Sağlık Haberciliği Kavramı Üzerine Yapılan Çalışmaların VOSviewer ile Bibliyometrik Analizi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 33 - 45, 31.07.2024

Ali Çakır

https://doi.org/10.30913/alinterisosbil.1494860

Öz

Sağlıklı olmanın önemli aşamalarından biri insanın sosyal bir varlık olmasıdır. Aile ve çevreyle başlayan sosyalleşme aynı zamanda iletişimle beraber sosyal öğrenmeyi de başlatmaktadır. Gerek ailenin öğretileri gerekse çevrenin tatbikleri, bilinçli veya bilinçsiz öğrenilmiş bilgiye dayanmakta, sosyalleşme bilgiyle mümkün olmaktadır. Kitle iletişiminin sunduğu imkânlar, bilgiye ulaşmayı kolaylaştırmaktadır. “Doğru” bilgi insanlara fayda sağlarken “yanlış ve/veya bozulmuş” bilgi ciddi problemlere yol açabilmektedir. Enformasyonun bu denli arttığı bir çağda, her konunun uzmanı olmak mümkün olmayacağından, insanlar ihtiyacı olan bilginin, uzmanlar tarafından yapılan yorumlarını takip etmektedir. İnsanların uzman yorumlarına ihtiyaç duydukları konuların başında da sağlık gelmektedir. Çünkü hayatı idame ettirebilmenin başat koşulu “sağlıklı” olmaktır. Her zaman sağlık kuruluşlarına gidemeyen halkın birincil haber kaynağı kitle iletişim araçları olmaktadır. Sağlık haberciliği, tıbbi gelişmeleri toplumla paylaşma işidir. Halk sağlığını olumlu veya olumsuz etkileme gücü bulunmaktadır. Yanlış veya yanıltıcı haberler ciddi halk sağlığı tehdidine kapı aralayabilir. Bu sebeple sağlık haberciliği konusunda oluşan literatür önem kazanmaktadır. Bu çalışmada halk sağlığı için önemli parametrelerden olan “sağlık haberciliğinin”, nicel veriler ve sayısal göstergeler eşliğinde, hangi ülke, hangi kurum ve hangi kişiler tarafından akademik çalışmalara konu edinildiği ve bunlar arasındaki ölçülebilir ilişkiyi ortaya koymak amaçlanmıştır. Vosviewer programı yardımıyla “sağlık haberciliği” anahtar kelimesiyle “Web of Science” veri tabanında yapılan tarama bibliyometrik analize tabi tutulmuştur. Ülkeler, kurumlar ve araştırmacılar temelli ağ haritaları oluşturulmuş, öne çıkanlar ayrıntılı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Haberciliği, Halk Sağlığı, Enformasyon, Bibliyometrik Analiz

A Bibliometric Analysis Using VOSviewer of Publications on Health Journalism

Öz

One of the critical stages of being healthy is being a social being. Socialization, which starts with the family and the environment, also initiates social learning and communication. Both the teachings of the family and the practices of the environment are based on consciously or unconsciously learned knowledge, and socialization is possible through knowledge. The opportunities offered by mass communication facilitate access to information. While “correct” information benefits people, “wrong and/or distorted” information can lead to serious problems. Since it is impossible to be an expert on every subject in an age of such an increase in information, people follow the interpretations of the information they need made by experts. Health is one of the topics on which people need expert comments. Because the primary condition for sustaining life is to be “healthy .”The mass media is the primary news source for people who cannot always go to health institutions. Health journalism is the work of sharing medical developments with society. It has the power to affect public health positively or negatively. False or misleading news can open the door to serious public health threats. For this reason, the literature on health journalism has gained importance. This study aims to reveal which countries, institutions, and individuals are the subject of academic studies on “health journalism”, one of the important parameters for public health, with quantitative data and numerical indicators and the measurable relationship between them. With the help of the Vosviewer program, the search in the “Web of Science” database with the keyword “health journalism” was subjected to bibliometric analysis. Network maps based on countries, institutions, and researchers were created, and the prominent ones were evaluated in detail.

