LYKAONİA BÖLGESİ ZEUS SUNAKLARI: BEYŞEHİR-SEYDİŞEHİR İLÇELERİ VE CİVARI / THE ZEUS ALTARS OF LYKAONIA REGION’S: BEYŞEHİR-SEYDİŞEHİR DISTRICTS AND NEAR AREA

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 7, 118 - 136, 30.12.2019

Burak Baldıran

Öz

Öz
Günümüzde Konya İli sınırlarını kapsayan Lykaonia, İlk çağ kaynaklarından tanınan bir bölgedir ve tarihi İÖ 372-371 yıllarından itibaren bilinmektedir.
Çalışmamızda belirlediğimiz sunaklar, farklı yerleşimlerde açık alanda serbest ya da herhangi bir yapıda ikinci kez devşirme malzeme olarak kullanılmışlardır. Burada ele aldığımız sunaklar, üzerlerinde Zeus büstü ve simgeleri bulunan örneklerdir. Söz konusu betimlemelerin olduğu sunakların tanımlamaları yapılarak kabartmalar ikonografik olarak değerlendirilmiştir.
Değerlendirdiğimiz sunaklar Klasik Dönem sonrasında kullanımlarının yaygınlaştığı bilinen dikdörtgen, taşınabilir eserlerdir. Bu örneklerde gövdenin üst ve alt kısmında hafif dışa taşkın pervazlar görülmektedir. Bunlar üst kısmı düz olanlar ve üst köşelerinde volüt biçiminde çıkıntıları olanlar olmak üzere iki tipte karşımıza çıkmaktadır. Köşelerinde volüt biçiminde çıkıntılı olanlar “horned altar” olarak adlandırılmaktadır.
Roma yönetimi, kontrolü altına aldığı bölgelerin halkını Romalılaştırma politikası uygulamış, ancak halkın dini inançlarında köklü bir değişim gerçekleştirememiştir. Bölgede incelediğimiz sunaklardan da anlaşılacağı üzere birçok tanrıya tapınım hala Helen panteonundaki adlarla devam etmektedir. Örneğin Jüpiter olarak adlandırılması gereken tanrının Zeus olarak verilmesi dini inançta Roma etkilerinin çok az olduğunun kanıtıdır.
Anahtar Kelimeler: Lykaonia, Sunak, Zeus, Monolitik, Beyşehir-Seydişehir

Abstract
Today, Lycaonia, which covers the borders of Konya province, is a region known for its ancient resources and its history has been known since 372-371 BC.
The altars that we determined in our study were used independently in open areas in different settlements or used as spolia material for the second time in any structure. The altars that we discuss in the study are the examples with the Zeus bust and symbols on them. The reliefs were evaluated iconographically by defining the altars with the aforementioned descriptions.
The altars that we evaluated are rectangular and portable works whose uses became widespread following the Classical Period. In these examples, moldings that are slightly outward-facing are seen at the top and bottom of the body. These appear as two types; the ones whose upper part is flat and the ones having volute-shaped protrusions on the upper corners. Those who have volute-shaped protrusions on their corners are called “horned altar".
The Roman government implemented the Romanization policy on the people of the regions that it controlled, but could not make a fundamental change in the religious beliefs of the people. As it can also be understood from the altars that we examined in the region, worship of many gods still continues with the names in the Helen pantheon. For example, the fact that the god, which should be called Jupiter, is mentioned as Zeus proves that the Roman influence in the religious belief is very limited.
Keywords: Lycaonia, Altar, Zeus, Monolithic, Beyşehir-Seydişehir

