8 ve 15 NUMARALI SİVAS AHKÂM DEFTERLERİNDEKİ MİRAS İLE İLGİLİ ŞİKÂYET HÜKÜMLERİNİN KARŞILIKLI DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 17, 28.07.2022

Yılmaz Kılıç

https://doi.org/10.30913/alinterisosbil.1018531

Öz

Miras, insanoğlunun yaşam ve ölüm dengesi içerisinde varlık aktarımı yaptığı ve yeryüzündeki tüm toplumlarca meşru kabul edilmiş bir olgudur. Bu yüzden her millet bazen dini inanışlarına bazen de çağın hukuk ilkelerine göre miras hukukunu düzenlemiştir. Osmanlı Devleti de İslam ve Türk miras hukuku kaideleri çerçevesinde kurallar koymuştur. Ancak her konuda olabileceği gibi miras hususunda da kimi zaman aile içinden kaynaklı kimi zaman da hariçten kaynaklı problemler yaşanmıştır. Bu çalışmada 8 ve 15 numaralı Sivas Ahkâm Defterlerinde kayıtlı miras ile ilgili şikâyet hükümleri incelenmiştir. 8 numaralı ahkâm defteri 1760-1761 ve 15 numaralı ahkâm defteri 1780-1781 yılları arasında Sivas eyaletinden Divan-ı Hümayun’a yansıyan şikâyetlere dair hükümleri içermektedir. 8 ve 15 numaralı Sivas Ahkâm Defterlerinden miras ile ilgili toplam 129 şikâyet hükmü tespit edilmiştir. Bu hükümler önce trankribe edilmiş, sonra özetlenmiş ve ardından davalar kategorize edilerek yorumlanmaya çalışılmıştır. Temel olarak “Miras hususunda yaşanan problemler ne sebeple meydana gelmiş ve nasıl çözümler üretilmiştir?” ve “miras ile ilgili dava sayılarında ciddi bir artış yaşanıp yaşanmadığı” sorularına cevap aranmıştır. Elde edilen sonuçlar ışığında yukarıda belirttiğimiz sorulara cevap aranmış ve ulaşılan cevaplar tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Varis, Toplum, Dava, Miras, Sivas

A Comparison of the Complaint Cases Related to Heritage in Sivas Ahkâm Registers with Numbers of 8 and 15

Öz

Heritage is a phenomenon that human beings transfer assets in a balance of life death and reaccepted as legitimate by all societies on earth. Therefore, every nation has regulated the law of inheritance sometimes according to their religious beliefs and sometimes according to the legal principles of the age. The Ottoman Empire has also set rules within the framework of İslamic and Turkish inheritance law. However, as it can be in any subject, there have been problems with inheritance, sometimes caused by the family and sometimes externally. In this study, the complaint provisions regarding the inheritance registered in Sivas Ahkâm Registers No. 8 and 15 were examined. The between 8 register contains 1760-1761 and the number 15 register contains the provisions regarding the complaints reflected in the Divan-ı Hümayun from the province of Sivas between 1780-1781. In the Sivas Ahkâm Registers no. 8 and 15, a total of 129 complaint decisions related to inheritance were determined. These provisions were first transcribed, then summarized and then the cases were categorized and interpreted. Basically, an answer was sought for the questions of “for what reason did the problems in the heritage occur and what solutions were produced?” and “whether there was a dramatic increase in the number of cases related to the inheritance”. In the light of the obtained results, answers to the questions we have mentioned above were sought and the answers reached were discussed.

Anahtar Kelimeler

Heiress, Society, Case, Heritage, Sivas

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri (BOA), Bâb-ı Asafî Divân-ı Hümâyûn Sicilleri, Sivas Ahkâm Defteri: Nr. 8.
• Arşiv Kaynakları Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri (BOA), Bâb-ı Asafî Divân-ı Hümâyûn Sicilleri, Sivas Ahkâm Defteri: Nr. 15.
• Aktan, H. (2005), Miras. İslam Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 143-145.
• Bozkurt, F. (2011), Tereke Defterleri ve Osmanlı Demografi Araştırmaları, Tarih Dergisi, (54), 91-120.
• Bozkurt, F. (2013), Osmanlı Dönemi Tereke Defterleri ve Tereke Çalışmaları, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 1(22), 193-229.
• Civelek, G. (2015), 17. yy Ortalarında Elit Bir Kadının Terekesi: Manastırlı Aişe Hatun, Ankara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (54), 241-260.
• Develioğlu, Ferit. (2010), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Efe, A. (2011), İslâm Miras Hukukunda Kadın-Erkek Hisselerinin Farklı Oluşu Üzerine Bir Değerlendirme, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, (18), 157-168.
• Ertaş, F. C., ve Şişman, B. (2013), XVI ve XVII. yy’larda Osmanlıda Tereke Uygulaması ve Muhasebesi-Sosyo-Ekonomik Yapıya ve Miras Hukukuna Etkisi, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (4), 197-222.
• Halaçoğlu, Y. (1994), Dellal. İslam Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 145-146.
• Küçükaşcı, M. S. (2009), Seyyid. İslâm Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 40-43.
• Özay, H. (2018), İslam Miras Hukukunun Özellikleri, İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 3(2), 203-224.
• Özcan, T. (2005), Muhallefat. İslam Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 406-407.
• Öztürk, S. (2001), Kassam. İslam Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 579-582.
• Patacı, Ö. O. (2016), Osmanlı Tereke Kayıtlarının Sanat Tarihi Araştırmaları Açısından Önemine Yönelik Bazı Değerlendirmeler, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi. (40), 327-354.
• Tuş, M. (1999), Kayseri Tereke Defterleri Üzerine Bir Araştırma (1700-1730), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (4), 157-191.
• Zeyrek, N. (2019), XIX. Yüzyıl da Mardin Şerʻiyye Sicilleri’nde Kadın Terekeleri, Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Mardin: Artuklu Üniversitesi.