THE PLANTS ON PAPHLAGONIA CITY COINS: ICONOGRAPHIC AND ICONOLOGICAL ANALYSES

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 17, 66 - 95, 28.12.2024

Fatma Bağdatlı Çam , Seher Akgün

https://doi.org/10.48122/amisos.1302848

Öz

PAPHLAGONIA KENT SİKKELERİ ÜZERİNDE BİTKİLER: İKONOGRAFİK VE İKONOLOJİK ANALİZ

Öz

ÖZET
Paphlagonia Bölgesinde yer alan antik kentlerin başlangıcın itibaren sikkeleri üzerinde yer alan ve kentin kimliğini yansıtan imgeler çeşitli çalışmalara konu olmuş ve olmaya devam etmektedir. Söz konusu coğrafyada yer alan Herakleia Pontike, Tion/Tieon, Amastris, Kromna, Abonoteikhos ve Sinope kentlerinin sikkeleri üzerinde yer alan bitki motifi ve temsil ettiği anlam sorgulanmıştır. MÖ.5ve 4.yüzyıllardan itibaren sikkelerin ön ve arka yüzünde yer alan defne, zeytin, meşe, üzüm, palmiye, buğday ve kamış/saz gibi bitkilerin kimi zaman kült simgesi, kimi zaman tarımsal ürün ve kimi zaman da döneme özgü kültürel ya da siyasi bir simge olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmamızda kente özgü olan bitkiler ve siyasi ya da yönetimin propaganda simgeleri ayırt edilmeye çalışılmış ve kenti temsil eden bitkiden yola çıkarak anlamı tartışılmıştır. Paphlagonia Bölgesinin kimliğini temsil eden simgelerden olup olmadığı sorgulanmıştır. Sonuç olarak dönemler içerisinde tercih edilen bitki betimlerinin simgelediği anlamda kültürel değişim tespit edilmeye çalışılmıştır.
THE PLANTS ON PAPHLAGONIA CITY COINS:
ICONOGRAPHIC AND ICONOLOGICAL ANALYSIS

ABSTRACT

The images on the coins of the ancient cities in the Paphlagonia Region, reflecting the identity of the city, have been and continue to be the subject of various studies. The plant motif and the meaning it represents on the coins of the cities of Herakleia Pontike, Tion/Tieon, Amastris, Kromna, Abonoteikhos and Sinope in this geography were questioned. Plants such as laurel, olive, oak, grape, palm, wheat and reed/sedge, which have been on the obverse and reverse of the coins since the 5th and 4th centuries BC, are sometimes cult symbols, sometimes agricultural products, and sometimes "cultural or appears as a political symbol. In our study, the plants that are unique to the city and the propaganda symbols of the political or administration were tried to be distinguished and their meaning was discussed based on the plant that represents the city. It has been questioned whether it is one of the symbols representing the identity of the Paphlagonia Region. As a result, it was tried to determine the cultural change in the sense symbolized by the plant descriptions preferred in the periods.

Anahtar Kelimeler

Paphlagonia, Amastris, Herakleia Pontike, Sinope, Tios, Kromna, Abonoteikhos, Kült, Sikke, Sembolizm, İkonografi

