NİĞDE’DE AZ BİLİNEN İKİ SU YAPISI

Yıl 2021, , 71 - 86, 30.06.2021

Mustafa Eryaman

https://doi.org/10.48122/amisos.913605

Öz

Niğde, tarihi ve kültürel unsurlarını önemli ölçüde günümüze ulaştıran şehirlerimizden birisidir. Hitit ve Asur ile başlayan Frig, Hellenistik, Roma, Bizans dönemleriyle süregelen (Türk-İslam Kültürünü ihya ve inşa eden) Anadolu Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı ile zenginleşen tarihi ve kültürel mirası bünyesinde bulundurur. Medeniyetlere ev sahipliği yapan şehir, su ve su kültürü açısından da oldukça zengin örneklere sahip yapıları bünyesinde barındırır. Suyun gücünden faydalanmaya verilecek örneklerin başında ise hiç kuşkusuz su değirmenleri gelmektedir. Bu çalışmamızda, yeni tespit ettiğimiz ve Anadolu’da benzer yapıda örneklerine tesadüf edilmemiş olan Niğde, Hacıabdullah Kasabası-Hacı Ahmedin Değirmeni ile Niğde, İçmeli Köyü-Keler Değirmeni mimari ve teknik açıdan incelenerek bilim dünyasına sunulacaktır. Niğde, Hacıabdullah Kasabası-Hacı Ahmedin Değirmeni yöreye özgü tüf kayalık alanın oyulmasıyla oluşturulan değirmen ve ahır odası ile bir alt katta yer alan çark odasına sahip, yüzeyde ise taş malzeme ile örgülü kapalı oluğu bulunmaktadır. Niğde, İçmeli Köyü- Keler Değirmeni de yöreye özgü tüf kayalık alanın oyulmasıyla oluşturulan değirmen ve ahır odası ile bir alt katta çark odasına sahip, yüzeyde ise taş malzeme ile örgülü kapalı oluğu vardır. Yeraltında olan odalara bağlantı geniş tutulan açıklıklarla sağlanmıştır. Her iki su değirmen yapısı günümüzde fonksiyonunu yitirmiş olup değirmen taşları ve çark sistemini içinde barındıran kurulumları ise yerlerinde görülmemektedir

Anahtar Kelimeler

Niğde, Su, Su Değirmenleri, Çark, Oluk

Destekleyen Kurum

Niğde Üniversitesi

Proje Numarası

.

Teşekkür

Teşekkür ederim. İyi Çalışmalar.

TWO LESSER KNOWN WATER STRUCTURES IN NİĞDE

Öz

Niğde is one of the cities whose historical and architectural figures significantly can be reached today. Niğde has the heritages of history and culture from starting with Hittite and Assyrian, ongoing Phrygia, Alexandrian, Rome and Byzantium to the Anatolian Seljuks, The Principalities and Ottomans. Becoming the cradle of diffirent civilizations, the city has also lots of buildings that rich in water and water culture. And of course watermills are the main examples in using water power. In this study, we present two watermills that we discover as unique in architectural and technical aspects in Anatolia. These are The Watermill of Hadji Ahmet in Niğde, Hacıabdullah town and The Keler Watermill in İçmeli town. The Watermill of Hadji Ahmet in Niğde, Hacıabdullah town was made of gouging rocks which are specific for local area. And it has a barn room, a water will room which is downstairs. And it has also a waterspout which was made of stone. The Keler Watermill in İçmeli town was made of gouging rocks, too. And it has a barn room, a water will room which is downstairs. And it has also waterspout which was made of stone. The connection to the downstairs room was made by wide gap. Unfourtunately, in our times both watermills are not working, and the structure of watermill stones and whells can not be seen today

Anahtar Kelimeler

Niğde, Water, Watermills, Water Wheel, Waterspout

Proje Numarası

.

Kaynakça

• Budak, A. (2018), Kapadokya Bölgesi Kaya Oyma Camileri, İstanbul: Literatürk Academia. Eryaman, M. (2020), Niğde Şehri Su Değirmenleri, İstanbul: Göksu.
• Gürses, R., Karababa Taşkın, E.B. (2007), Anadolu’da Kaybolmakta olan Bir Maddi Kültür Unsuru: Su Değirmenleri (Beypazarı Örneği), Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Bildirileri, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, (4) 2, 645-677.
• Maraşlı, S. (2018), Nevşehir Kalesi Yamaç Yerleşim Alanında Bulunan Bezirhaneler, Arkeoloji ve Sanat, 157, 163-174.
• Maraşlı, S. (2019), Nevşehir’de Kapadokya Bölgesine Özgü Bir Yapı Türü Olan Kaya Oyma Güvercinliklerin Cephe Bezemeleri, Akademik Hassasiyetler, 6,175-194.
• Maraşlı, S., (2020), Nar Kasabası Çamaşırhaneleri, 3. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, 749-759.
• Özcan, R. (2016), Arşiv Belgeleri Diliyle Su Değirmenleri (Asiyab), OTAM, 40,195-203. DOI: 10.1501 / OTAM_0000000706 Özkarcı, M. 2014, Türk Kültür Varlıkları Envanteri Niğde I-II, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Özkok, D. (2007), Su: Suyun Yeryüzündeki Serüveni, WWF-Türkiye, (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), İstanbul: Mas. Tapia (de), A. A. (2016), Ortodoks Hıristiyanlar ve Kapadokya Müslümanları: Osmanlı Kırsal Bağlamında Toplumlararası İlişkiler (1839-1923). EHESS ve Boğaziçi Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Yörük, D. (2014), XVI. Yüzyılda Konya Kazasında Su Değirmenleri ve Bezirhaneler, Turkish Studies, 9(1), 637-655.
• Yörük, D., Kabak, O. (2016), XVI. Yüzyıldan Günümüze Bozkır Su Değirmenleri ve Değirmen İşletmeciliği. Geçmişten günümüze Bozkır sempozyumu (06-08 Mayıs 2016) bildiriler kitabı içinde (s. 215-236). Konya.