SAMSUN’DA TAŞ-PİŞMİŞ TOPRAK VE AHŞAP ÜZERİNDE GÖRÜLEN “ TAMGA VE TÜRK RUNİK YAZI” ÖRNEKLERİ

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 4, 259 - 278, 11.07.2018

Emine Yılmaz

Öz

ÖZET:

Kökeni binlerce yıl öncesine dayanan ve Orta Asya’ da Turani
kavimlerin yaygın olarak yaşadığı bölgelerde görülen, İpek Yolu ve diğer ticari
kervan yolları aracılığı ile zaman içerisinde geniş bir coğrafyaya yayılan  Türkçe Runik ve Tamga’ların Anadolu serüvenin
de Samsun önemli bir yer tutmakta olup, farklı zamanlarda taş ve ahşap üzerine
kazınmış örnekler unutulmadan varlığını özellikle el sanatlarında hala devam
ettirmektedir. Kökeni Ön-Türklere kadar uzanan Türk Runik yazı ve Tamga’larının
aynı gelenekle ürün vermiş Samsun örnekleri bulundukları arkeolojik alanlarla
birlikte değerlendirilmelidir. 

ANAHTAR
KELİME: Tamga, Runik, İskit, Ön Türk, Orta Asya, İpek Yolu, Salıpazarı, Terme.

ABSTRACT:

Samsun has
an important place in the Anatolian adventure of Runic Turkish and Tamga, whose
origin dates back thousands of years and spreads to a vast geography over time
through the Silk Road and other commercial caravan roads seen in the regions
where Turani people are widespread in Central Asia. The examples of stone and
wood engraved of various dates still remain in handicrafts today. The Samsun
examples of the same tradition of the Turkish Runic text and the Tamga which
originate back to the Proto-Turks, should be evaluated together with the
archaeological sites of Samsun in which they were found.

KEY WORDS:
Tamga, Runic, Scythian, Proto-Turk, Central Asia, Silk Road, Salıpazarı, Terme.

Anahtar Kelimeler

Tamga, Runik, İskit, Ön Türk, Orta Asya, İpek Yolu, Salıpazarı, Terme

Kaynakça

• AKSOY, M; www.mustafaaksoy.com (Altaylardan Anadolu’ya Damgalar)
• ATALAY, B.; (2006), Divanü Lügati't – Türk, Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara
• AYDA, A.; (1992), Etrüskler (Tursaklar) Türk İdiler, S.126 , Ankara
• AYYILMAZ, C.; (2003), “Gamalı Haç (Svastika)”, Töre Dergisi, S.V., S. 17; İstanbul
• BAYCAROV, Y.; (1996), Avrupa’nın Eski Türk Runik Abideleri -T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Bilim Dizisi-9, S., Çeviren: Muvaffak DURANLI, sy. 96-97, Ankara
• CANPOLAT, M.; (1974), “Divan-ı Lügati’t -Türk’te Şamanizm İzleri”, Türk Folklor Araştırmaları Yıllığı, Belleten, Ankara
• GÖKALP, Z.; (1976), Türk Medeniyeti Tarihi, Kültür Bakanlığı Yayınları, sayfa 63, İstanbul
• GÜVENSOY, T.; (1979), “24 Oğuz Boyunun Anadolu’daki İzleri”, Türk Halk Bilimleri Araştırmaları Yıllığı, s.73-98, Ankara
• GÜNALTAY, Ş.; ( 1951), Yakın Şark, IV, C I, Türk Tarih Kurumu, Ankara
• GÜNALTAY, Ş.; (1937), "Sakalar", Tarih Semineri Dergisi, l. Sayı, S. 5-8.
• Herodotos, (1973), Herodot Tarihi (Çev. M. Ökmen), s. 24,İstanbul
• İNAN, A.; (1935), "Ongun ve Tös Kelimeleri Hakkında", Türk Tarih ve Arkeologya Dergisi'den Ayrıbasım, sayfa 2, İstanbul
• KAFESOĞLU, İ.; (1993), Türk Milli Kültürü, S. 95, İstanbul
• Kül-Tegin; (2003), Orhun –Yenisey Yazıtları,VI-VIII.yy., Türksoy Yayınları, No:20, Ankara
• KÜRÜM, T.; (1992), Futhark Alfabesinin Gizemi, Antalya.
• KÖMEN, M.; (2005). Türük Bil Yazısı Yazım Kuralları: Kök Türkçe. Töre Yayınları
• NAMİTOK, A; (2008) Çerkeslerin Kökeni II. Kitap, Kaf-Dav Yayınları,Ankara
• ÖGEL, B.; (1971), Türk Mitolojisi I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, sayfa 32, Ankara
• ÖZTELLİ, C.; “Anadolu’da Şamanlığın İzleri”, I. Uluslar arası Türk Folklor Semineri Bildirileri, s.410, Ankara,1974
• SÜMER, F.; (1999), Tarihleri-Boy Teşkilatı Destanları Oğuzlar (Türkmenler), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, sayfa 227-229-232, İstanbul
• SELÇUK,B.(2011) Trak-Pelasg-Luvi Kültür Havzaları ve İki Çerkesya Arasındaki Tarihsel İlişkiler Üzerine –I-,http://www.kafkasevi.com/index.php/article/detail/436 Sir Garard C.(2012), Çeviren: APAYDIN,Dinçer; Türk Runik Alfabesinin Kökeni,Dil Araştırmaları,Sayı II,Güz, Sayfa:163-183
• STRABON; (2000), Antik Anadolu Coğrafyası, Kitap:XII,XIII,XIV, Çeviren:Prof.Dr. Adnan
• PEKMAN, Arksan, 4.Baskı, İstanbul