Architecture and Philosophy, modernism

SOYUT DÜZLEMLERİN ALGISAL KOMPOZİSYONU: MİMARLIK-FELSEFE ETKİLEŞİMİ ÇERÇEVESİNDE LUIS BARRAGÁN’IN KONUT MİMARLIĞI ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR OKUMA

Öz

Düşünsel bir etkinliği mekânsal somutlaşmaya ulaştıran mimari tasarım süreci ile bu sürecin gerçekleştiği dönemin felsefi yaklaşımları arasında süreklilikler tespit edilebilir. Bu sürekliliklerin doğası mimarlığın farklı tarihsel dönemlerine ait kuramsal kabullerin, tasarımcıların karar alma süreçlerinin ve mekansal somutlaşmaların ontolojik, epistemolojik, fenomenolojik, estetik vb. açılardan tahlili ile değerlendirilebilir.
Bu çalışmada Meksikalı mimar Luis Barragán’ın (1902-1988) tasarımlarında dönemin felsefi dönüşümlerinin izleri sorgulanmaktadır. Barragán’ın uzun mesleki kariyeri modernist düşüncenin hâkim olduğu erken 20. Yüzyılda başlayarak bu düşüncenin felsefi zeminde ciddi eleştirilere maruz kaldığı modern sonrası döneme uzanır. Çalışmada Barragán’ın tasarım yaklaşımında tespit edilen değişim, mimari modernizmin bağlamdan ve duyusal deneyimin çok boyutluluğundan kopuk bir soyutluğa indirgediği düzlemlerin yere dayalı fenomenolojik ve bölgeselci duyarlılıklar ile algısal bir kompozisyon oluşturacak biçimde evrildiği bir süreç olarak okunmaktadır. Bu okuma Barragán’ın 1930’ların modernizmi ile çağdaş olan erken dönem çalışmalarından başlayıp, postmodern düşünce iklimi ile örtüşen geç dönem mimarlık üretimlerine kadar süregiden mimarlık anlayışının izleğini ortaya koymaktadır. Mimarın eserleri üzerinde yapılan inceleme modern hareketin mimari tasarımda gündeme getirdiği neo-Platonik referanslı soyut geometrik düzlemlerin Barragán’ın geç döneminde bağlamsız yapılarından sıyrılarak fenomenolojik deneyimin bir parçası haline geldiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Bölgeselcilik, Fenomenoloji, Luis Barragán, Mimarlık ve felsefe, modernizm

