An Annotated Bibliography Attempt-2: 5th-10th Century Travelers and Their Travelogues That Give Information About Turkic Peoples

Yıl 2023, , 169 - 178, 30.12.2023

Muhammed Ali Budak

https://doi.org/10.30913/alinterisosbil.1361584

Öz

The date interval, which is met with the term Early Medieval in Western historiography and approximately coinciding with the 5th to 10th centuries, is an important time period not only for medieval Turkish history, but also for world history. During this time period, the Migration of Tribes, which will shape the ethnic face of Europe, started with the migration of the Hunnic Turks to the west and the European Hun State, whose borders extended from the Balkans to the English Channel, was established in Europe. Shortly after this, the Göktürks, the first Turkish state with the Turkish name in history, whose borders extended from Manchuria in Asia to the Crimea in Europe, was established. The date range that is the subject of the research is also the date range when the Turks first encountered the religion of Islam. In this research, it has been tried to examine the travelogues, which are the main source in history studies. Although travelogues are among the important sources in terms of history, they have not received the value they deserve until recently. With this study, it has been tried to give brief information about the travelogues and their authors that give information about Turkic peoples between the 5th and 10th centuries, and at least it is aimed to create a starting point for researchers who will work in this field in the future.

Anahtar Kelimeler

Turks, Travelogues, Bibliography, Medieval

Açıklamalı Bir Kaynakça Denemesi-2: Türkler Hakkında Bilgi Veren V.-X. Yüzyıllara Ait Seyyahlar ve Seyahatname Türündeki Eserleri

Öz

Batı tarihçiliğinde Erken Ortaçağ terimiyle karşılanan ve yaklaşık olarak V. ile X. yüzyıllara denk gelen tarih aralığı, sadece Ortaçağ Türk tarihi için değil aynı zamanda dünya tarihi açısından da önemli bir zaman aralığıdır. Çünkü bu süreçte hem Avrupa’nın etnik yüzünü şekillendirecek Kavimler Göçü (375), Hun Türklerinin batıya göç etmesiyle başlamış ve Avrupa’da, sınırları Balkanlardan Manş Denizi’ne kadar uzanan Avrupa Hun Devleti kurulmuştur (376). Bundan kısa bir süre sonra da Asya’da sınırları Mançurya’dan Avrupa’da Kırım’a kadar uzanan ve tarihte Türk adını taşıyan ilk Türk devleti olan Göktürkler kurulmuştur. Araştırmaya konu olan tarih aralığı ayrıca Türklerin İslam diniyle ilk defa karşı karşıya geldikleri tarih aralığıdır. Bu araştırmada tarih çalışmalarında ana kaynak durumunda olan seyahatnameler incelenmeye çalışılmıştır. Zira seyahatnameler tarih bilimi açısından önemli kaynaklar arasında olmakla beraber son zamanlara kadar hak ettikleri değeri görmemişlerdir. Bu çalışma ile V. ve X. yüzyıllar arasında, Türk toplulukları hakkında bilgi veren seyahatname türü eserler ve onların yazarları hakkında kısaca bilgi verilmeye çalışılmış, bu alanda çalışma yapacak araştırmacılar için hiç değilse bir başlangıç noktası oluşturulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkler, Seyahatnameler, Kaynakça, Ortaçağ

