Hematopoietik Kök Hücre Nakil Süreci

Yıl 2022, Cilt: 31 Sayı: 3, 196 - 203, 30.09.2022

Murat Avcı , Mehmet Erol Kocahan , Pınar Etiz

https://doi.org/10.17827/aktd.1125454

Cited By: 1

Öz

Günümüz bilgi çağıdır ve bilgi çağının en önemli özelliklerinden biride insana ve insan sağlığına verilen önemdir. İnsan, doğası gereği uzun ömürlü ve sağlıklı olmak ister. Sağlıklı olmak ise doku ve organların rutin çalışmalarına devam edebilmesi için gerektiğinde kendilerini yenilemeleri ve onarmaları sayesinde olmaktadır. Birçok farklı sebepten dolayı ortaya çıkan ve vucüdumuzda doku veya organ hasarına neden olan çeşitli hastalıklar bulunmaktadır. Hastalıklarla mücadele eden bağışıklık sistemimiz bazı hastalık durumlarında desteğe ihtiyaç duymaktadır. Kök hücreler bu desteği sağlayan başlıca aktörler arasında yer alır. Farklılaşma özelliği olan ve telomeraz enzimleri sayesinde uzun süre bölünebilen kök hücreler, doku ve organların yenilenmesi ve onarılması işlemlerinde görev alan özel hücrelerdir. Bazı hastalıkların tedavisi ve bilimsel çalışmalar için donörlerden toplanan kök hücreler kullanılmaktadır. Kök hücrelerin toplanmasında kaynak olarak; kemik iliği, kordon kanı, periferik kan kullanılır. Mobilizasyon sonrası donörlerden alınan periferik kan aferez cihazına aktarılarak kan içerisinde bulunan kök hücreler toplanır. Elde edilen kök hücreler tedavi amaçlı kullanılabilir veya kök hücre bankalarında saklanabilir. Tedavi amaçlı kullanılacak kök hücrelerin hastalara nakli için nakil tipinin belirlenmesi ve buna uygun işlem basamaklarının uygulanması tedavinin başarısı açısından önemlidir. Kök hücre nakli, otolog ve allojenik nakil olarak iki ana gruba ayrılır. Sinjenik (tek yumurta ikizi), haploidentik (kardeş olmayan akraba), kardeşler arası ve miyeloablatif olmayan nakiller allojenik grup içerisinde bulunur. Allojenik nakillerde, insan lökosit antijen uyumu önemlidir. Ancak Greft Versus Host Hastalığı gibi bazı olumsuzluklar nakillerin başarısını gölgelemektedir. Bu derleme çalışmasındaki amaç kök hücrelerin toplanma yöntemleri ve nakil tipleri ile ilgili temel bilgileri bir araya getirip literatüre aktarmak suretiyle araştırmacıların kullanımına sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Allojenik, Kök hücrelerin toplanması, Mobilizasyon, Miyeloablatif olmayan, Otolog nakil