Kaynakça

• Hesiodos. 1977, Hesiodos Eseri ve Kaynakları, (Çev. S. Eyuboğlu-A. Erhat), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Memnon. (FGrH_434), 2007, Herakleia Pontike Tarihi, (Çev. M. Arslan), İstanbul.
• Pliny, Natural History, with an English translation by H.R. Rackham – W. H. S. Jones – D. E. Eıchholz, I–X, Cambridge (Mass.)/London 1938–1975 (The Loeb Classical Library).
• Strabon. 2018, Geiographika Antik Anadolu Coğrafyası Kitap: XII-XIII-XIV, (Çev. A. PEKMAN), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Arslan, M. 2012, “Küçük Asya Yerel Historiograflarına Bir Örnek: Herakleia Pontike’li Memnon ve Eseri”, OLBA, XX, 383-406.
• Bağdatlı Çam, F. 2014, Antik Dönemde Bartın/Parthenia, Ankara: Bartın Üniversitesi Yayınları No:15, Bartın.
• Bağdatlı Çam, F. 2020, “Kraliçe Amastris ve Yönetici Kültü /The Queen Amastris and Her Own Ruler Cult”, TUBA-AR, 26, 91-110.
• Bağdatlı Çam, F. 2019, “Amastris (Amasra) Antik Kentinde Arkeolojik Tespitler”, TÜBA-AR 24, 169-188.
• Carpenter, T. H. 2016, Antik Grek'da Sanat ve Mitoloji, (B. Ünlüoğlu, Çev.), Homer Kitapevi, İstanbul.
• Ceylan, G. 2004, Dış Mekân Süs Bitkileri, İstanbul: Flora Yayınları.
• Boer J. d. 2013, “Stamped Amphorae from the Greek Black Sea Colony of Sinope in the Mediterranean During the Hellenistic Period”, The Bosporus: Gateway between theAncient West and East (1st Millennium BC–5th Century AD), Proceedings of the Fourth International Congress on Black Sea Antiquities Istanbul, 14th–18th September 2009, ( Eds G. R. Tsetskhladze-S. Atasoy- A. Avram- Ş. Dönmez-J. Hargrave ), Oxford, 109-114.
• Braund. D. 2007, “Black Sea Grain for Athens? From Herodotus to Demosthenes”, in: The Black Sea in Antiquity. Regional and Interregional Economic Exchanges, (Eds. Gabrielsen, V. - Lund, J.-Aarhus), University Press, 39-68.
• Duru, S. 2019, “Türkiye’de Buğday ve Buğday Mamulleri Dış Ticaret Yapısı”, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4/2, 552-564.
• Erhat, A. 2003, Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitapevi, İstanbul.
• Eyice, S. 1965, Küçük Amasra Tarihi ve Eski Eserleri Kılavuzu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Florenzano, M.B.B. 1999, “Notes on the Imagery of Dionysus on Greek Coins”, In Memoriam Tony Hackens: Revue belge de Numismatique, (Eds. Callatay, F. D.- Moucharte, G.), 37-48.
• Franke, P.R. 2007, Roma Döneminde Küçükasya, Sikkelerin Yansımasında Grek Yaşamı, (Çev. Nezahat Baydur) İstanbul.
• Gezgin, D. 2018, Bitki Mitosları, Sel Yayıncılık, İstanbul.
• Giorgio, V. 2000, IL Millepiante. (Çev. S. Saraçoğlu), G.T. Piante srl, İtalya.
• Graves, R. 2010, Grek Mitleri Tanrılar, Kahramanlar, Söylenceler, (Çev. U. Akpur), Say Yayınları, İstanbul.
• Hands, A.W.1909, Coins of MAgna Graecia, The Coinage of the Greek Colonies of Southern Italy, London.
• Heuchert, V. 2005, The Antonines (AD 138–192): Cyrenaica and Crete to Bithynia-Pontus, RPC Vol. IV.I. Online: 2005 (with temporary numbers)
• https://rpc.ashmus.ox.ac.uk/search/browse?volume_id=4 (02.01.2024)
• Howgego, C. 2005, “Coinage and Identity in the Roman Provinces 1”, Coinage And Identity In The Roman Provinces, Ed.by Christopher Howgego Volker Heuchert Andrew Burnett, Oxford, 1-18.
• Howgego, C. 2013, Sikkelerin Işığında Eski Çağ Tarihi, (Çev. O. Tekin), İstanbul. Imhoof Blumer F. - Keller, O. 1889, Tier- und Pflanzenbilder auf Münzen und Gemmen des klassischen Alterums, Leipzig.
• Işık, A. 2019, Pers, Grek, Roma İmparatorluk Dönemlerinde Paphlagonia Bölgesinde Kültler, Dorlion Yayınları, Ankara.
• Lewit, T. 2015, “The Second Sea: Exchange Between the Mediterranean and the Black Sea in Late Antiquity”, Post Classical Archaeologies, 5, 149-174.
• Marek, C. 1989, “Amastris. Geschichte, Topographie, archäologische Reste”, IstMitt. 39, 373-389.
• Millar, F. 1993, The Roman Near East 31 BC–AD 337, Cambridge, Harvard University Press, MA and London.
• Mitchell, S. 2010, “The Ionians of Paphlagonia”, in Local Knowledge and Microidentities in the Imperial Greek World, (Eds.Tim Whitmarsh), Cambridge, 2010, 86-110.
• Newell, E.T. 1918, “The Alexandrine Coinage of Sinope”, American Journal of Numismatics, 52, 117-127.