Kaynakça

• Ambasz, E. (1976). The Architecture of Luis Barragán. New York: The Museum of Modern Art. https://assets.moma.org/documents/moma_catalogue_2461_300298680.pdf?_ga=2.250331909.2023785312.1636658766-1310486889.1635785315 (Erişim tarihi: 06.01.2021).
• Antmen, A. (2010). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Canizaro, V. B. (2006). Introduction. (Canizaro, V. B. Ed.), Architectural Regionalism: Collected Writings on Place, Identity, Modernity, and Tradition in. (p. 16-33). New York: Princeton Architectural Press.
• Carranza, L. E. ve Lara, F.L. (1968). Modern Architecture in Latin America: Art, Technology, and Utopia. University of Texas Press.
• Cevizci, A. (2015). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları.
• Ching, F. D. Jarzombek, M. M. ve Prakash, V. (2017). A Global History of Architecture. John Wiley & Sons.
• Britannica, T. Editors of Encyclopaedia (2021). Luis Barragán. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/biography/Luis-Barragan (Erişim tarihi: 06.01.2021).
• Çelikel, S. B. (2015). Endüstriyel Tasarımda Paradigma Kaymaları Bruno Latour’a Özel bir İlgiyle. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Drexler, A. (1979). Transformations in Modern Architecture. New York: The Museum of Modern Art.
• Emanuel, M. (Ed.) (1980). Contemporary Architects. London: Macmillan Press.
• Frampton, K. 1983. Towards a Critical Regionalism: Six Points for an Architecture of Resistance. (Ed. Foster, H.), The Anti-Aesthetic: Essays On Postmodern Culture in (p. 16-30). Washington: Bay Press.
• Frampton, K. (1996). Modern Architecture a Critical History. Third Edition: revised and enlarged. London: Thames and Hudson.
• Heidegger, M. (1971). Poetry, Language, Thought. New York: Harper Collins Publishers.
• İnam, A. (2002). Mimarın Felsefeden Devşirebilecekleri Üzerine. (Der. Şentürer, A., Ural, Ş. ve Atasoy, A.), Mimarlık ve Felsefe içinde. (s. 126-131). İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
• Le Corbusier. (1986). Towards a New Architecture. New York: Dover Publications.
• Mallgrave, H. F. ve Goodman, D. (2011). An Introduction to Architectural Theory 1968 to the Present. West Sussex, UK: Wiley-Blackwell.
• Morrison, H. S. (2006). After the international style-what? (Ed. Canizaro, V. B.), Architectural Regionalism: Collected Writings on Place, Identity, Modernity, and Tradition içinde. (p. 280-287). New York: Princeton Architectural Press.
• Mumford, L. (2006). The sky line: status quo. (Ed. Canizaro, V. B.), Architectural Regionalism: Collected Writings on Place, Identity, Modernity, and Tradition içinde. (p. 288-291). New York: Princeton Architectural Press.
• Nesbitt, K. (1996). Theorizing A New Agenda For Architecture, An Anthology of Architectural Theory 1965 –1995. New York: Princeton Architectural Press.
• O’Rourke, K. E. (2016). Modern Architecture in Mexico City: History, Representation, and the Shaping of a Capital. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
• Ozkan, S. (1989). Regionalism within Modernism. (Ed. Serageldin, I.), Space for Freedom in. (p. 279-282). London: Butterworth Architecture.
• Örnek, Y. (2015). Mimarlık ve Felsefe: Çağdaş Filozofların Mimarlığı Yeniden Düşünmesi. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 8(2), 125-139.
• Roth, L. M. (2019). Mimarlığın Öyküsü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Sharr, A. (2017). Mimarlar İçin Heidegger. V. Atmaca (Çev.). İstanbul: YEM Yayınları.
• Şentürer, A. (2002). Mimarlıkta Felsefe Nerede Duruyor? (Der. Şentürer, A., Ural, Ş. ve Atasoy, A.), Mimarlık ve Felsefe içinde. (s. 132-145). İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
• Talu, N. (2012). Bir Arzu Nesnesi Olarak Ev. (Der. Altınyıldız Artun, N. ve Ojalvo, R.), Arzu Mimarlığı, Mimarlığı Düşünmek ve Düşlemek içinde. (s. 73-117). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Vidler, A. (2016). Yaşadığımız Günün Tarihleri, Mimarlıkta Modernizmi İnşa Etmek. A. Tümertekin (Çev.). İstanbul: Janus Yayıncılık.
• Yücel, A. (2002). Mimarlık Nedir, Mimar Kimdir, (Felsefeye Nasıl Başvurur? (Der. Şentürer, A., Ural, Ş. ve Atasoy, A.), Mimarlık ve Felsefe içinde. (s. 12-17). İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
• URL 1: https://www.tate.org.uk/whats-on/tate-modern/exhibition/van-doesburg-and-international-avant-garde/van-doesburg-and-7 (Erişim tarihi: 14.01.2021).
• URL 2: https://en.wikiarquitectura.com/building/gonzalez-luna-house/ (Erişim Tarihi: 14.01.2021)
• URL 3: https://en.wikiarquitectura.com/building/luis-barragan-house/# (Erişim Tarihi: 14.01.2021)
• URL 4: https://en.wikiarquitectura.com/building/galvez-house/ (Erişim Tarihi: 14.01.2021)
• URL 5: https://en.wikiarquitectura.com/building/gilardi-house/# (Erişim Tarihi: 14.01.2021)