Kaynakça

• 1. Dessie G, Derbew Molla M, Shibabaw T, Ayelign B. Role of Stem-Cell Transplantation in Leukemia Treatment. Stem Cells Cloning Adv Appl. 2020;13:67-77.
• 2. Kapucu SS, Karaca Y. Kök Hücre Naklinde Hasta Değerlendirmesi ve Bakım. Cumhur Üniversitesi Hemşire Derg. 2008;12:8.
• 3. Pidala J, Anasetti C, Jim H. Quality of life after allogeneic hematopoietic cell transplantation. Blood. 2009;114:7-19.
• 4. Machaczka M, Kalaitzakis E, Eleborg L, Ljungman P, Hägglund H. Comparison of general vs regional anaesthesia for BM harvesting: a retrospective study of anaesthesia-related complications. Bone Marrow Transplant. 2010;45:53-61.
• 5. Kılıçoğlu G. Kök Hücre Toplama Yöntemleri. 14.Ulusal Aferez Kongresi. İstanbul. 2019.
• 6. Yildirim G, Şahin NH. Kök Hücre Nakli ve Hemşirelik Yaklaşımı. Florence Nightingale J Nurs. 2014;15:188-194.
• 7. Timurağaoğlu A. Kordon Kanı Bankası: Ya İflas Ederse? IV. Hematoloji İlk Basamak Kurs, Hemşirelik Oturumu. Antalya. 2004.
• 8. Cannazi̇k O, Polat B. Kök Hücre ve Veteriner Hekimlikte Uygulama Alanları. Atatürk Üniversitesi Vet Bilim Derg. 2014;9:198-205.
• 9. Smith AR, Wagner JE. Alternative haematopoietic stem cell sources for transplantation: place of umbilical cord blood. Br J Haematol. 2009;147:246-261.
• 10. Yeşilipek MA. Hematopoetic stem cell transplantation in children. Turk Arch Pediatr Pediatri Arş. 2014;49:91-98.
• 11. Örgül G, Beksaç MS. Göbek Kordon Kanı Toplanması: Yöntemler ve Etkileyen Faktörler. Hematol Derleme Dergsi. 2016;6:9-17.
• 12. Djuwantono T, Wirakusumah FF, Achmad TH, Sandra F, Halim D, Faried A. A comparison of cryopreservation methods: Slow-cooling vs. rapid-cooling based on cell viability, oxidative stress, apoptosis, and CD34+ enumeration of human umbilical cord blood mononucleated cells. BMC Res Notes. 2011;4:371.
• 13. Yılmaz A. Otolog Periferik Kök Hücre Toplanmasında Bakteri Kontaminasyon Riski ve Aşamasının Saptanması (Yüksek Lisans Tezi). Ankara, Ankara Üniversitesi, 2009.
• 14. Küstü A. Allogenik Periferik Kök Hücre Transplantasyonunda Vericilere (Donör) Eşit Dozda Uygulanan İki Farklı Rekombinant Büyüme Faktörünün (RHuG-CSF) Karşılaştırılmalı Çalışması (Yüksek Lisans Tezi). Adana, Çukurova Üniversitesi, 2008.
• 15. Armson BA, Allan DS, Casper RF. Umbilical Cord Blood: Counselling, Collection, and Banking. J Obstet Gynaecol Can. 2015;37:832-844.
• 16. Reddy RL. Mobilization and collection of peripheral blood progenitor cells for transplantation. Transfus Apher Sci Off J World Apher Assoc Off J Eur Soc Haemapheresis. 2005;32:63-72.
• 17. Yilmaz MÇ. Pediatrik Hastalarda Periferik Kök Hücre Nakli Uygulamaları ve Hemşirelik Bakımı. Anadolu Hemşire Ve Sağlık Bilim Derg. 2010;8:133-139.
• 18. Lemoli RM, D’Addio A. Hematopoietic stem cell mobilization. Haematologica. 2008;93:321-324.
• 19. Eser B. Kök Hücre Naklinde G-CSF Kullanımı. 10.Ulusal Aferez Kongresi. İstanbul. 2015.
• 20. Kazancı EG, Bayhan T. Peripheric Stem Cell Collection Practices At Childhood. J Dr Behcet Uz Child Hosp. 2018;8:151-156.
• 21. Kurt R. Kan Kök Hücre Nakli Alıcılarında Engrafman Sonrası Gelişen İnfeksiyon Tipi, Sıklığı ve Seyri (Uzmanlık Tezi). İstanbul, İstanbul Üniversitesi, 2008.
• 22. Hasbal NB. Otolog Kök Hücre Nakli Yapılan Lenfoma ve Multiple Miyelom Olgularında Kök Hücre Mobilizasyon Etkinliği ve Hücre Dozu-Engrafman İlişkisi (Uzmanlık Tezi). İstanbul, İstanbul Bilim Üniversitesi, 2013.
• 23. Atay B. Otolog periferik kök hücre transplantında nakil günü çalışılan ürün kan kültürlerinin retrospektif değerlendirilmesi (Uzmanlık Tezi). Bursa, Uludağ Üniversitesi, 2019.
