Use of Telomerase Enzyme in Diagnosis and Treatment

Yıl 2011, Cilt: 20 Sayı: 2, 69 - 88, 01.06.2011

Figen Güzelgül , Kıymet Aksoy

Öz

There are structures on the tip of eukaryotic chromosomes known as telomer. These non-translated repeat sequences participate in the stabilization of chromosomes. These structures shorten 10-12 bp in each replication. However, there is an enzyme which takes effect to prevent the shortening of chromosomes. This enzyme is found in germ cells, embriyonic stem cells, single celled eukaryotes and cancerous cells. Telomer has important roles on aging and cancer. In the last decade, medical sciences focus on the probability of use of telomerase enzyme retarding the aging course and inerease life expectancy. In addition, the presence of the enzyme in cancerous cells suggests the use of this enzyme for cancer diagnosis as a biomarker. The telomerase enzymes may also be used in cancer treatment. Studies on the prevention of ability of finite division of the cancer cells by the inactivation of the telomerase enzyme are promising.

Anahtar Kelimeler

Telomere, Telomerase Enzyme, Aging, Cancer

Telomeraz Enziminin Tanı ve Tedavide Kullanım Alanı

Öz

Ökaryotik canlıların kromozomlarının uçlarında telomer olarak ifade edilen tekrarlanan dizilerden oluşan kodlama yapmayan ve kromozomların sabitlenmesinde görev alan yapılar bulunur. Bu yapılar her replikasyon sırasında 10-12 bç kadar kısalırlar. Telomer boyunun kısalmasını önlemek için telomeraz enzimi faaliyete geçmektedir. Telomeraz enzimi, germ hücreleri, embriyonik kök hücreler, tek hücreli ökaryotlar ve kanser hücrelerinde bulunmaktadır. Telomerlerin yaşlanma ve kanser ilişkisindeki rolü oldukça önemlidir. Yaşlanma sürecinin yavaşlatılması ve ömrün uzatılması için telomeraz enziminin kullanılabileceği konusundaki düşünceler tıp dünyasının ilgi odağı olmuştur. Ayrıca telomeraz enziminin kanser hücrelerinde bulunması, bu enzimin kanser tanısında biyomarker olarak kullanılabileceği fikrini vermektedir. Telomeraz enziminin özellikle kanser tedavisi için kullanımı da gündemdedir. Kanser hücrelerinin telomeraz enziminin inaktivasyonları ile sonsuz bölünebilme yeteneklerinin ortadan kaldırılması için yapılan çalışmalar umut vericidir.

