Ortadoğu'da Arap Sosyalizmi ve Mişel Eflak

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 13 - 26, 30.07.2020

Abil Gündoğdu

https://doi.org/10.30913/alinterisosbil.747470

Öz

Fransız Devrimi’nin etkilediği toplumlar; ulus, ulusçuluk, ulusun egemenliği, demokrasi, sekülerizm, adalet gibi kavramları içine alan ulus devlet inşa etme ereğiyle Orta Çağ mirası imparatorluklara ve temsil ettiği değerlere karşı başkaldırmışlardır. Orta Doğu’da da 19. yüzyıldan itibaren Arap halkları Osmanlı İmparatorluğu’na karşı Fransız Devrimi’nin etkisiyle yer yer isyan etmişlerdir.1. Dünya Savaşı sonrası savaşın kaybedenlerinden olan Osmanlı İmparatorluğu, savaşın kazananı İtilaf Devletleri lehine Arap dünyasındaki egemen olduğu topraklardan çekilmek zorunda kalmıştır. Orta Doğu Arap coğrafyasını kontrolüne alan İtilaf Devletlerinden İngiltere ve Fransa bölgeyi sömürü politikalarına göre sınırlara bölmüş ve monarşi yönetimler tesis etmişlerdir. Öte yandan Arap bağımsızlık hareketleri Avrupa’da emsal hareketlere göre daha geç bir dönemde ortaya çıkması, antiemperyalist yapısı dışında toplumsal entelektüel düşünce gelişimini tamamlayamadan, 1. Dünya Savaşının sonuçlarıyla karşı karşıya kalmıştır. 20. yüzyılın ilk çeyreğinden sonra Batı eğitimi almış Arap aydını, ideolog ve ılımlı bir sosyalist olan Mişel Eflak batı kökenli devrimci düşüncelerini yerel değerlerle sentezleyerek inşa ettiği Arap sosyalizmiyle Arap halklarının yüzyıllardır içinde bulunduğuna inandığı Orta Çağ karanlığından kurtarmak istemiştir. Ortaya koyduğu fikirler Arap coğrafyasında karşılık bulmasına, iktidarlara gelmesine ve Arapları birleşik bir devlet altında toplama denemelerine rağmen uygulamalarda siyasi ve sosyolojik bir başarı sağlayamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Ulusalcı Arap Sosyalizmi, Baas Partisi, Mişel Eflak, Pan Arapçılık, Orta doğu

Middle East Arab Socialism and Michel Aflaq

Öz

The nations effected by French Revolution revolted againts medieval heritage empires and the values to get individual rights and freedoms and built nation state which contained nation, nationalism, nation sovereignty, secularism, democracy and justice. Also, in the Middle East, Arabic nations had rebelled against Ottoman Empire partically by the effect of French Revolution with the wish of establlisment of their own states since the 19th century. While secular nationalism and national sovereignty came to the fore in the uprisings and independence movements in the West, nationalism and dynasty governments built on religious elements came to the fore in the Arab revolts and independence movements. As a result of this situation, states that were governed by the monarchy under the mandate of British and French in Iraq, Syria and Egypt in the Middle East Arab geography after the First World War. Political movements have started with the aim of realizing the Arab Renaissance by taking the model in Europe as a role model from the first quarter of the 20th century against the mandate administrations. The most prominent of these political movements is Arab socialism with its social and political influence. After the quarter of 20 th centurty Michel Aflaq who on Arabic intellectual having western education, ideologist and a modest socialist wanted to save Arabic nations from the darkness of medieval by means of synthesizing his western origin revolutionary thoughts whit local values. Althought the nationalists and socialist ideas that the former had a place or met in Arab World and came to fower, also trials of combinig all the Arabs in united states, he couldn’t get or achieve a political or sociological success in applications or practices.

