PARİON 2021 YILI KAZI, RESTORASYON-KONSERVASYON VE ANTROPOLOJİ ÇALIŞMALARI

Yıl 2024, Sayı: 4, 28 - 57, 30.09.2024

Vedat Keleş , Hasan Kasapoğlu , Kasım Oyarçin , Alper Yılmaz , Büşra Elif Kasapoğlu , Soner Özmen , Mustafa Tolga Çırak , Zeynep Yılmaz , Sadık Tuğrul , Ahmet Levent Keskin , Salih Pekgöz , Selman Tamyürek

https://doi.org/10.5281/zenodo.13864820

Öz

Anadolu’nun kuzeybatısındaki Biga Yarımadası’nda, Çanakkale ili, Biga ilçesi, Kemer köyü yakınlarında konumlanan Parion antik kentinde 2021 yılındaki çalışmalar 13 akademisyen, 23 arkeolog, 2 restoratör-konservatör, 2 antropolog, 1 sanat tarihçi, 3 mimar, 1 çevirmen, 28 gönüllü öğrenci ve 5 işçiden oluşan bir ekip tarafından; Odeion, Güney (Tavşandere) Nekropolis, Sondaj 10, Yamaç Hamamı, Roma Hamamı, Agora ve Depo Yapısı, Kuzeydoğu (İç) Sur olmak üzere toplam 7 alanda kazı çalışmaları, Kuzeydoğu (İç) Sur, Roma Hamamı, Yamaç Hamamı, Odeion, Tiyatro, Nekropolis ve Sondaj 10 sektörlerinde arazi restorasyon konservasyon uygulamaları, metal, cam, kemik, pişmiş toprak ve taş/mermer eserler üzerinde laboratuvar koruma onarım çalışmaları ve Güney (Tavşandere) Nekropolü’nde ele geçen 22 birey üzerinde antropolojik ve paleopatolojik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma ve araştırmalarda 1911 adet etütlük ve 89 adet envanterlik eser ortaya çıkarılmıştır. Çalışmada, 2021 yılı boyunca gerçekleştirilen işlemlerden elde edilen veriler ve ele geçen buluntular tanıtılmış, Parion’un ve sektörlerin anlamlandırılmasını sağlayacak yorumlamalarda bulunulmuştur. Arazi ve laboratuvardaki restorasyon ve konservasyon işlemleri tanıtılmış, antropolojik çalışmalardan elde edilen veriler aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Parion, Troas, arkeolojik kazı, restorasyon-konservasyon, antropoloji

Destekleyen Kurum

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türk Tarih Kurumu

PARİON 2021 EXCAVATION, RESTORATION-CONSERVATION AND ANTHROPOLOGY WORKS

Öz

In the ancient city of Parion, located near the village of Kemer in the Biga district of Çanakkale province, in the northwest of Anatolia!s Biga Peninsula, the 2021 excavations were carried out by a team consisting of 13 academics, 23 archaeologists, 2 restorers-conservators, 2 anthropologists, 1 art historian, 3 architects, 1 translator, 28 volunteer students, and 5 workers. The excavations took place in a total of 7 areas: Odeion, Southern (Tavşandere) Necropolis, Drilling 10, Slope Bath, Roman Bath, Agora and Warehouse Building, and the Acropolis Northeast (Inner) Wall. In addition, field restoration and conservation applications were conducted in the sectors of the Acropolis Northeast (Inner) Wall, Roman Bath, Slope Bath, Odeion, Theater, Necropolis, and Drilling 10. Laboratory conservation and repair work on metal, glass, bone, terracotta, and stone/marble artifacts, as well as anthropological and paleopathological studies on 22 individuals found in the Southern (Tavşandere) Necropolis were performed. These studies and research resulted in the discovery of 1,911 study artifacts and 89 inventory artifacts. The data and findings obtained from the processes carried out throughout 2021 were introduced, interpretations were made to contextualize Parion and its sectors, and the restoration and conservation processes in the field and laboratory were presented. The data obtained from anthropological studies were also conveyed.