Anahtar Kelimeler

Health Journalism, Public Health, Information, Bibliometric Analysis

Kaynakça

• Yayımlanmış Eserler
• Ayaz, F. (2019). Online sağlık haberciliğinin magazinsel boyutu. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 20(44), 37-50.
• Aydın, A. F. (2020). Post-truth dönemde sosyal medyada dezenformasyon: Covid-19 (yeni koronavirüs) pandemi süreci. Asya Studies, 4(12), 76-90. https://doi.org/10.31455/asya.740420
• Bobby, P. (2021). Health journalism: A challenging paradigm. Medical Journal of Dr. DY Patil University, 14(3), 357-358. https://doi.org/10.4103/mjdrdypu.mjdrdypu_28_20
• Bucchi, M., & Mazzolini, R. (2003). Big science, little news: Science coverage in the Italian daily press, 1946-1997. Public Understanding of Science, 12(1), 7-24. https://doi.org/10.1177/0963662503012001413
• Cobo, M. J., López-Herrera, A. G., Herrera-Viedma, E., & Herrera, F. (2011). Science mapping software tools: Review, analysis, and cooperative study among tools. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 62(7), 1382-402. https://doi.org/10.1002/asi.21525
• Çağlar, Ş. (2005). Sağlık haberciliği. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 23, 111-115.
• Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N., & Lim, W. M. (2021). How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines. Journal of Business Research, 133, 285-296. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.04.070
• Geçer, E. (2018). Sağlık haberciliği ve hasta-hekim ilişkileri: Etkileşimler ve riskler. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(5), 169-180.
• Keshvari, M., Yamani, N., Adibi, P., & Shahnazi, H. (2018). Health journalism: Health reporting status and challenges. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research, 23(1), 14-17. https://doi.org/10.4103/ijnmr.IJNMR_158_16
• Lee, N. Y., & McElroy, K. (2019). Online comments: The nature of comments on health journalism. Computers in Human Behavior, 92, 282-287. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.11.006
• Maden, S. (2020). Covid-19 salgını ve sağlık haberciliği: Prof. Dr. Erkan Yüksel ile söyleşi. Etkileşim, 3(6), 205-213. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2020.6.83
• Oğuz, C. (2019). Sağlık iletişiminde medya etiği: Haber mi, hasta mı? İçinde S. Gezgin (Ed.), Sağlık iletişimden geçer (s.181-188). Nobel Tıp Kitabevi.
• Öztürk, K. N., & Küçükoğlu, S. (2024). Ebeveynlerin covid-19 aşı okuryazarlığının aşı tereddütleri ve aşı yaptırma eğilimlerine etkisi. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(1), 125-143. https://doi.org/10.51123/jgehes.2024.117
• Roles, S. (2011). Virtual mentor. American Medical Association Journal of Ethics, 13(7), 417-520.
• Şimşir, İ. (2021). Bibliyometri ve bibliyometrik analize ilişkin kavramsal çerçeve. İçinde O. Öztürk & G. Gürler (Eds.), Bir literatürk inceleme aracı olarak bibliyometrik analiz (s. 7-32). Nobel Bilimsel.
• T. C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2011). Sağlığın teşviki ve geliştirilmesi sözlüğü. Anıl Matbaacılık.
• Topçu, E., & Çaycı, B. (2022). Sosyal medyada dezenformasyon: Covid-19 pandemisi örneği. TAM Akademi Dergisi, 1(2), 161-191. https://doi.org/10.58239/tamde.2022.02.005.x
• Utma, S. (2017). Medyadaki sağlık haberlerini “doğru” okumak. The Journal of Academic Social Science Studies, 57, 597-605. https://doi.org/10.9761/JASSS7072
• Utma, S. (2019). Sağlık okuryazarlığı kavramı ve sağlık haberlerini doğru okumak. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (5), 223-231. https://doi.org/10.21733/ibad.624972
• İnternet Kaynakları
• Jacobs, T. (2008). Medical journalists face ethical challenges. PasificStandard. https://psmag.com/social-justice/medical-journalists-face-ethical-challenges-4106
• Maksimainen, H., & Michaelmas, H. (2016). Improving the quality of health journalism: When reliability meets engagement. The Reuters Institute for the Study of Journalism. https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/our-research/improving-quality-health-journalism-when-reliability-meets-engagement