Anahtar Kelimeler

Nationalism, Arab Socialism, Baas Party, Pan-Arab, Michel Aflaq

Kaynakça

• Khoury, A. (2017, Temmuz 7). Mişel Efak’ın eşine yazdığı “endişeli” bir mektubu açığa çıkarmak. Şarkul Avsat: 10.05.2020 Tarihinde : https://aawsat.com adresinden alındı.
• Akad, M. (2002). Arap Milliyetçiliği: Baas Partisi . Popüler Tarih Dergisi, 42-62.
• Akıncı, A. (2019). Milliyetçiliğin Kökenleri: Etnisite/Ulus (Millet) İlişkisi. İnsan ve İnsan, 413-430.
• Altunoğlu, M. (2010:). Millet İnşası Özcü Modernist ve Etno-Sembolcü Yaklaşımlar. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1-7.
• Ankara Üniversitesi . (Erişim Tarihi: 11.05.2020). Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri Milliyetçilik ve Azınlık. Ankara Üniversitesi Açık Ders: www.acikders.ankara.edu.tr adresinden alındı
• Antony, S. (1994). Milli Kimlik Çev: Bahadır, Sina, Şener .s,31,32. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Armanoğlu, F. (2017). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 11. Baskı. s,259 İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Arnold, D. (1995). The Age Of Discover,1400-1600 Çev: Osman Bahadır 1. Baskı. İstanbul: Mart Matbaacılık ve Sanatları.
• Bardakçı, M. (2011, haziran 19). Suriye rejiminin fikir babası Mişel'i ölümünden sonra Müslüman yaptılar.17.05.2020 Tarihinde: www.haberturk.com/yazarlar. alındı.
• Çancı, H. (2008). Değişmeyen Boyutları Bağlamında Milliyetçiliğe Teorik Ve Kavramsal Bir Bakış. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 106-116.
• Dinç, A. (2002, Haziran 01). Millet ve Milliyetçiliğin Doğuşu üzerine Kuramsal Yaklaşımlar. Sorgulama Zamanı Düşünce Topluluğu : http://www.sorgulamazamani.com/tr. Erişim Tarihi: 30.05.2020 adresinden alındı
• Duman, T. İ. (2018). Müslüman Kardeşler’in Radikalleşme İhtimali: Abdunnasır Ve Sisi Dönemleri Karşılaştırması. Iv. Ortadoğu’da Siyaset Ve Toplum Kongresi (s. 102-114). Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Durgun, F. (2014). Rönesans’tan 19. Yüzyıla Avrupa Tarih yazımında İlerleme Fikri, Dönemselleştirme veOrta Çağ Avrupa Tarihi Algısı. İnsan Ve Toplum, 283-304.
• Eflak, M. (1943, Nisan 1). Arap Peygamber Anısına. (Al-Bath, Röportaj Yapan)
• Eflak, M. (1946, Ağustos 9). Neden Özgürlüğün Peşindeyiz. (A. B. Gazetesi, Röportaj Yapan)
• Eflak, M. (1948, Şubat 27). Arap Toplumu. (A.-B. Gazetesi, Röportaj Yapan)
• Eflak, M. (1956, Ocak 21). Yüzeysel ve Gerçek Varoluş Arasındaki Fark. (A.-B. Gazetesi, Röportaj Yapan)
• Ernest, R. (2016). Ulus Nedir? Çev: Yavaş, Gökçe. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Etimoloji, T. (2020, 05 08). Etimoloji Türkçe.12.05.2020 Tarihinde: www.etimolojiturkce.com adresinden alındı
• Gelner , E. (1992). Uluslar Ve Ulusçuluk Çev: Ersanlı Büşra. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Helden, A. (1995 ). The Inquisition. The Galileo Project: http://galileo.rice.edu/ Erişim: 20.05.2020 adresinden alındı