Anahtar Kelimeler

Parion, Troas, archaeological excavation, restoration-conservation, anthropology

Kaynakça

• Akkaş, İ. (2021). 2017 Sezonunda Parion Kuzey Surları Çevresinde Bulunan İthal Amphora Formları. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(2), 316-334.
• Başaran, C. & Kasapoğlu, H. (2014). “Parion Odeionu 2010-2013. In H. Kasapoğlu & M. Yılmaz (Eds.), Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 40. Kuruluş Yılı Armağanı (pp. 193-207). Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Başaran, C. & Yılmaz, A. (2021). “Parion’un (Parium) MS 1. - 2. Yüzyıl Kentsel Gelişimi ve Mimarisi”, In M. A. Yılmaz, B. Can & M. Işıklı (Eds), Anadolu Arkeolojisiyle Harmanlanmış Bir Ömür Mehmet Karaosmanoğlu’na Armağan (pp. 107-134). Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Başaran, C. (2010). Parion 2010 Kazı ve Restorasyon Çalışmaları. 31. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt. 1, 393-410.
• Baykan, C. (2014). Toprak Altı Cam Buluntuların Koruma ve Onarımı. İstanbul: Homer Kitabevi.
• Bujukliev, H. (1986). La Necropole Tumulaire Thrace Pred de Čatalka, Region De Stara Zagora, Sofia.
• Carington-Smith, J. (1982). A Roman chamber tomb on the south-east slopes of Monasteriaki. Kephala, Knossos. BSA 77, 255-293.
• Cronyn, J. M. (1990). The Elements of Archaeological Conservation. London: Routledge.
• Çelikbaş, E. (2013). Yamaç Yapısı. In C. Başaran (Ed.), Antik Troas’ın Parlayan Kenti Parion 1997- 2009 Yılları Yüzey Araştırmaları, Kazı ve Restorasyon Çalışmaları (pp. 67-76). İstanbul: Ege Yayınları.
• Çelikbaş, E. (2016). 2005-2014 Parion Kazısı Metal (Bronz-Demir-Kurşun) Buluntuları (Tez No: 446142) [Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Erzurum.
• Çırak, A. (2018). Dragos ve Haliç Metro Toplumlarında Vertebral Anomali. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Hüsbed Anarsan Özel Sayısı: 947-956. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.462539
• Çırak, M. T., Keleş, V., Şarbak, A., & Acar, E. (2019). Parion Oda Mezar 5 İskeletlerinin Paleodemografik Yapısı. In B. C. Ataman ve G. Taşkıran (Eds.), Recent Evaluations On Humanities ve Social Sciences (pp. 27-142).
• Çırak, M. T. & Mucur, S. (2021). Parion Anıt Mezar 6 İnsanlarının Sağlıkları Üzerine Biyoarkeolojik İnceleme. Uluslararası Arkeoloji, Sanat Tarih ve Kültürel Miras Kongre (Bildiri Kitabı), 79-92. ISBN: 978-625-7464-49-9
• Çırak, M. T., Mucur, S., & Türksal, N. A. (2023). Parion İskeletleri Üzerine Osteoarkeolojik Bir Çalışma: 2020-2021 Kazı Sezonu. Propontica, 1 (2), 205-224.
• Dusenbery E. B. (1998). Samothrace, The Nekropoleis and Catalogues of Burials. New Jersey. Ergürer, H. E. (2012). Parion Roma Dönemi Seramiği (Tez No. 326851) [Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Erzurum.
• Ergürer, H. E. (2015). Parion, Agora ve Dükkânlarında Ele Geçen Sigillatalar ve Kırmızı Astarlı Seramikler. In C. Başaran, V. Keleş (Eds.), Parion Kazıları 10. Yıl Armağanı (pp. 49-86). Ankara.
