Thoughts on Groundstone Technology in the Light of Uşak Protohistoric Period Surveys

Yıl 2024, Sayı: 3, 1 - 17, 30.03.2024

Mehmet Ali Yılmaz , Hüseyin Burak Çümen

https://doi.org/10.5281/zenodo.10894600

Öz

This study, which focuses on the ground stone shaft-hole axes, flat axes, chisels and hoe recovered within the scope of Uşak Protohistoric Period Surveys Project [UDPAP], aims to examine a number of ground stone tools that shed light on the Protohistoric period human life in Uşak. The project was carried out regionally in Banaz and Merkez districts covering the eastern, central and northern parts of Uşak province. The historical period from the Neolithic to the end of the Late Iron Age is the chronological boundary of the project. The settlement activities, material cultures and inter-regional relations in the region during this period are evaluated. In this study, the variety of volcanic stones used in the production of ground stone tools is interpreted and inferences are made about the methods used in ground stone technology by the people who lived in the protohistory of the region. The distance of the assemblage from the raw material deposits, its typology, production and repair technology were taken into consideration.

Anahtar Kelimeler

Ground stone, Technology, Typology, Production chain, Uşak

Uşak Protohistorik Dönem Yüzey Araştırmaları Işığında Sürtmetaş Teknolojisi Üzerine Düşünceler

Öz

Uşak Protohistorik Dönem Yüzey Araştırmaları Projesi [UDPAP] kapsamında ele geçen sürtme taş sap delikli baltaların, yassı baltaların, keski ve keserlerin üzerinde durulduğu bu çalışmada, Uşak ilinin Protohistorik dönem insan yaşayışına ışık tutan bir takım sürtme taş alet incelenmesi hedeflenmiştir. Proje bölgesel olarak, Uşak ilinin doğu, orta ve kuzeyini kapsayan Banaz ve Merkez ilçelerinde yürütülmüştür. Neolitik Çağ’dan Geç Demir Çağ sonuna kadar olan tarihsel süreç projenin kronolojik sınırlarıdır. Bu zaman dilimi içinde bölgede gerçekleşen yerleşim aktiviteleri, materyal kültürleri ve bölgeler arası ilişkileri değerlendirilmektedir. Bu çalışmada ise sürtme taş alet yapımında kullanılan magmatik taş çeşitliliği yorumlanarak, bölge protohistoryasında yaşamış insanların sürtme taş teknolojisinde kullandığı yöntemlerle ilgili çıkarımlar yapılmıştır. Çıkarımlar yapılırken söz konusu buluntu topluluğunun hammadde yatakları ile olan uzaklığı, tipolojisi, üretim ve onarım teknolojisi göz önüne alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürtme taş, Teknoloji, Tipoloji, Üretim zinciri, Uşak