Kaynakça

• Yayımlanmış Eserler
• Ağarı, M. (2020). İslam coğrafyacılarında Ye’cüc Me’cüc bahsi. Çeşm-i Cihan. 7(2), 2-32. https://doi.org/10.30804/cesmicihan.820967
• Ahmetbeyoğlu, A. (1995). Grek Seyyah Priskos’a (V. Asır) göre Avrupa hunları. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Ahmetbeyoğlu, A. (2009). Bizans tarihçisi Menandros’un Türkler (Gök-Türkler) hakkında verdiği bilgiler. Tarih Dergisi, (50), 11-25.
• Akbaş, N. (2019). Türk şahiler. (Yayınlanmamş Yüksek Lisans tezi, İnönü Üniversitesi).
• Aksan, Z. M. (2018). Preliminary report on the test excavations of Tekirdağ Archaeology Muesum at Barbaros in Tekirdağ. Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, (33), 1-21.
• Akyürek, Y. (2013). Emeviler dönemi fetih politikası ve Maveraünnehir’in fethi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22(1), 85-115.
• Aliyazıcıoğlu, Z. İ. (2021). Burchard von Strazburg’un Mısır sefareti (1175/1176) ve İslam dünyasına dair izlenimleri. Tarih Araştırmaları Dergisi, 40(70), 148-169. https://doi.org/10.35239/tariharastirmalari.907348
• Almas, T. (2013). Uygurlar. Selenge Yayınları.
• Baldwin, B. (1991a). Priskos. İçinde P. Alexander (Ed.), The oxford dictionary of Byzantium, Cilt 3 (ss. 1721). Oxford University Press.
• Baldwin, B. (1991b). Menander protector. İçinde P. Alexander (Ed.), The oxford dictionary of Byzantium, Cilt 2 (ss. 1338). Oxford University Press.
• Beazley, C. R. (1910-1911). Zemarchus. İçinde H. E. Hooper, H. Chisholm & W. A. Phillips (Eds.), The encyclopaedia Britannica, Cilt 28, 11th edition (ss. 966-977). Encyclopaedia Britannica Inc.
• Blockley, R. C. (1981). The fragmentary classicising historians of the later Roman Empire. Francis Cairns.
• Bretschneider, E. (1910). Mediaeval researches from Eastern Asiatic sources: Fragments towards the knowledge of the geography and history of central and Western Asia from the 13th to the 17th century. Kegan Paul, Trench, Trubner & Co. Ltd.
• Budak, M. A. (2021). Açıklamalı bir kaynakça denemesi: Türkler ve Moğollar hakkında bilgi veren X.-XV. yüzyıllara ait seyyahlar ve seyahatname türündeki eserleri. Türk Dünyası Araştırmaları, 128(253), 259-308.
• Budak, M. A. (2022). Cengiz Han’ın taocu keşiş Ch’ang Ch’un’a gönderdiği mektuba dair bir değerlendirme. Ankara Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 47-64.
• Burchard of Mount Sion: A. D. 1280. (1896). Çev. (Aubrey Stewart). Palestine Exploration Fund.
• Carpini, P. (2015). Moğolistan seyahatnamesi (1245-1247). Gece Kitaplığı.
• Chavannes, E. (1903). Voyage de Song Yun dans l’Udyana et la Gandhara. Bulletin de l’Ecole Fraçaise d’Extreme-Orient, 3(3), 379-441.
• Djumaniyazova, F. (2018). Çinli rahip Hsüan-Tseng Seyahatnamesi’ne göre Kabil vadisinde Türkler hakkındaki az bilinen belge. XVII Türk Tarih Kongresi. Ankara.
• el-Biruni, E. R. M. b. A. (2018). Tahkiku ma li’l-hind. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ergüven, İ. H. (2011). Hsüan-Tsang’ın seyahatnamesi (7. Yüzyıl) (metin çevirisi ve değerlendirme) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi).
• Fa-Hsien. (1886). A record of buddhistic kingdoms being an account by the Chinese Monk Fa-Hien of his travels in India and Ceylon (A.D. 399-414) in search of The Buddhist books of discipline. Clarendon Press.
• Hsüan Tsiang. (1884). Si-Yu-Ki (Buddhist records of the Western world). Trübner & Co.
• Hugh, D. (1911). Bernard von Breydenbach and his journey to the holy land 1483-4: A bibliography. J&J Leighton.