• Gözlük-Kırmızıoğlu, P. & Akbacak, H. (2019). Amasya İnsanlarında (Roma Dönemi) Sağlık Yapısı. Antropoloji, (38), 110-117. https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.640773
• Güleç, E., Sağır, M. & Özer, İ. (2003). İnsan İskeletlerinde Foramen Magnum’dan Cinsiyet Tayini. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 43(1), 1-9.
• Günay, G. (1989). İzmir Müzesi’nde Bulunan Unguentariumlar (Tez No: 7241) [Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. İzmir.
• Hagen, P. S. (2016). Pompeii: A Study of Roman Tombs and the Freedmen [MA diss. Bergen University]. http://hdl.handle.net/10211.3/158513
• Hamilton, D. L. (1996). Basic Methods of Conserving Underwater Archaeological Material Culture. Washington, D.C.
• Hayes, J. W. (2008). Roman Pottery Fine- Ware Imports. The Athenian Agora XXXII, Princeton, New Jersey.
• Heimerl, A. (2001). Die Römischen Lampen Aus Bergama. Walter De Gruyter, PF13, Berlin.
• Iványı D. (1935). Die Pannonischen Lampen, Eine Typologisch-Chronologische Übersicht. Dissertationes Pannonicae Serie II.2, Budapest.
• Kaba, H., Yılmaz, A., & Sulan, S. (2019). Parion, Toprak Kuleler Mevkiindeki Roma Dönemi Oda Mezarlar. In E. Özer (Ed.). Anadolu’da Hellenistik ve Roma Dönemleri’nde Ölü Gömme Adetleri Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı (pp. 487-506). Ankara.
• Kasapoğlu B. E. & Kasapoğlu H. (2022). Parion Güney-Tavşandere Nekropolisi’nden Aile Mezarı Olması Muhtemel Bir Mezar Konteksti Üzerine İlk Değerlendirmeler. Balıkesir Arkeoloji Buluşmaları - Mysia ve Çevre Kültürleri. İstanbul: Ege Yayınları, 491-524.
• Kasapoğlu H. (2021). Antik Kaynaklar’dan Materyal Kültüre Bir Mezar Kontekstinin Okunması–Parion’dan (Efsanevi) Ophiogen Sülalesi(?) Mensubu Bir Şifacı Mezarı. Anadolu Araştırmaları, 24, 177-216. https://doi.org/10.26650/anar.2021.24.925670
• Kasapoğlu, H. & Başaran, C. (2021). Parion Odeionu’nda Bulunan Artemis/Diana Heykeli. OLBA XXIX, 245-268.
• Kasapoğlu, H. (2008). Parion Nekropolü 2006 Yılı Seramik Buluntuları (Tez No: 254655) [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Erzurum.
• Kasapoğlu, H. (2015). Parion Roma Dönemi Terrakotta Figürinleri (2004-2013) (Tez No: 429641) [Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Erzurum.
• Keleş, E., Yalçın, Ş., Kaygusuz, İ., Karlıdağ, T., Alpay, H.C., Açık, Y. & Yıldız, M. (2005). Okulun İlk Yılındaki Minör Travmalar ve Nazal Septum Deviasyonu. Fırat Tıp Dergisi, 10(2), 54-58.
• Keleş, V & Yılmaz, A. (2014). Parion Roma Hamamı 2006-2013. In H. Kasapoğlu & M. A. Yılmaz (Eds.), Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 40. Kuruluş Yılı Armağanı, Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı (pp. 159-174). Ankara
• Keleş, V., Çelikbaş, E. & Oyarçin, K. (2018). Bir Grup Geç Roma Sikkesi Işığında Parion Yamaç Hamamının Son Kullanım Evresi Hakkında Görüşler. Seleucia VIII, 269-303.
