Researches on School Health in Türkiye

Yıl 2024, Cilt: 33 Sayı: 3, 198 - 209, 30.09.2024

Gonca Kurt , Hasan Uğur Serdaroğlu , Cihangir Özcan

https://doi.org/10.17827/aktd.1479971

Öz

In this study, it was aimed to present academic studies on school health in Türkiye from a comprehensive and holistic perspective and to evaluate the results in line with foreign school health policies, World Health Organization School Health Services Guidelines, United Nations Sustainable Development Goals, 12th Development Plan of the Republic of Türkiye and other findings in the literature. For this purpose, with the descriptive content analysis approach of the content analysis method, the postgraduate theses in the national thesis center database of the Council of Higher Education until 01.01.2024 without specifying any date range and the publications published in the journals in the Dergipark database with Türkiye address were scanned with the keywords "school health", and 240 studies included in the scope of the research were examined according to the research year, research type, research method, study group and research subject. As a result of the research, it was found that the most studies on school health in Türkiye were conducted in 2017-2022 and only 7 studies were conducted in 2023. It was determined that most of the school health studies were published as master's theses, and most of the postgraduate theses were conducted in the institute of health sciences. Scientific studies on school health in Türkiye were mostly conducted with quantitative method and the study group of the studies consisted mostly of middle and high school students. Among the most studied topics in the studies on school health are education program development, nutrition, obesity, and nursing. Among the less studied topics are diabetes, health literacy, infectious disease, sexual health, oral and dental health, neglect, abuse, sustainable health, musculoskeletal system, sleep, refugee students, violence, first aid, disaster, peer bullying, screen addiction, hygiene, antidepressants, heart health, skin cancer.

Anahtar Kelimeler

Content analysis, education, health, school health, Türkiye

Türkiye’de Okul Sağlığı Araştırmaları

Öz

Bu araştırmada Türkiye’de okul sağlığına yönelik akademik çalışmaların kapsamlı ve bütünsel bakış açısıyla ortaya koyulması amaçlanmış; ulaşılan sonuçların yurt dışı okul sağlığı politikaları, Dünya Sağlık Örgütü Okul Sağlığı Hizmetleri Kılavuzu, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, Türkiye Cumhuriyeti 12. Kalkınma Planı ve literatürdeki bulgular doğrultusunda değerlendirilmesi hedeflenmiştir. Bu amaca yönelik olarak içerik analizi yönteminin betimsel içerik analizi yaklaşımıyla herhangi bir tarih aralığı belirtmeden 01.01.2024 tarihine kadar Yükseköğretim Kurulu ulusal tez merkezi veri tabanındaki lisansüstü tezler ile Dergipark veri tabanındaki dergilerde yayımlanan Türkiye adresli yayınlar “okul sağlığı” anahtar sözcükleriyle taranmış, araştırma kapsamına dahil edilen 240 çalışma araştırma yılı, türü, yöntemi, çalışma grubu ve konusuna göre incelenmiştir. Araştırma sonucunda, Türkiye’de okul sağlığına yönelik araştırmaların en fazla 2017-2022 yıllarında yapıldığına ve 2023 yılında sadece 7 çalışma gerçekleştirildiğine ulaşılmıştır. Okul sağlığı araştırmalarının en fazla yüksek lisans tezi olarak yayımlandığı, lisansüstü tezlerin ise büyük çoğunluğunun sağlık bilimleri enstitüsünde gerçekleştirildiği saptanmıştır. Türkiye’de okul sağlığına yönelik bilimsel araştırmalar en çok nicel yöntemle gerçekleştirilmiş ve araştırmaların çalışma grubu en fazla ortaokul ve lise öğrencilerinden oluşmuştur. Araştırma konuları birinci aşamada alt temalara göre, ikinci aşamada genel temalara göre sunulmuştur. İncelenen okul sağlığına yönelik araştırmalarda en fazla çalışılan konular arasında eğitim programı geliştirme, beslenme, obezite, hemşirelik bulunmaktadır. Okul sağlığı araştırmalarında az sayıda çalışılan konular arasında diyabet, sağlık okuryazarlığı, bulaşıcı hastalık, cinsel sağlık, ağız diş sağlığı, ihmal, istismar, sürdürülebilir sağlık, kas iskelet sistemi, uyku, mülteci öğrenciler, şiddet, ilk yardım, afet, akran zorbalığı, ekran bağımlılığı, temizlik, antidepresan, kalp sağlığı, cilt kanseri gibi önemli konular yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