• 24. Keklik-Karadağ F, Yurdakul P, Beksaç M. Kordon Kanı Bankacılığı ve Nakli. Türk Hematol Derneği Hematol. 2019:236-245.
• 25. Dönmez A, Çağirgan S, Vural F, Pehli̇van M, Tombuloğlu M. Kısa Süreli +4 C de Saklanan Periferik Hematopoetik Kök Hücrelerin Etkinliği. Ege Tıp Derg. 2003;42:81-83.
• 26. Sun CL, Francisco L, Baker KS, Weisdorf DJ, Forman SJ, Bhatia S. Adverse psychological outcomes in long-term survivors of hematopoietic cell transplantation: a report from the Bone Marrow Transplant Survivor Study (BMTSS). Blood. 2011;118:4723-4731.
• 27. Chivu-Economescu M, Rubach M. Hematopoietic Stem Cells Therapies. Curr Stem Cell Res Ther. 2017;12:124-133.
• 28. Ricci S, Cacialli P. Stem Cell Research Tools in Human Metabolic Disorders: An Overview. Cells. 2021;10:2681.
• 29. Shelburne N, Bevans M. Non-Myeloablative Allogeneic Hematopoietic Stem Cell Transplantation. Semin Oncol Nurs. 2009;25:120-128.
• 30. Galgano L, Hutt D. HSCT: How Does It Work? In: Kenyon M, Babic A, eds. The European Blood and Marrow Transplantation Textbook for Nurses. 2018:23-36. 31. Arat M. Hematopoetik kök hücrelerin klinik kullanımı. Demiroğlu Bilim Üniversitesi Florence Nightingale Transplant Derg. 2016;1:010-018.
• 32. Muscaritoli M, Grieco G, Capria S, Iori AP, Rossi Fanelli F. Nutritional and metabolic support in patients undergoing bone marrow transplantation. Am J Clin Nutr. 2002;75:183-190.
• 33. Tavi̇l B. Allojenik Hematopoietik Kök Hücre Transplantasyonunda Hazırlık Rejimleri. Arşiv Kaynak Tarama Derg. 2014;23:32-41.
• 34. Champlin R. Selection of Autologous or Allogeneic Transplantation. Holl-Frei Cancer Med 6th Ed. Published online 2003.
• 35. Etiz P. Bölgemizde HLA (Human Lökosit Antijenleri) Dağılımı (Yüksek Lisans Tezi). Adana, Çukurova Üniversitesi, 2009.
• 36. Ertem M. Kordon kanı: Umut mu ?. XXX. Ulusal Hematoloji Kongresi Mezuniyet Sonrası Eğitim Kursu. 2003.
• 37. Okşak N, Kuruca DS. Hematopoietik Kök Hücre İzolasyonunda Güncel Yöntemler. J Istanb Fac Med. 2021:3-4.
• 38. Bai MC, Wu JJ, Miao KR, Zhu JF, Mao HJ. Nephrotic syndrome in syngeneic hematopoietic stem cell transplantation recipients: A case report. World J Clin Cases. 2021;9:614-622.
• 39. Koreth J, Biernacki M, Aldridge J, et al. Syngeneic Donor Hematopoietic Stem Cell Transplantation Is Associated with High Rates of Engraftment Syndrome. Biol Blood Marrow Transplant. 2011;17:421-428.
• 40. Elmas SA, Çetinkaya DU. Kordon Kanı Transplantasyonu. TTB Sürekli Tıp Eğitimi Derg. 2005;14:4-5.
• 41. Sir G, Tekeli S, Kürekçi ŞY, Naghavi EA, Çavuşoğlu T, Uyanıkgil Y. Kordon kanı kök hücreleri ve klinik kullanımı. İstanbul Bilim Üniversitesi Florence Nightingale Transplant Derg. 2016;1:53-58.
• 42. Baron F, Ruggeri A, Nagler A. Methods of ex vivo expansion of human cord blood cells: challenges, successes and clinical implications. Expert Rev Hematol. 2016;9:297-314.
• 43. Raymaakers K. Non-Myeloablative Stem Cell Transplant Uses and Effects. 2020. Available from: https://www.verywellhealth.com/what-is-a-non-myeloablative-stem-cell-transplant-2252536 Accessed 22 July 2022.
• 44. Cheong SK, Eow GI, Leong CF. Non-myeloablative conditioning for hemopoietic stem cell transplantation--does it work? Malays J Pathol. 2002;24:1-8.
• 45. Burt RK, Verda L, Oyama Y, Statkute L, Slavin S. Non-myeloablative stem cell transplantation for autoimmune diseases. Springer Semin Immunopathol. 2004;26:57-69.
• 46. Storb RF, Champlin R, Riddell SR, Murata M, Bryant S, Warren EH. Non-myeloablative transplants for malignant disease. Hematol Am Soc Hematol Educ Program. Published online 2001:375-391.