• Keleş, V., Ergürer, H. E., Kasapoğlu, H., Çelikbaş, E., Oyarçin, K., Kaba, H., Yılmaz, A., Kasapoğlu, B. E., Yılmaz, M. D., Akkaş, İ. & Akın, E. (2019). Parion 2017 Sezonu Kazı, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları. 40. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 3, Ankara, 595-616.
• Keleş, V., Kasapoğlu, H., Oyarçin, K., Çelikbaş, E., Kaba, H., Yılmaz, A., Kasapoğlu, B. E., Özmen, S. & Tuğrul, S. (2023a). 2019 Yılı Parion Kazıları. Anadolu Arkeolojisi, 2/2023, 1-32.
• Keleş, V., Kasapoğlu, H., Oyarçin, K., Kaba, H., Kasapoğlu, B. E., Yılmaz, A., Yılmaz, M. D. Özmen, S., Tuğrul, S., Çırak, M. T. & Yılmaz, Z. (2023b). Parion 2020 Sezonu Kazı, Restorasyon-Konservasyon ve Antropoloji Çalışmaları. Anadolu Arkeolojisi, 2/2023, 55-93.
• Keleş, V. & Oyarçin, K. (2020). Akropol Doğu (İç) Sur Yangın Tabakasında Bulunan Sikkeler Işığında Parion’da Tahribat İzleri Üzerine Bir Ön Değerlendirme. TÜBA-KED 22/2020, 51-66.
• Keleş, V. & Oyarçin, K. (2022). Parion Akropolü Doğu (İç) Sur Geç Roma Definesi. İstanbul.
• Keleş, V. (2011). Parion History from Coins. In N. Holmes (Ed.), Proceedings of the XIV. International Numismatic Congress, Vol. I. (pp. 237-245). London: Spink&Son.
• Keleş, V. (2013). Sikkeler. In C. Başaran (Ed.), Antik Troas’ın Parlayan Kenti Parion (pp. 193-196). İstanbul: Ege Yayınları.
• Keleş, V., Kasapoğlu, H., Çelikbaş, E., Kaba, H., Oyarçin, K., Yılmaz, A., Kasapoğlu, B. E., Yılmaz, M. D., Akkaş, İ., Akın, E. & Özmen, S., (2020) Parion 2018 Sezonu Kazı, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları. 41. Kazı Sonuçları Toplantısı Cilt 4, Ankara, 391-413.
• Meriç, R. (2002). Spathellenistisch-Römische Keramik und Kleifunde aus Einem Schachtbrunnen am Staatsmarkt in Ephesos. Wien.
• Ozkırış, M. & Mutlu, C. (2010). The Incidence Of Nasal Septal Deviation In Patients Admitted To Our Ent Clinic. Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi, 21(2), 72-76.
• Özbek, M. (2012). Auditory Exostoses Among The Prepottery Neolithic Inhabitants of Çayönü and Aşıklı, Anatolia; Its Relation to Aquatic Activities. International Journal of Paleopathology, 2(4), 181-186.
• Özüdoğru, Ş. & Tarkan, D. (2023). Kibyra Olympeion Odeionu Pulpitum Cephesi Opus Sectile Kaplaması ve Orkestra Opus Sectile Aigis / Medusa Döşemesi. OLBA XXXI, 143-198.
• Pelin, C. & Polat, O. (1997). Paleopatoloji. Ankara Patoloji Bülteni 14 (1), 80-83.
• Pfuhl, E. & Mobius, H. (1977). Die Ostgrıechischen Grabreliefs. Cilt I-II, Verlag Philipp Von Zabern, Mainz Am Rhein, Germany 1977-1979.
• Robinson, H. S. (1959). Pottery of the Roman Period, Chronology. The Athenian Agora V. The American School of Classical Studies at Athens.
• Sayar, M. H. (2016). Tiyatro’da Ölüm: Parion Tiyatrosu’nda Gladyatör Dövüşleri. In C. Başaran & H. E. Ergürer (Eds.), Parion Roma Tiyatrosu: 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları (pp. 201-207). İstanbul: İÇDAŞ A.Ş. Yayınları.
• Scott, D. A. (2002). Copper and Bronze in Art Corrosion, Colorants, Conservation. Los Angeles: Getty Publications.
• Selwyn, L. (2004). Metals And Corrosion A Handbook For The Conservation Professional. Canada: Canadian Conservation Institute.
• Stone, T. (2010). Care of Ivory Bone, Horn and Antler. (Rapor no 6/1). Canada: Canada Conservation Institute. Şahin, F. (2010). Patara Metal Buluntuları (Tez No: 280566) [Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Antalya.
• Şener, Y. S. (2012). Arkeolojik Alanda In situ (Yerinde) Mozaik Koruma Yöntemleri. Journal of Mosaic Research, 5 (201), 201-220.
• Şener, Y. S. (2013). Arkeolojik Alanda Yapı Malzemelerinin Korunması: Temel Yaklaşımlar, Yöntem ve Uygulama Biçimleri. In G. Kökdemir (Ed.), Orhan Bingöl’e 67. Yıl Armağanı, (pp. 611-624). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınevi.
• Şimşek, C. & Okunak M., Bilgin M. (2011). Laodikeia Nekropolü, (2004-2010 Yılları) Katalog. In C. Şimşek (ed.). İstanbul.
• Viljus, A. & Viljus, M. (2013). The Conservation of Early Post-Medieval Period Coins Found in Estonia. Journal of Conservation and Museum Studies, 10(2), 30-44.
• Villotte, S., Sofija, S. & Knüsel, C.J. (2014). External Auditory Exostoses And Aquatic Activities During The Mesolithic And The Neolithic In Europe: Results From A Large Prehistoric Sample. Anthropologie (Brno), 73-89. Vinçotte, A., Beauvoit, E., Boyard, N. & Guilminot, E. (2019). Effect of Solvent on Paraloid® B72 and B44 Acrylic Resins Used as Adhesives in Conservation. Heritage Science, 7(42), 1-9.
• Watkinson, D., Rimmer M. B. & Kergourlay, F. (2013). Alkaline Desalination Techniques for Archaeological Iron. In P. Dillmann, D. Watkinson, E. Angelini & A. Adriaens. (Eds.), Corrosion and Conservation of Cultural Heritage Metallic Artifacts. (pp. 407-433). England: Woodhead Publishing.
• White, T. D., Black, M. T., & Folkens, P. (2012). Human Osteology. Third Edition, USA: Academic Press. Yılmaz A. & Yılmaz Z. (2023). The Roman Bath at Parion: Historical Development and The Dating by 14c of its Reused Phase. Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 23/1, 77-92.
• Yılmaz, A. (2012). Roma Hamamı. In C. Başaran (Ed.), Antik Troas’ın Parlayan Kenti Parion 1997-2009 Yılları Yüzey Araştırmaları, Kazı ve Restorasyon Çalışmaları (pp. 57-66). İstanbul: Ege Yayınları.
• Yılmaz, A. (2012). 2005-2010 Yılları Arasında Bulunan Parion Nekropol Kandilleri. (Tez No. 328743) [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Erzurum.
• Yılmaz, A. (2015). Roman Bath. In C. Başaran (Ed.), (Çev: V. Keleş - M. D. Yılmaz), The Flourishing City of Ancient Troad: Parion, Survey, Excavation and Restoration Works Carried Out Between 1997-2009 (pp. 57-66). İstanbul: Ege Yayınları.
• Yılmaz, A. (2018). The Roman Bath of Parion. In D. Katsonopoulou (Ed.) Paros V, Paros and Its Colonies, Athens, 209-220.
• Yılmaz, A. (2022). Parion Roma Hamamları (Tez. No. 741958) [Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Erzurum.
• Yılmaz, H. (2011). Van Kalecik (Urartu) Toplumunun Erişkin Bireylerinin Paleopatolojik Analizi. BELLETEN, 75 (272), 1-18. https://doi.org/10.37879/belleten.2011.1