Anahtar Kelimeler

Lykaonia, Sunak, Zeus, Monolitik, Beyşehir-Seydişehir

Kaynakça

• Kaynakça ve Dipnotlarda “Archaeologischer Anzeiger 1997” de verilen kısaltmalar kullanılmıştır.
• Alkan, M.-Kurt, M. 2017, Aşağı Akın Isauria Bölgesi’nde Bir Kale Yerleşimi, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Anabolu, M.U. 1984, “Batı Anadolu’da Bulunan Hellenistik Çağ ve Roma İmparatorluk Çağı Girland (Askı)’li Sunakları”, E.Ü. Fen-Edebiyat, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Dergisi III., İzmir, 1-17.
• Aulock, H.Von. 1976, “Münzen und Staedte Lykaoniens mittulungen des deutschen archaeologischen”, Instıtuts: Istanbuler Abteilung, Beiheft 16, Tübingen.
• Baldıran, A.-Söğüt, B. 2002 “Lykaonia Bölgesinde Kybele Kültü: Beyşehir – Seydişehir İlçeleri”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 14, Konya, 45-70.
• Baldıran, A. 2005, “Taşkent – Avşar Ostotekleri” Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 22, Sayı 2, Ankara, 67-86.
• Baldıran, A. 2008, “A Study About Cults of Lykaonia Region”, Anodos 6-7. 2006 – 2007- Trnava, 35-45.
• Baldıran, A. 2009, “Beyşehir ve Civarı Heykeltraşlık Eserleri”, Çizgi Kitabevi, Konya.
• Baldıran, A. 2010, “Taşkent – Seydişehir 2009 Yılı Yüzey Araştırması”, AST 28/1, Ankara, 221- 230.
• Baldıran, A. 2012, “Yeni Araştırmalar Işığında Lykaonia Bölgesi Kültleri” Stratonikeia’dan Lagina’ya Ahmet Adil Tırpan Armağanı, 73-88, İstanbul.
• Baldıran, A. – Gider, Z. 2011, “A rectangular votive altar from Lykaonia region”, Anodos 11/2011, Trnava, 21-28.
• Baldıran, A.-Karauğuz, G.-Söğüt, B. 2010, “Centre Unissant les Cultes Hittites et Romains: Fasıllar”, Trade and Production Through the Ages International Symposium 2008, Konya, 219-256.
• Baldıran, A. 2015, “The Cult of Zeus in Lykaonia”, Soma 2011, Catania, 417-420.
• Baldıran, A. 2016, “Amblada Antik Kenti ve Civar Köylerdeki Hellenistik – Roma Dönemi Arkeolojik Materyaller”, Amblada’nın (Yenice Köy) Deşifresi, Amblada Katalog Çalışması, Konya, 104-149.
• Bean, G.E.–Mitford, T.B. 1970, Journeys Rough Cilicia 1964-1968, DenkschrWien, 102; Ergaenzungsbande zu den TAM 3 Vienna.
• Berges, D. 1986, Hellenistische Rundaltare Kleinasiens, Freiburg.
• Coulton, J.J. 2005, “Pedestals as ‘altars’ in Roman Asia Minor”, Anat St. 55: 127-157.
• Durugönül, S. 2004, “Grab mit Maenlischer Reliefdarstellung aus dem Raughen Kilikia”, GEPHYRA 1, 127-133.
• Frei, P. 1990, “The Götterkulte Lykiens in der Kaiserzeit”, ANRW II, 18,3., Berlin, 1730-1864.
• Hall, A.S. 1968, “Notes and Inscriptions from Eastern Psidia”, AnatSt. 18, Ankara, 57-92.
• Jessen, K. 1912, “Helios”, RE VIII.1.53-93.
• Karayaka, N. 2007, Hellenistik ve Roma Döneminde Pisidia Tanrıları, İzmir.
• Keil, J.- Knoll, F. 1935, Denkmaler Aus Lykaonien Pamphylien und Isaurien,1.Epigraphische und archaeologische Denkmaeler. Wien.
• Lane, E.A. 1990, “Men: Neglected Cult of Roman Asiae Minor”, ANRW I, 18.3, Berlin, 2161-2174.
• Laumonier, A. 1958, Les Cultes İndigenes an Caria, Bibliotheque des Ecoles Francaises d’Athenes, et Rome, Paris.
• Levick, B. 1970, “Andeda”, RE Suppl XXII, 75-85.
• Malay, H. 1994, “The Greek and Latin Inscriptions in Manisa Museum”, ETAM 19, Wien, 49-51.
• MAMA I Monumenta Asiae Minoris Antiqua, Vol.I ed. W.M. Calder, M.A, L.L.D.1928, Manchester.
• MAMA VII Monuments from Eastern Phrygia, ed. Calder, W.M., 1956, Manchester.
• MAMA IX Monuments from Aezanitis, (Ed. Levick,B. – Mitchell.S.) 1988, Glaucester.
• Mitchell, S. 1993, Anatolia: Land, Men and Gods in Asia Minor, Oxford.
• Pekman, A. 1964, Pamphylia Tanrıları, Yayınlanmamış Doçentlik Tezi.
• Ramsay, W. M. 1995, Cities and Bishoprics of Phrygia, Oxford.
• Robert, L. 1955, Hellenica X: Recueil d’epigraphie, de numismatique et antiquites grecques. Paris.
• Salzmann, D. 1980, Neue Denkmaler des Mondgottes Men”, Istmitt 30: 261-290.
• Salzmann, D. – Lane, E.N. 1984, “Nachlese Lum Mondgott Men”, Istmitt 34, 355-370.
• Schwabl, H. 1978, “Zeus” RE Supp, XV, 994-1481.
• Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası, (Geographika XII, XIII, XIV). (Çev. A. Pekman). Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 1993, İstanbul.
• Şahin, N. 2001, Zeus’un Anadolu Kültleri, İstanbul.
• Tarkan, D. 2011, Kibyra Kabartmalı Sunakları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Voutiras, E. 1997, “Zeus”, LIMC VIII-1,310-374.
• Yavis, C.G. 1949, Greek Altars: Origins and Tipology, Saint Louis.