• Hye Ch’o. (1984). Memoir of the pilgrimage to the five regions of India. Asian Humanities Press.
• İbn Fazlan, A. (1995). Seyahatname. Bedir Yayınları.
• İbn Hurdazbih, E.-K. U. i. A. (2008). Yollar ve ülkeler kitabı. Kitabevi Yayınları.
• Kaçar, H. (2021). Joos von Ghistele’in hac seyahati anlatısında (1491) İslam ve Osmanlılara dair söylemi. Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, 4(2), 219-234. https://doi.org/10.48120/oad.1012315
• Kaegi, W. E., & Kazhdan, A. (1991). Zemarchos. İçinde A. P. Kazhdan (Ed.), The oxford dictionary of Byzantium, Cilt 3 (ss. 2222). Oxford University Press.
• Khleifat, A. M. (1973). The caliphate of Hisam b. Abd Al-Malik (105-125/724/743) with special reference to internal powers (Yayınlanmamış Doktora tezi, Londra Üniversitesi).
• Kırilen, G. (2013). Xuan Zang’ın Orta Asya izlenimleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 53(1), 63-83.
• Marquart, I. (1920). Skizzen zur geschichtlichen Völkerkunde von Mittelasien und Sibirien. İçinde F. Hirth (ed.), Festschrift für Friedrich Hirth (ss. 289-299). Verlag Oesterheld & Company.
• Marvazi, S. A.-Z. T. (1942). On China, the Turks and India. Royal Asiatic Society.
• Merçil, E. (1989). Gazneliler devleti tarihi. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Minorsky, V. (1948). Tamim ibn Bahr’s journey to the Uyghurs. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 12(2), 275-305. https://doi.org/10.1017/S0041977X00080228
• Özaydın, A. (2014). Türklerin islamiyeti kabulü. İçinde H. C. Güzel & K. Çiçek (Eds.), Türkler ansiklopedisi, Cilt 4 (ss. 239-262). Yeni Türkiye Yayınları.
• Özcan, A. T. (2014). Menander Protector’un Doğu Roma elçisi Zemarcus’un Göktürk Kağanlığı’na yaptığı seyahate ilişkin kaydı. Kubaba Arkeoloji-Sanat Tarihi-Tarih Dergisi, (23), 27-35.
• Özcan, A. T. (2016). Lübeckli Arnold’un Chronica Slavorum adlı eserinde Arslan Heinrich’in II. Kılıç Arslan’ı ziyareti (1173) bahsi ve kayıtlarının bazı sorunları üzerine. Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, (1), 191-216.
• Rahman, A. (2002). New light on the Khingal, Turk and the Hindu Śāhis, Ancient Pakistan, 15, 37-42.
• Sağır, C. (2006). Temim ibn Bahr’ın seyahatnamesi ile Mervezi’nin Taba-i Hayavan eserinin tercümesi ve değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniversitesi).
• Sarıtaş, E. (2010). Seyyah Hui Chao’nun beş Tianzhu ülkesine seyahati ve Türk tarihi bakımından öncemi. Şarkiyat Mecmuası, (16), 105-117.
• Şeşen, R. (2017). İslam coğrafyacılarına göre Türkler ve Türk ülkeleri. Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• The Works of Ibn Wadih al-Ya’qubi. (2018). Eds. (M. S. Gordon, C. F. Robinson, E. K. Rowson & M. Fishbein). Brill.
• Togan, Z. V. (1948). İbn Al-Fakih’in Türklere ait haberleri. Belleten, 12(45), 11-16.
• Turan, O. (1941). Oniki hayvanlı Türk takvimi. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Yıldırım, K. (2015a). Fa Hsien’in Türkistan’da seyahati. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 15(1), 45-58.
• Yıldırım, K. (2015b). Sung Yün’ün Türkistan’daki seyahati. Tarih İncelemeleri Dergisi, 30(1), 281-300. https://doi.org/10.18513/egetid.185931
• Yıldırım, K. (2015c). Wu Gong seyahatnamesi. Türk Dünyası Araştırmaları, (217), 21-39.
• Yıldırım, K. (2022). Hyecho (Hui Chao) seyahatnamesi. İçinde F. Yılmaz (Ed.), 9. Milletlerarası Türkoloji kongresi bildiriler kitabı (ss. 1183-1212). İstanbul Üniversitesi Yayınevi.
• Yong-Seong, C. (1993). Wu-K’ong seyahatnamesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniversitesi).