DARA (ANASTASIOPOLIS) AGORA KAZI BULUNTULARI (2020): ERKEN BİZANS DÖNEMİ PİŞMİŞ TOPRAK KANDİLLER

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 10, 87 - 99, 30.06.2021

Hüseyin Metin

https://doi.org/10.48122/amisos.850450

Öz

Dara, Mardin İli, Artuklu İlçesi, Dara Köyü sınırları içerisinde konumlanmaktadır. Bizans – Sasani arasında kalan tampon bir bölgede kurulmuş bir garnizon kentidir. Dara’daki Agora kazıları kentin en önemli buluntularının ortaya çıkarıldığı alan olmuştur. Pişmiş toprak kandiller kazı buluntuları içerisinde oldukça önemlidir. 2020 yılı kazı çalışmalarında, Agora’da 10 adet envanter ve etüdlük kandil ele geçmiştir. Kalıp yapımı olan kandillerin form ve bezemeleri M.S. 6. yüzyılda popülerdir. İncelenen kandiller içerisinde K1-K9 nolu örnekler birbirine yakın form ve bezeme ile üretilmiştir. K10 dairesel gövde ve hafif çıkıntılı burun yapısıyla K1-K9 örneklerden ayrılır. Tamamının benzer hamur yapısına sahip olmaları ve hamur içeriklerinin benzerlik göstermesi aynı atölye ürünü olduklarını düşündürür. Güney surlarda yapılan kazılarda 12 no’lu burç içerisinde işlik, 13 nolu burç içerisinde fırın bulunmuştur. Her ikisi de M.S. 11 – 13. yüzyılları işaret eder. Belki de daha geç dönemleri. Ancak bu iki arkeolojik buluntu kentte bir seramik üretiminin olduğunu kanıtlar.
Eserler herhangi bir tip adı altında incelenmemiştir. Çünkü bu şekilde ele almak için kapsamlı bir buluntu grubunun olması gerekmektedir. Dolayısıyla çalışma, kentin kandil tipolojisi için bir ön hazırlık niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler

Dara, Anastasiopolis, Bizans, Sasani, Agora, Pişmiş Toprak kandil

Teşekkür

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Türk Tarih Kurumu, Mardin Valiliği, Mardin büyükşehir Belediye Başkanlığı, Dicle kalkınma ajansı

AGORA EXCAVATION FINDS IN DARA (ANASTASIOPOLIS-2020): EARLY BYZANTINE PERIOD TERRACOTTA LAMPS

Öz

Dara is located within the borders of the Dara Village of Artuklu District in Mardin Province. It is a garrison city established in a buffer zone between Byzantine and Sasani. Agora excavations in Dara have been the area where the most important finds of the city were unearthed. Terracotta lamps are very important among the excavation findings. During the 2020 excavations, 10 inventory and study lamps were found in the Agora. The form and decorations of mold made lamps were popular in the 6th century AD. Among the lamps examined, K1-K9 were produced in close form and decorated with ornaments. K10 differs from the K1-K9 examples with its circular body and slightly protruding nose structure. The fact that they all have a similar fabric structure and show similarity makes us think that they are the same workshop products. The Lamps were not examined under any type name. Because there must be a comprehensive group of finds in order to examine it in this way. Therefore, the study is a preliminary preparation for the terracotta lamp typology of Dara. During the excavations carried out in the southern fortification walls, was found a workshop in the tower number 12 and an oven in the tower number 13. The workshop and oven were built after the city walls lost their function. These point to the 11th - 13th centuries AD. However, this archaeological finds prove that there is a ceramic production in the city.

Anahtar Kelimeler

Dara, Anastasiopolis, Byzantine, Sassanid, Agora, Terracotta Lamp

Kaynakça

• Ebu Abdullah Muhammed İbn Battuta Tanci, İbn Battuta Seyahatnamesi I-II, A. Sait Aykut (Çev.) YKY, İstanbul, 2004. Zachariah, Chronicle Historia Ecclesiastica (The Syriac Chronicle Known as that of Zachariah of Mitylene), J.B. Bury (ed.). F.J. Hamilton, E.W. Brooks (Trans.).London. 1899.
• Ioannes Ephesus, The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus. R. P. Smith (Trans.), Oxford. 1860.
• Croke, B. – Crow, J. 1983, “Procopius and Dara”, JRS, Vol. 73, 143-159. Croke, B. 1984, “Marcellinus on Dara: A Fragment of His Lost “De Temporum Qualitatibus et Positionibus Locorum”, Phoenix, Vol. 38/1, 77-88. Mitchell, S. 2016, Geç Roma İmparatorluğu Tarihi: MS 284-641, T. Kaçar (Çev.), TTK, Ankara. Buckingham, J. S. 2012, Travels in Mesopotamia With Researches on the Ruins of Nineveh, Babylon, and Other Ancient Cities I, Cambridge University Press.
• Aydın Usta, A. 2002, “Artuklular”, Türkler Ansiklopedisi, C.VI, Ankara, 471-483.
• Bailey, D. M. 1988, A Catalogue of the Lamps in the British Museum III, Roman Provincial Lamps, London.
• Bernhard, M. L. 1955, Lampki Starozytne, Wydawnictwo Sztuka, Warszawa.
• Oziol, T. 1977, Les lampes du Musée de Chypre, Salamine De Chypre VII, Diffusion De Boccard, Paris. Hayes, J. W. 1980, Ancient Lamps in the Royal Ontario Museum I, Greek and Roman Clay Lamps, Toronto.
• İnanan, F. 2004, İzmir, Tire, Bergama ve Ödemiş Müzelerindeki Bizans Dönemi Pişmiş Toprak Kandiller, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi), İzmir.