Anahtar Kelimeler

Telomer, Telomeraz Enzimi, Yaşlanma, Kanser

Kaynakça

• Atlı K, Bozcuk AN. Telomer ve hücresel yaşlanma. Tur J Geriat. 2002; 5 (3): 111-114,
• Eskiocak U. Investigation of telomerase activitiy in diagnosis of endometrial and cervical cancer. ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü,Yüksek Lisans Tezi.2007.
• http://www.nature.com/scitable/topicpage/telomeres-of-human-chromosomes-21041. Erişim tarihi: 21.10.2010.
• Öner C. DNA Replikasyonu ve Rekombinasyonu. Genetik. 2. Baskı. Ankara:Palme Yayıncılık Tic.Ltd.Şti.. 2003; 337-338. 5. http://tr.wikipedia.org/wiki/Telomer. Erişim tarihi: 04.12.2010. 6. Dikmen G, Mender İ, Doğan P. Telomer disfonksiyonu sonucu görülen hastalıklar. Hacettepe Tıp Der. 2008; 39:163-167 7. Neumann AA, Reddel RR. Telomere maintenance and cancer ? look, no telomerase. Nature Reviews Cancer 2. 2002; 879-884. 8. Dikmen G, Doğan P. Kanser ve telomeraz. Türk Klin Tıp Bilim. 2003; 23. 9. Geyikli 115.
• http://www.bioscience.org/2010/v15/af/3604/figures.htm. Erişim tarihi: 14.11.2010
• Yıldız MG, Aras S, Duman DC. Telomerlerin yaşlanma ve kanserle ilişkisi. Türk Hijyen Deney Biyo Der. 2009; 66 (4): 187-195.
• Bayramoğlu A. Mesane kanserli hastaların idrar örneklerinde telomeraz enzim aktivitesi. . FÜ Sağ Bi. Der. 2006; 20 (6): 423 – 426.
• http://sci.ege.edu.tr/~genbio/telomer.htm Erişim tarihi: 27.09.2010
• http://www.mun.ca/biochem/courses/3107/Topics/Euk_replication.html Erişim tarihi: 21.09.2010.
• Yassa M. Anti-Ageing. Cöbid 1. 2009; 21:2.
• Ergün MA. Replikatif yaşlanma, hücresel senesens ve apoptozis: sonuçları ve hastalıklardaki önemi. Türk Klin J Med Sci. 2008; 28:S21-S26.
• Bree RT, Steson-Cox C,Grealy M, et al. Cellular longevity; role of apoptosis and replicative senesens. Biogerontology. 2002; 3:195-206.
• Suzuki M, Boothman DA. Strees-induced premature senesence (SIPS) influence of SIPS on radiotherapy. J Radiat Res. 2008; 49:105-112.
• Andrews NP, Fujii H,Goronzy JJ,Weyand CM. Telomerase and immunological diseases of
• aging. Gerontology. 2010;56:390–403.
• Kim NW, Piatyszek MA, Prowse KR, et al. Spesific association of human telomerase activity with immortal cells and cancer. Science 1994; 266:2011-5.
• Kim NW. Clinical implication of telomerase in cancer. Eur J Cancer 1997; 33(5):781-6.
• Morin GB. Is telomerase a universal cancer target? J Nat Can Ins. 1995; 87(12):859-861.
• Shay JW, Wright WE. Telomerase activity in human cancer. Curr Opin Oncol. 1996; 8(1): 66- 71.
• Nakatani K, Yoshimi N, Mori H, et al. The significant role of telomerase activity in human brain tumors. Cancer. 1997; 80(3): 471-6.
• Bednarek AK, Sahin A, Brenner AJ, et al. Analysis of telomerase activity levels in breast cancer. Clin Canc Resear. 1997; 3(1): 11-6.
• Bachor C, Bachor OA, Boukamp P. Telomerase is active in normal gastrointestinal mucosa and not up-regulated in precancerous lesions. Cancer Res Clin Oncol. 1999;125:453-60.
• Chadeneau C, Hay K, Hirte HW, et al. Telomerase activity associated with acquisition of malignancy in human colorectal cancer. Cancer Res 1995; 55:2533-6.
• Yoshida K, Sugino T, Tahara H, et al. Telomerase activity in bladder carcinoma and its implication for noninvasive diagnosis by detection of exfoliated cancer cells in urine. Cancer 1997; 79:362-9.
• Kyo S, Takakura M, Kohama T, Inoure M. Telemerase activity in human endometrium. Canc Resear. 1997; 57: 610-4.
• Akbay E,Contreras, CM, Perera SA, et al. Differential roles of telomere attrition in type I and II endometrial carcinogenesis. Am J Pathol. 2008;173: 536-44.
• Kinugawa C, Murakami T, Okamura K, et al. Telomerase activity in normal ovaries and premature ovarian failure. Tohoku J Exp Med 2000; 190:231-8.
• Dikmen GZ, Dikmen E, Doğan P.Kanserde telomeraza yönelik tedavi stratejileri. Hacettepe Tıp Der. 2006; 37:49-55.
• Durusoy M. Telomeraz aktivitesini değerlendirmede kullanılan yöntemler ve dayandıkları esaslar. TurkJ Biochem 2003; 28(1); 25-29.
• Hirose M, Hashımoto JA, Tahara H, et al. New method to measure telomerase activity by transcription-mediated amplification and hybridization protection assay. Clin Chem. 1998; 44(12): 2446-2452.
• Yajıma T, Yagihashi A, Kameshima H, et al. Quantitative reverse transcription-PCR assay of the RNA component of human telomerase using the TaqMan fluorogenic detection system. Clin Chem. 1998; 44(12): 2441-2445.
• Fletcher TM, Trevino A, Woynarowski JM. Enzymatic activity of endogenous telomerase associated with intact nuclei from human leukemia CEM cells. Biochem Biophys Res Commun 1999; 265(1) 51-56.