İçerik analizi, eğitim, okul sağlığı, sağlık, Türkiye

Kaynakça

• 1. St Leger L. What’s the place of schools in promoting health? Are we too optimistic? Health Promotion International. 2004;19(4):405-408. doi:10.1093/heapro/dah401
• 2. World Health Organization Expert Committee. Promoting health through schools. Report of a WHO Expert Committee on Comprehensive School Health Education and Promotion. World Health Organ Tech Rep Ser. 1997;870:i-vi, 1-93.
• 3. Kolbe LJ. School Health as a Strategy to Improve Both Public Health and Education. Annu Rev Public Health. 2019;40:443-463. doi:10.1146/annurev-publhealth-040218-043727
• 4. World Health Organization. Global School Health Initiatives: Achieving Health and Education Outcomes.; 2017.
• 5. Sklad M, Diekstra R, Ritter MD, Ben J, Gravesteijn C. Effectiveness of school-based universal social, emotional, and behavioral programs: Do they enhance students’ development in the area of skill, behavior, and adjustment? Psychology in the Schools. 2012;49(9):892-909. doi:10.1002/pits.21641
• 6. Cooper AM, O’Malley LA, Elison SN, et al. Primary school‐based behavioural interventions for preventing caries. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2013;(5). doi:10.1002/14651858.CD009378.pub2
• 7. World Health Organization. Report of the Commission on Ending Childhood Obesity. World Health Organization; 2016. Accessed April 13, 2024. https://iris.who.int/handle/10665/204176
• 8. Vieira M, Carvalho GS. Children Learn, Children Do! Results of the “Planning Health in School”, a Behavioural Change Programme. Int J Environ Res Public Health. 2021;18(18):9872. doi:10.3390/ijerph18189872
• 9. Langford R, Bonell CP, Jones HE, et al. The WHO Health Promoting School framework for improving the health and well‐being of students and their academic achievement. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2014;(4). doi:10.1002/14651858.CD008958.pub2
• 10. Gore FM, Bloem PJ, Patton GC, et al. Global burden of disease in young people aged 10–24 years: a systematic analysis. The Lancet. 2011;377(9783):2093-2102. doi:10.1016/S0140-6736(11)60512-6
• 11. Marmot M, Friel S, Bell R, Houweling TA, Taylor S. Closing the gap in a generation: health equity through action on the social determinants of health. The Lancet. 2008;372(9650):1661-1669. doi:10.1016/S0140-6736(08)61690-6
• 12. Pulimeno M, Piscitelli P, Colazzo S, Colao A, Miani A. School as ideal setting to promote health and wellbeing among young people. Health Promot Perspect. 2020;10(4):316-324. doi:10.34172/hpp.2020.50
• 13. Kurt G, Özcan C. Okul sağlığının dünü, bugünü ve yarını. In: Sözlü Bildiri. Liberty Academic Publishers; 2024. https://www.researchgate.net/publication/379652971_Okul_sagliginin_dunu_bugunu_ve_yarini
• 14. World Health Organization. WHO guideline on school health services: Web Annex G. Survey of expert opinion on school health services: methodology and select findings. 2021. Accessed May 6, 2024. https://www.who.int/publications-detail-redirect/9789240030725
• 15. Au W. High-Stakes Testing and Curricular Control: A Qualitative Metasynthesis. Educational Researcher. 2007;36(5):258-267. doi:10.3102/0013189X07306523
• 16. Çalik M, Sözbi̇lir M. İçerik Analizinin Parametreleri. EB. 2014;39(174). doi:10.15390/EB.2014.3412
• 17. Dinçer S. Content Analysis in Scientific Research: Meta-Analysis, Meta-Synthesis, and Descriptive Content Analysis. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2018;7(1):176-190. doi:10.14686/buefad.363159
• 18. Randolph JJ. Tez Yazımı İçin Bir Alanyazın Taraması Kılavuzu. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi. 2018;29(2):251-264. doi:10.17123/atad.488183
• 19. Miles MB, Huberman AM. Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook, 2nd Ed. Sage Publications, Inc; 1994:xiv, 338.
• 20. Cohen J. A Coefficient of Agreement for Nominal Scales. Educational and Psychological Measurement. 1960;20(1):37-46. doi:10.1177/001316446002000104
• 21. McHugh ML. Interrater reliability: the kappa statistic. Biochem Med (Zagreb). 2012;22(3):276-282.
• 22. Topçu T. Etimesgut Sağlık Bölgesi’nde Bir Okul Sağlığı Çalışması. Yayınlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Toplum Hekimliği Enstitüsü; 1978.
