YENİ OSMANLILAR İLE BÂBIÂLİ İLİŞKİLERİNE İKTİDARIN GÖZÜ İLE BAKMAK

Yıl 2021, , 125 - 137, 29.12.2021

Hayrettin Pınar

https://doi.org/10.30913/alinterisosbil.1014079

Cited By: 1

Öz

III. Selim’in ıslahat programı olan Nizâm-ı Cedîd kısa süre sonra kesintiye uğrasa da devletin varlığına devam etmesi ile ıslahat yapılması arasındaki mecburiyet anlaşılmıştı. II. Mahmud ile birlikte ıslahat süreci daha geniş ve kapsayıcı bir içeriğe kavuştu ancak asıl Tanzimat Dönemi, Osmanlı Devleti’nin yönünü bir daha geri döndürülemeyecek biçimde batıya çevirdi. Gerek II. Mahmud gerek Tanzimat reformcuları, devletin ıslahı ile modern bürokrasinin inşası arasındaki yakın ilişkiyi tespit etmekte gecikmediler. Bu kabulün sonucu olarak Tanzimat Dönemi ile birlikte Bâbıâli giderek önem kazandı. Hatta 1860’lı yıllara gelindiğinde iktidarın ana aktörü Bâbıâli haline gelmişti. Siyasetin veya iktidarın merkezinin saraydan sivil bürokrasiye doğru genişlemesine kamuoyunun yükselişi eşlik etti. Bu yeni siyasî yapı, Osmanlı tarihindeki ilk sivil muhalefet olarak nitelenebilecek Yeni Osmanlıları ortaya çıkardı. Yeni Osmanlılar özellikle Âlî ve Fuad Paşa’yı oldukça sert biçimde eleştirdiler. Ancak Yeni Osmanlıların, Bâbıâli’nin icraatına yönelttiği eleştirilerin pek çoğu makul ve haklı olmaktan epeyce uzaktı. Bu denli ağır bir eleştiri repertuarının oluşmasında hiç şüphesiz muhalif olmanın sağladığı konfor da önemliydi. Âlî ve Fuad Paşalar ise bütün icraatlarında devlet adamı olmanın sorumluluğu ile hareket etmek zorundaydı.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, Babıali, Ali Paşa

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), A.MKT.MHM., 446 / 61, 447 / 83.
• Arşiv Kaynakları Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), HR.SYS., 1798 / 67.
• Arşiv Kaynakları Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), İrade / Girit, 245, 248, 249, 253, 256.
• Arşiv Kaynakları Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), Y. EE., 91 / 30.
• Arşiv Kaynakları Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), Y. PRK. BŞK., 27 / 78.
• Arşiv Kaynakları Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri (BOA), Y. PRK. SGE., 5 / 54.
• National Archives Foreign Office Documents (NA. FO.), 78 / 1962, 78 / 2021, 78 / 2024, 78 / 2177.
• National Archives Foreign Office Documents (NA. FO.), 881 / 1635, 881 / 1646.
• İbret, Numro 28, 08 Şaban 1289 / 11 Ekim 1872
• Kevkeb-i Şarkî, Nüsha 22, 07 Şevval 1286 / 09 Ocak 1870
• Kevkeb-i Şarkî, Nüsha 24, 10 Şevval 1286 / 12 Ocak 1870
• Mecmua-i Ebuzziya, Numro 37, 25 R. Evvel 1330 / 15 Mart 1912
• Muhbir, Numro 24, 22 Şevval 1283 / 27 Şubat 1867
• Muhbir, Numro 29, 28 Şevval 1283 / 05 Mart 1867
• Ayetullah. (1326), Merhum Ayetullah Efendi’nin Rüyası yâhud Sadrâzam Âlî Paşa’nın Muhâkemesi. İstanbul: Vezir Hanı'nda 48 Numaralı Matbaa.
• Bilgegil, M. K. (1970), Ziya Paşa Üzerinde Bir Araştırma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.
• Davison, R. (1993), Ottoman Diplomacy and the Ending in 1869 of the Cirisis with Greece by the Rebellion in Crete of 1866-1869. X. Türk Tarih Kongresi. Ankara: TTK Yayınları, 1195-1203.
• Kuntay, M. C. (1944), Namık Kemal: Devrinin İnsanları ve Olayları Arasında. İstanbul: Maarif Matbaası.
• Kuntay, M. C. (1946), Sarıklı İhtilalci Ali Suavi. İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi.
• Pınar, H. (2012), Osmanlı-Yunan Krizi ve 1869 Paris Konferansı, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0(16), 133-172.
• Pınar, H. (2012), Tanzimat Döneminde İktidarın Sınırları: Bâbıâli ve Hıdiv İsmail. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Rodogno, D. (2012), Against Massacre: Humanitarian Interventions in the Ottoman Empire 1815-1914. New Jersey: Princeton University Press.
• Suavi, A. (1288), Defter-i Âmâl-i Âlî Paşa. Paris.
• Suavi, A. (1325), Âlî Paşa’nın Siyaseti. İstanbul: Artin ve Mahdumları Matbaası.
• Topal, A. E. (2019), Namık Kemal’in Hürriyet Gazetesi. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.