• Hobsbawm, E. Ç. (2006). Geleneğin İcadı. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• İktibas Dergisi. (2019, Nisan 22). Ulus Kavramı. İktibas Dergisi: www.iktibasdergisi.com adresinden alındı
• Kılıç, A. F. (2007). Din Sosyolojisinde Dini Grup Tipolojileri. Değerler Eğitimi Dergisi, s 37-58.
• Kurşun, Z. (2014, Kasım 20). Araplar ve Birinci Dünya Savaşı. Ortadoğu ve Afrika Araştırmacıları Derneği: 28.05.2020 Tarihinde: www.ordaf.org adresinden alındı
• Kurtçepe, İ. B. (2015). Türk İnkılabı, Atatürk'ün İlkeleri. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi (s. 249-266). içinde Konya: Eğitim Yayınevi.
• Kuzgun, M. (2015). Arap Birliğini Sağlama Sürecinde Bir Dönüm Noktası: Albay Cemal Abdülnasır Dönemi. Dünden Bugüne Uluslararası Orta Doğu Sempozyumu (s. 281-320). Elazığ: Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmalar Merkezi.
• Mahmut, Y. (2019, Ocak 29). Baas ideolojisinin fikir babası: Mişel Eflak. 15.05.2020 Tarihinde: www.gzt.com adresinden alındı
• Nişanyan, S. (2018). Nişanyan Sözlük. Ş. Sami içinde, Kasmus_ı Türki. İstanbul: Liber Plus Yayınları.
• Nuriyev, E. (2012, Mayıs 29). Suriye Siyasi Tarihi. 21. yy Türkiye Enstitüsü: 15.05.2020 Tarhininde: www.21yyte.org adresinden alındı.
• Oran, B. (2015 ). Kemalizm İslamcılık Küreselleşme. Ankara SBF Dergisi, s 2
• Oran, B. (2015). Kemalizm İslamcılık Küreselleşme. Ankara SBF Dergisi, s 4.
• Oran, B. (2015). Kemalizm İslamcılık Küreselleşme. Ankara SBF Dergisi, s 10-11.
• Ortaylı, İ. (2005). Millet Maddesi. T. Diyanet Vakfı içinde, İslam Ansiklopedisi (s.66-70). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• Özkoç, Ö. (2008). Suriye Baas Partisi:Kökenleri, Dönüşümü,İzlediği İç Ve Dış Politika(1943-1991). Ankara: Mülkiyeliler Birliği Yayınları.
• Seale, P. (1990). Asad: The Struggle for the Middle East. Kaliforniya: University of California Yayınları.
• Soy, H. B. (2014). Arap Milliyetçiliği: Ortaya Çıkışından 1918'e Kadar. Bilig, 177.
• Şentürk, R. (2005). Millet Kavramının İslam'da Anlamı. e.-C. Seyyid Şerîf içinde, Şerḥu’l-Mevâḳıf (s. 64-65). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı yayınları İslam Ansiklopedisi.
• Türkiye Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi. (2006, Aralık 14). Orta Doğu'da Diriliş Arap Milliyetçiliği. Tasam: 15.05.2020 Tarihinde: www.tasam.org adresinden alındı.
• Vefik, A. (2000). R. Toparlı içinde, Lugat-ı Osmani 15.05.2020 Tarihinde www.tdk.gov.tr Adresinden Alındı. Ankara Türk Dil Kurumu
• Yaşar, M. (2019, Ocak 01). Baas İdeolojisinin Fikir Babası Mişel Eflak. 15.05.2020 Tarihinde https://www.gzt.com/mecra/surije-rejiminin-fikir-babasi-misel-eflak adresinden alındı.
• Yazıcı, N. (2012). “Suriye Siyasi Tarihi”. Ü. Özdağ içinde, Küçük Orta Doğu Suriye (s. 349-403). Ankara: Kripto Yayınları.
• Yükneki, E. A. (12 yy). Millet Kelime Kökeni, Atabet-ül Hakayık. Etimoloji Türkçe: 10 Mayıs 2020 tarihinde www.etimolojiturkçe.com adresinden alındı. adresinden alındı
• Zeidan, A. (2020, Nisan 30). Baʿath Party. britannica Ansiklopedisi 15.05.2020 Tarihinde :Web sitesi: www.britannica.com adresinden alındı