Kaynakça

• Atasoy. A. (2017). Uşak Atlası. Kayseri: Tiydem Yayıncılık.
• Bamyacı, A. O. (2017). Prehistorik Gülpınar (Smintheion) Yerleşimi Sürtme Taş Alet ve Objeler: Tipolojik, Teknolojik ve Fonksiyonel Bir Yaklaşım (Tez No: 476419) [Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Çanakkale.
• Bamyacı, A. O. (2021). Murat Höyük Erken Tunç Çağı Sürtmetaş Alet ve Objeleri. In A. Özdemir, Z. Kılınç & E. Demir (Eds.), Erken Tunç Çağı'nda Murat Höyük (pp. 163-200). İstanbul: Ege Yayınları.
• Baysal, A. (2020). Ground Stones: The Product as a Production Place, A. K. Hodgkinson & C. L. Tvetmarken (Eds.), Approaches to the Analysis of Production Activity at Archaeological Sites (pp. 161-176). Oxford: Archaeopress.
• Duru, R. (1994). Kuruçay Höyük I. Results of the Excavations 1978-1988. The Neolithic and Early Chalcolithic Periods. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Duru, R. (1994). Kuruçay Höyük II. Results of the Excavations 1978-1988. The Late Chalcolithic and Early Bronze Settlements. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Günel, S. (2004). Aydın Bölgesi’nde Prehistorik Bir Merkez: Köprüova. OLBA, 9, 1-29.
• Gürkan, G. & Seeher, J. (1991). Die Frühbronzezeitliche Nekropole von Küçükhöyük bei Bozüyük. Istanbuler Mitteilungen, 41, 39-96.
• Hodges, H. (1989). Artifacts. London: Duckworth.
• Hüryılmaz, H. (2007). Gökçeada-Yenibademli Höyük´te Bulunan Sürtme Taş Endüstrisine Ait Öğütme ve Ezgi Taşlarının Morfolojik ve Tipolojik Analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (21), 1-21.
• Knutsson, H., & Knutsson, K. (2003, January 1). Stone age transitions. Neolithisation in central Scandinavia. Documenta Praehistorica, 30, 48–78. https://doi.org/10.4312/dp.30.2
• Lamb, W. (1937). I. Excavations at Kusura near Afyon Karahisar. Archaeologia, 86, 1–64. https://doi.org/10.1017/s0261340900015332
• Leahy, K. (1986). A Dated Stone Axe-hammer from Cleethorpes, South Humberside. Proceedings of the Prehistoric Society, 52, 143–152. https://doi.org/10.1017/s0079497x00006629
• Lloyd, S. & Mellaart, J. (1962). Beycesultan: The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels (Vol. 1). British Institute of Archaeology.
• Massa, M. (2014). Early Bronze Age burial customs on the central Anatolian plateau: a view from Demircihöyük-Sarıket. Anatolian Studies, 64, 73–93. https://doi.org/10.1017/s0066154614000064
• Mellaart, J. (1970). Excavations at Hacılar 1. British Institute at Ankara.
• Minareci, F. (2005). Karaağaç-(Gediz-Kütahya), Baklan (Banaz-Uşak) Çevresindeki (Murat dağı masifi) Ofiyolit, Granit ve Volkanizmayla İlişkili Bazı Cevherleşmelerin Mineralojik İncelenmesi (Thesis No: 202723) [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü]. İzmir.
• Osipowicz, G. (2005). Drilling Through Stone Axes. In F. Both (Ed.), Experimentelle Archäologie in Europa Bilanz, Heft 4 (pp. 115-121). Oldenburg,
• Öcal, A. D. & Dal, M. (2012). Doğal Taşlardaki Bozunmalar. Bogota/Kırklareli: Mimarlık Vakfı İktisadi İşletmesi.
• Özbek, O. (2009). Aktopraklık Höyük (Bursa) cilalı taş alet endüstirisi ve üretim teknolojisi üzerine bazı gözlemler. 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 363-378. Ankara.
• Özdoğan, M. (2022). Bütüncül Bir Bakış Açısıyla İlk Tunç Çağı ya da Yerleşik Yaşamın Kurumsallaşması. In M. Işıklı, E. Fidan, A. Türker & M. A. Yılmaz (Eds.), MÖ III. Binyılda Anadolu (pp. 1-18). İstanbul.
• Polat, S. & Güney, Y. (2013). Uşak İli Arazisinde Karstik Şekiller. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 440-475.