• Noonan, T.S. 1973, “The Grain Trade of the Northern Black Sea in Antiquity”, The American Journal of Philology, 94/3, 231-242.
• Olgun, M. 2012, “Buğday (Triticum aestivum L.) ve Arpanın (Hordeum vulgare L.) Orta Anadolu Bölgesi’ndeki Üretim Potansiyeli”, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 7/2, 81-92.
• Opaiţ, A. 2010, “Sinopean, Heraklean and Chersonesan “Carrot” Amphorae”, Ancient Civilizations from Scythia to Siberia, 16, 371-401, 552-556.
• Öztürk B. 2013, “Tios (Zonguldak-Filyos) Antik Kenti’nde Dinsel İnanışlar ve Kültler”, Güneş Karadeniz’den Doğar. Sümer Atasoy’a Armağan Yazılar, (ed. Şevket Dönmez), Ankara, 329-344.
• Palaz Erdemir, H. 2014, “Claudio Laodiceia (Laodiceia Combusta)'dan Ele Geçen Bazı Antik Sikkeler Üzerine Bir Değerlendirme”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 8, 45-57.
• Polat, G. 2017, “Anadolu’da Pers Etkili Taş Plastik Eserler”, Persler. Anadolu’da Kudret ve Görkem, (Eds. K.İren-Ç.Karaöz-Ö.Kasar), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 186-203.
• Robert, L. 1980, A Travers L’ Asie Mineure. Poetes et Prosateurs, Monnaies Grecques. Voyageurs et Geographie, Paris.
• RPC I, Burnett, A. 2019, From the Death of Caesar to Vitellius (BC 44–AD 69) (Online)
• https://rpc.ashmus.ox.ac.uk/search/browse?volume_id=1 (01.07. 2023)
• RPC III, Amandry, M. 2015, From Nerva to Hadrian (AD 96–138), (Online)
• https://rpc.ashmus.ox.ac.uk/search/browse?volume_id=3 (01.07.2023)
• RPC IV.1, Heuchert, V. 2005, The Antonines (AD 138–192): Cyrenaica and Crete to Bithynia-Pontus. (online)
• https://rpc.ashmus.ox.ac.uk/search/browse?volume_id=4 (01.07.2023)
• Saprykin, S.J. 2010, “Male Deities and Their Cult on the South Black Sea Coast: Hellenistic and Roman Periods”, Ancient Sacral Monuments in the Black Sea, (eds. E.K.Petropoulos-A.A. Maslennikov), Thessaloniki, 465-514.
• SNG Ashmolean Museum, Ashton, R.- Ireland, S., Sylloge Nummorum Graecorum Volume V. The Ashmolean Museum, Oxford, (1951-81).
• SNG VIII 1989, Sylloge Nummorum Graecorum. Volume VIII. The Hart Collection, Blackburn Museum British Academy by the Oxford University Press.
• SNG v. Aulock 1957, Sylloge Nummorum Graecorum. Deutschland. Sammlung H. von Aulock. Pontus-Paphlagonien- Bithynien, Berlin.
• SNG BM Black Sea 1993, Sylloge Nummorum Graecorum. Vol. IX. The British Museum. Part 1: The Black Sea, London.
• SNG Tübingen 1985, Sylloge Nummorum Graecorum. Deutschland. Münzsammlung der Universität Tübingen. 3. Heft. Akarnanien-Bithynien, Berlin
• SNG Stancomb Collection 2000, W.M. Stancomb, Sylloge Nummorum Graecorum, Vol. XI. The William Stancomb Collection of Coins of the Black Sea Region, Oxford.
• Stern, G. 2015, “The new cult of Pax Augusta 13 BC – AD 14”, Acta Antiqua Academiae Scientiarum Hungaricae, 55, 1-16.
• Stolba, V. 2003, “Some reflections on the amphora stamps with the name of Amastris”, in: The Cauldron of Ariantas. Studies Presented to A.N. Ščeglov on the Occasion of his 70th Birthday, (Eds. P. Guldager Bilde, J.M.
• Højte & V.F. Stolba), Aarhus, 279-30.
• Şahin, N. 2001, Zeus’un Anadolu Kültleri, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, İstanbul.
• Talmațchi, G.M. - Țârlea, A. 2019, “Coins and Dieties. Remarks on the Monetary Iconography of the Greek Colonies from the West Coast of the Black Sea during the Hellenistic Period”, RAIA, Romanian Archeological InstItute in Athens, 1, 79-92.
• Thompson, D.B. - Griswold, R.E. 1963, Garden Lore of Ancient Athens, Princetons.
• Vnukov, S. Y. 2010, “Sinopean Amphorae of the Roman Period”, Ancient Civilizations from Scythia to Siberia, 16, 361-370.
• Williamson, G. 2005, “Aspects of Identity”, Coinage And Identity In The Roman Provinces, (Eds. C. Howgego, V. Heuchert, A. Burnett), Oxford, 19-28.
• Yıldırım, Ş. 2017, “Tios-Tieion: Söylenecek Çok Önemli Bir Şeyi Olmayan Kent”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 7/17.
• Zając, B. 2018, “Who, why, and when? Pseudo-autonomous coins of Bithynia and Pontus dated to the beginning of the second century AD”, Pecunia Omnes Vincit. Coin as a Medium of Exchange Throughout Centuries Conference Proceedings of the 3rd International Numismatic Conference, Krakow, 75-91.
• Zanker, P. 1990, The Power of Images in the Age of Augustus, Ann Arbor.