The Financial Structure of The Kayseri City According to The Islamic Registry Numbered 1988 in The Middle of The 19th Century

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 175 - 223, 24.12.2019

Muhammed Köse İbrahim Kurtcebe Akkuş

https://doi.org/10.30913/alinterisosbil.650381

Öz

The very first census started to be made during Mahmud II period. The recordings which started in 1831 completed in nearly all parts over the country when it was in 1844. In these registers which had made military-aimed, just male recordings were made. Besides, in the population register there are some important details such as the governmental, social and economic situation of the region. Hence, in most of the book, beside the father of the family, the occupational state of some other residents who profess any other job are indicated.

The 1988 numbered and 29 Z. 1246 dated Kayseri population register, which is the main source of this study, is a detailed book consisted of 139 pages. The mentioned population register talks about 85 quarters in Kayseri city centre in which Muslims live. In the recordings, in which the male population of Muslims living in Kayseri city centre in 1831 is recorded, some important information is included such as people’s names, physical appearances, titles, nicknames, jobs and migration situations. The register, which recorded nearly all the jobs which the fathers of the families profess, is remarkably important. Professing jobs such as masjid attendant, herald, coffeehouse keeper, labourer, carrier, saltpetrer, merchant, farmer, grocer, smith and a lot more professions alongside administrative (like mukhtar), religious (like imam, muezzin, mudarris) and military jobs (like reserves, regulars, corporals) demonstrates the diversity and liveliness of the commercial, economic and social life in Kayseri. In this study we will show this diversity and richness of jobs in Kayseri under the light of the 1831 dated, 1988 numbered population register of Muslims in Kayseri.

Anahtar Kelimeler

Ahilik, Esnaf Teşkilatı, Kayseri, Nüfus Defteri, XIX. Yüzyıl

1988 Numaralı Kayseri Müslim Nüfus Defterine Göre XIX. Yüzyılın Ortalarına Doğru Kayseri Şehrinin İktisadi Yapısı

Öz

Osmanlı Devleti’nde ilk nüfus sayımı II. Mahmud döneminde yapılmaya başlanmıştır. 1831 senesinde başlanılan sayımlar 1844 yılına gelindiğinde hemen hemen imparatorluğun her tarafında tamamlanmıştı. Askeri amaçlı yapılan bu sayımlarda sadece erkek nüfus kaydedilmişti. Bununla birlikte nüfus defterlerinden bölgenin idari, iktisadi ve sosyal yapısı hakkında da önemli detaylar tespit etmek mümkündür. Nitekim defterlerin genelinde hane reislerinin yanı sıra herhangi bir mesleği icra eden diğer sakinlerin de mesleki durumları belirtilmiştir.

   Çalışmanın ana kaynağı olan 29 Zilhicce 1246 tarihli 1988 numaralı Kayseri nüfus defteri mufassal bir defter olup 139 varaktan oluşmaktadır. Söz konusu nüfus defteri Kayseri şehir merkezinde Müslümanların yaşadığı 85 mahalleyi konu edinmiştir. 1831 senesinde Kayseri merkez mahallerinde yaşayan Müslüman erkek nüfusun kayıt altına alındığı defterde, kişilerin isimleri, fiziksel özellikleri, lakapları, unvanları, meslekleri ve göç durumları gibi önemli bilgilere yer verilmiştir. Neredeyse her hane reisinin icra ettiği mesleğin kaydedildiği defter, Kayseri’de icra edilen meslek çeşitliliğini göstermesi açısından fevkalade önemlidir. İdari (muhtar gibi), dini (imam, müezzin, dersiam gibi), askeri (redif, mansure, onbaşı gibi) görevlilerin yanı sıra ferraş, dellal, kahveci, amele, hamal, güherçileci, tüccar, çiftçi, bakkal, demirci ve daha pek çok meslek dallarının icra edilmesi, Kayseri’deki ticari, iktisadi ve sosyal hayatın renkliliği ile çeşitliliğini göstermektedir. Çalışmada 1831 tarihli 1988 numaralı Kayseri Müslim nüfus defteri ışığında, Kayseri’deki bu meslek zenginliği ve çeşitliliğini yansıtmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Ahilik, Esnaf Teşkilatı, Kayseri, Nüfus Defteri

Kaynakça

• KAYNAKÇAArşiv VesikalarıBOA. NFS.d. 1988Araştırma-İnceleme EserleriAkgündüz, Ahmet (2005). Osmanlı Devleti’nde Belediye Teşkilatı ve Belediye Kanunları, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı.Altın, Kader (2018). “Erzincan’da İki Önemli Ahi Lideri: Ahi Nizamettin ve Ahi Ayna Bey”, III. Uluslararası Ahilik Sempozyumu XIII. Yüzyıla Kadar Türk ve İslam Dünyasında Ahiliğin Temelleri Bildiriler Kitabı, C. I, Kırşehir: 5-7 Ekim 2017, s. 389-396Ceylan, Kazım (2006), “Ahiliğin Osmanlı Devleti’nin Kurulmasındaki Etkileri”, II. Ahi Evran-ı Veli ve Ahilik Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler, Kırşehir: 12 Ekim 2006, s. 95-102.Çağatay, Neşet (1989). Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.Devellioğlu, Ferit (1978), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Doğuş Matbaası.Dönek, Ekrem (1998). “Ahilik Kültürü ve Kayseri”, Çerçeve Dergisi, Yıl 6, S. 22, s. 97-100.Erdem, Ekrem (2019). “Ahiliğin Anadolu’da Faaliyete Bağladığı İlk Şehirlerin Siyasi, Sosyal ve İktisadi Yapısı ve Ahiliğin Katkısı: Kayseri Üzerine Bir Değerlendirme”, VI. Uluslararası Ahilik Sempozyumu “XIII.-XVI. Yüzyıllarda Ahilik” Bildiriler Kitabı, C. I, Kırşehir: 27-29 Eylül 2018, s. 225-246.Erdoğdu, İbrahim (2000). “Osmanlı İktisadi Düzeninde İhtisab Müessesesi ve Muhtesiblik Üzerine Bir Deneme” OTAM, S. 11, s. 123-145.Gerçel, Âlim (2005), “Kayseri’de Yaşayan Ahilik”, I. Ahi Evran-ı Veli ve Ahilik Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, C. I, Kırşehir: 12-13 Ekim 2014, s. 399-406.Hülagü, M. Metin (2001). “Osmanlı Devleti’nde Güherçile Üretimi ve Kayseri Güherçile Fabrikası” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 1, S. 11, s. 73-93.Kazıcı, Ziya (1988). “Ahîlik”, DİA, C. 1, İstanbıl: s. 540-542.Köse, Muhammed (2015). Kayseri Şehri (1830-1860), Yayınlanmış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Köse, Muhammed (2018). Kayseri Şehri 1830-1860 İdari, Demografik, Sosyal ve İktisadi Yapısı, Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.Kütükoğlu, Mübahat S. (1999) “Osmanlı İktisadî Yapısı”, Osmanlı Devleti Tarihi, C. 2, (Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu), İstanbul: Feza Gazetecelik, s. 513-650.Merçil, Erdoğan (2000), Türkiye Selçuklularında Meslekler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Ünal, Mehmed Ali (2014), Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi, Isparta: Fakülte Kitabevi.Kubbealtı Lugat: http://www.lugatim.com (E.T. 17.10.2019)