• 23. Okul Sağlığı Hizmetleri İşbirliği Protokolü / Okulda Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi Programı Uygulama Kılavuzu. 2016. Accessed January 23, 2024. http://okulsagligi.meb.gov.tr/www/okul-sagligi-hizmetleri-isbirligi-protokolu-okulda-sagligin-korunmasi-ve-gelistirilmesi-programi-uygulama-kilavuzu/icerik/50
• 24. Centers for Disease Control and Prevention. Adolescent and School Health: Profiles Overview. March 15, 2024. Accessed May 6, 2024. https://www.cdc.gov/healthyyouth/data/profiles/overview.htm
• 25. McLoughlin GM, Allen P, Walsh-Bailey C, Brownson RC. A systematic review of school health policy measurement tools: implementation determinants and outcomes. Implement Sci Commun. 2021;2(1):67. doi:10.1186/s43058-021-00169-y
• 26. Türkiye İstatistik Kurumu. Sağlık Harcamaları İstatistikleri, 2022. 2023. Accessed May 6, 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Saglik-Harcamalari-Istatistikleri-2022-49676
• 27. Çakır MÖ. Bakan Şimşek’ten kamu kurumlarına “tasarruf” genelgesi. Anadolu Ajansı. 2023. Accessed May 6, 2024. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/bakan-simsekten-kamu-kurumlarina-tasarruf-genelgesi/2947412
• 28. TBMM Kararı. On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028).; 2023. Accessed January 23, 2024. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/11/20231101M1-1.htm
• 29. United Nations. Sustainable Development Goals. UNDP. 2015. Accessed May 6, 2024. https://www.undp.org/sustainable-development-goals
• 30. Montgomery P, Knerr W, Ross DA, Patterson J. The Effectiveness and Acceptability of Comprehensive and Multicomponent School Health Services: A Systematic Review. J Adolesc Health. 2022;70(2):192-207. doi:10.1016/j.jadohealth.2021.08.010
• 31. Crispiatico MG, Bestetti P, Velasco V, Celata C, Coppola L, Estensione Lst G. La progettazione scolastica orientata alla promozione della salute. Un percorso di dialogo intersettoriale per l’allineamento delle competenze chiave per l’apprendimento e «life skill». Journal of Educational, Cultural and Psychological Studies (ECPS Journal). 2020;(22):3. doi:10.7358/ecps-2020-022-cris
• 32. Young I, Leger L, Blanchard C. Health-promoting schools: working in partnership to address global needs, a collaboration leading to the production of practical tools for practitioners. Glob Health Promot. 2013;20(4 Suppl):122-127. doi:10.1177/1757975913501005
• 33. T.C. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Okul Sağlığı Çalışmaları. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. August 3, 2023. Accessed January 23, 2024. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/okul-sagligi.html
• 34. Tösten R, Fırat N. Türkiye’de Okul Sağlığı Üzerine Yapılan Lisansüstü Tez Çalışmalarının Analizi. CASBİD. 2021;2(2):42-61.
• 35. Serdaroğlu HU, Bekır H. Okul Öncesi Eğitim Programında Güncellemeler. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi. 2024;14(1):1-29. doi:10.20493/birtop.1489551
• 36. Üstündağ A, Çalışkan D. Comparison of Health Education Perspectives of Children and Parents. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;10(1):1-13. doi:10.46971/ausbid.819751
• 37. The Global Health Observatory. Indicators index. 2024. Accessed May 6, 2024. https://www.who.int/data/gho/data/indicators/indicators-index
• 38. International Diabetes Federation. Europe diabetes report 2000 — 2045. Accessed May 6, 2024. https://diabetesatlas.org/data/
• 39. T.C Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü. Türkiye’nin Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi Ölçüldü. 2020. Accessed May 6, 2024. https://sggm.saglik.gov.tr/TR,57003/turkiyenin-saglik-okuryazarligi-duzeyi-olculdu.html
• 40. Türkiye İstatistik Kurumu. Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2022. 2023. Accessed May 6, 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2022-49679
• 41. Kurt G, Serdaroğlu HU. Prevalence of Infectious Diseases in Children at Preschool Education Institutions and Stakeholder Opinions. Children. 2024;11(4):447. doi:10.3390/children11040447
• 42. Özandaç Polat S, Petekkaya E, Göker P. A Literature Review on the Effects of the Smartphone Use from Anatomy Point of View. aktd. 2021;30(4):236-242.
• 43. World Health Organization. WHO Guideline on School Health Services Web Annex B. Brief Exploratory Review of School Health Services Globally: Methodology and Select Findings.; 2021.