• Roe, F. E. (1979). Typology of Stone Implements With Shaftholes. In T. H. Clough, & W. A. Cummins (Eds.), Stone axe studies (pp. 23-40). London: Council for British Archaeology.
• Roy, A. S. (2020, July 8). The Use and Significance of Early Bronze Age Stone Battle-axes and Axe-hammers from Northern Britain and the Isle of Man. Proceedings of the Prehistoric Society, 86, 237–260. https://doi.org/10.1017/ppr.2020.5
• Runnels, C. (1985, December). Lithic Studies: Some Theoretical Considerations. Lithic Technology, 14(3), 100–106. https://doi.org/10.1080/01977261.1985.11754513
• Seeher, J. (2013). Hitit Mimarisinde Kullanılmış Teknikler. In M. Doğan-Alparslan & M. Alparslan (Eds.), Hititler - Bir Anadolu İmparatorluğu (pp. 338-355). İstanbul.
• Seeher, J. & Jansen, H. G. (2000). Die bronzezeitliche Nekropole von Demircihüyük-Sariket: Ausgrabungen des Deutschen Archäologischen Instituts in Zusammenarbeit mit dem Museum Bursa, 1990-1991, Istanbuler Forschungen, Vol. 44. Tübingen: Ernst Wasmuth Verlag.
• Smith, R. A. (1926). IV.—The Perforated Axe-hammers of Britain. Archaeologia, 75, 77–108. https://doi.org/10.1017/s0261340900010419
• Sperling, J. W. (1976, October). Kum Tepe in the Troad: Trial Excavation, 1934. Hesperia, 45(4), 305-364. https://doi.org/10.2307/147895
• Stocks, D. A. (2023). Experiments in Egyptian Archaeology: Stoneworking Technology in Ancient Egypt (Second ed. b.). London: Routledge.
• Stroulia, A. (2010). Flexible Stones. Ground Stone Tools from Franchthi Cave. Bloomington & Indianapolis: Indiana University Press.
• Taşkıran, H., Aydın, Y., Özçelik, K., & Erbil, E. (2021). A new discovery of Neanderthal settlements in Turkey: Sürmecik open-air campsite in Western Anatolia. L’Anthropologie, 125(1), 102838. https://doi.org/10.1016/j.anthro.2021.102838
• T.C. Uşak Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, (2011). Uşak İli Çevre Durum Raporu
• Topbaş, A., Efe, T., & İlasli, A. (1998). Salvage excavations of the Afyon archaeological museum, part 2: the settlement of Karaoğlan Mevkii and the Early Bronze Age cemetery of Kaklık Mevkii. Anatolia Antiqua, 6(1), 21–94. https://doi.org/10.3406/anata.1998.889
• Türktüzün, M., Ünan, S., & Ünal, S. (2014). Çiledir Höyük Erken Tunç Çağı II Bulguları. Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 17, 49–72. https://doi.org/10.22520/tubaar.2014.0003
• Wright, K. (1992). A Classification System for Ground Stone Tools from the Prehistoric Levant. Paléorient, 18(2), 53–81. https://doi.org/10.3406/paleo.1992.4573
• Wright, K. I. (1993). Early Holocene Ground Stone Assemblages in the Levant. Levant, 25(1), 93–111. https://doi.org/10.1179/lev.1993.25.1.93
• Yılmaz, M. A. (2019). Uşak Protohistorik Dönem Yüzey Araştırmaları Projesi (UPDAP) 2017 Yılı Sonuçları (İlk Sezon). 36. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Cilt 2, 425-452.
• Yılmaz, M. A., Czichon, R. M., Deniz, M., Dülger, H., Akın, S., Nacar, A., Söyler, A., Çelik, H. & Yiğit, F. (2019). Uşak Protohistorik Dönem Yüzey Araştırması (UPDAP) 2018 Yılı Sonuçları. 37. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Cilt 2, 435-468.
• Yılmaz, M. A. (2020). Uşak Protohistorik Dönem Yüzey Araştırmaları Projesi (UPDAP) 2019 Yılı Sonuç raporu (Yayımlanmamış).
• Yılmaz, M. A. (2021). İç Batı Anadolu Neolitik-Kalkolitiğine Dair Yeni Bulgular: Düzkışla Höyük, Uşak. Anadolu Araştırmaları, 1–40. https://doi.org/10.26650/anar.2020.23.760308
• Yilmaz, M. A. (2022). Archaeological Evidence for Late Neolithic/Early Chalcolithic Marble Vessel Making at Ada Höyük. Arkeoloji Dergisi, 1(28), 1–21. https://doi.org/10.51493/egearkeoloji.1005223