OSMANLI’DA GÜNDELİK HAYATIN DEĞİŞİMİNİ EDEBİYAT VE RESİM ÜZERİNDEN OKUMAK / READING THE TRANSFORMATION OF DAILY LIFE IN THE OTTOMAN OVER LITERATURE AND PAINTING

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 7, 162 - 175, 30.12.2019

İlkay Canan Okkalı

Öz

Öz
Osmanlı Devleti'nin son dönem resmî politikası olan Batılılaşma-modernleşme olgusu, Tanzimat ve Meşrutiyet resmi ve edebiyatında sıklıkla kullanılır. Tanzimat ve II. Meşrutiyet Dönemini de içine alan Osmanlı modernleşmesi Osmanlı Devleti’nin siyasi ve kültürel hayatına etki ederken aynı zamanda gündelik hayatın değişimini de tetiklemiştir. Söz konusu değişim en çok edebiyat ve resim sanatında belgelenir olmuştur. Modernleşmeyle değişen ve dönüşen kurumlar, insanların psikolojik durumları, değişen gündelik hayat, evlilikler ve bu evliliklerin hikâyeleri, evlilik içerisinde çiftlerin duygusal durumları gibi gündelik hayata farklı açılardan yaklaşım söz konusudur. Romanlarda psikolojik durumların analizini yapabilmek daha kolayken resimlerde bu aktarımı yakalamak daha zordur. Resimlerde daha çok değişen yaşantının giyim-kuşam, eşya ve mekân üzerinden okunabilmesi söz konusudur.“Osmanlı’da Gündelik Hayatın Değişimini Edebiyat ve Resim Üzerinden Okumak” başlığını taşıyan bu çalışmada seçilen resim ve roman örneklerinde gündelik yaşam sahneleri ve bireylerin değişimi, Batılılaşmaya yaklaşımları ve gelenekle-modernlik kavramlarına bakışları üzerinden verilmiştir. Dönemi anlatan romanlardan alıntıların yapılarak sanatçılar arasındaki ilişkilerin vurgulandığı çalışmada, resmin ve edebiyatın konuya yaklaşımı karşılaştırılmıştır. Çalışma gündelik hayattaki değişimin edebiyat ve resim diliyle dışavurumundaki farklılıklar ve benzerlikleri okuma denemesidir.
Anahtar Kelimeler: Gündelik Hayat, Sosyo-Kültürel Değişim, Ahmet Hamdi Tanpınar, Halil Paşa, Hoca Ali Rıza.

Anahtar Kelimeler

Gündelik Hayat, Sosyo-Kültürel Değişim, Ahmet Hamdi Tanpınar, Halil Paşa, Hoca Ali Rıza

Kaynakça

• Adıvar, H.E. 2000, Sinekli Bakkal, Özgür Yay, İstanbul.
• Baytar, İ. 2017, “Bir Temsile Dönüşen Hane Ve Hoca Ali Rıza’nın Resimleri”, Art-Sanat, 8, 291-306.
• Cezar, M. 1995, Sanatta Batı’ya Açılış ve Osman Hamdi, Cilt: I, 2. bs., Erol Kerim Aksoy Kültür Eğitim Spor ve Sağlık Vakfı Yayını, İstanbul.
• Çağın, S.& Gökçek F. 2007, “Araba Sevdasına Dair”, Araba Sevdası Recaizade Mahmut Ekrem, (Sabahattin Çağın, Yay. Haz), 2. bs., Özgür Yayınları, İstanbul.
• Dastarlı, E. 2019, “Resim Çerçevesinden Dışarıya Doğru Bir Adım: 20. Yüzyılda Kamusal Alanın Oluşumunda Kadın İmgesi”, Yedi Dergisi, Sayı: 22, 69-80.
• Deringil, S. 2014, İktidarın Sembolleri ve İdeoloji: II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909), (Gül Çağalı Güven, Çev.), Doğan Kitap, İstanbul.
• Elçi, H. İ. 2003, Roman ve Mekân Türk Romanında Ev, Arma Yayınları, İstanbul.
• Germaner, S. 1996, 18. Yüzyıl Avrupa Resmi Anlatımı Biçimlendiren Etmenler, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Göle, N. 2011, Modern Mahrem: Medeniyet ve Örtünme, 11. bs., Metis Yayınları, İstanbul.
• Gören, A. K. 2007, “Türk Resminde İç mekân-Mahrem’e Doğru”.,P Dünya Sanatı Dergisi Ev ve Sanat, Raffi Portakal Antikacılık Müzayede Organizasyonu ve Danışmanlık A.Ş., Sayı: 46, İstanbul, 80-95.
• Gören, A. K. 2012, “Türk Resminin Önemli Bir Odağı: Saray Koleksiyonu”. İhtişam ve Tevazu Padişahın Ressam Kulları, TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı, İstanbul, 15-39.
• İnam, A. 1999, “Kaygı Gülü Açarken”, Doğu Batı, Sayı: 6, Y. 2, Şubat-Nisan, 73–91.
• Karaosmanoğlu, Y. K. 2006, Kiralık Konak, 37. bs., İletişim Yayınları, İstanbul.
• Lefebvre, H. 1996, Modern Dünyada Gündelik Hayat, (Işın Gürbüz, Çev), Metis Yayınları, İstanbul.
• Lewis, B. 1984, Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Metin Kıratlı, Çev.) 2. bs., Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Parla, J. 2010, Babalar ve Oğullar, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Rado, Ş. (Haz.). 2018, Paris'te Bir Osmanlı Sefiri: Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin Fransa Seyahatnamesi, İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• Şerifoğlu, Ö. F. (Ed-Haz). 2018, İstanbul’un Ressamı Hoca Ali Rıza Ev ve Şehir, 2 Cilt, TOKİ Kültür Yayınları, İstanbul.
• Tanpınar, A. H. 2005, Mahur Beste, 7 bs., Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Tanpınar, A. H. 2006, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, (Abdullah Uçman, Yay.Haz.), 1. bs., Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Tekinalp, P. Ş. 2011, “Araba Sevdası: Recaizade Mahmut Ekrem ve Halil Paşa Buluşması”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15, 185-204, Erişim adresi: http://www.turkiyat.hacettepe.edu.tr/dergi/15sayi.pdf, (Erişim Tarihi: Ocak 2019)
• Urry, J. 1999, Mekânları Tüketmek, (R. G. Öğdül, Çev.), Ayrıntı Yay, İstanbul.
• Yağbasan, E. 2004, “Abdülmecid Efendi’nin Resimlerinde Konular ve Üslup”, Hanedandan Bir Ressam Abdülmecid Efendi, (Ömer Faruk Şerifoğlu, Ed.), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 65-112.
• Yaman, Z. Y. 2006, Kadınlar, Resimler, Öyküler Modernleşme Sürecindeki Türk Resminde “Kadın” İmgesinin Dönüşümü, Pera Müzesi Yayınları, İstanbul.