İŞLETMELERİN DENETİM KOMİTESİ YAPISININ KAR YÖNETİMİNE ETKİSİ: BİST METAL EŞYA SEKTÖRÜ ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 3, 245 - 266, 29.09.2024

Şerife Önder , Tansel Çetinoğlu

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1410088

Öz

Kar yönetimi, işletmelerde yöneticilerin karı olduğundan yüksek ya da düşük göstermesini olarak tanımlanmaktadır. Denetim komitesi ise görev ve sorumlulukları itibariyle yöneticilerin karı çıkarları doğrultusunda yönetmelerini engelleme amacını taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, işletmelerin denetim komitesi yapısı ile kar yönetimi arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Çalışmada denetim komitesi yapısı; denetim komitesinin büyüklüğü, toplantı sayısı, yıllık rapor sayısı, bağımsız üye oranı, kadın üye oranı ve denetim komitesinde yer alan uzman üye oranı ile ölçülmüştür. BİST İmalat Metal Eşya Elektrikli Cihazlar Sektöründe faaliyet gösteren işletmelere ait 2016-2021 yıllarını kapsayan 204 işletme/yıl verisi kullanılmıştır. Dengeli panel veri yöntemi kullanılarak yapılan analiz sonuçlarına göre; denetim komitesi büyüklüğünün işletmelerin kar yönetimini azalttığı tespit edilmiştir. Ayrıca denetim komitesi kadın üye oranı da işletmelerin kar yönetimini arttırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Denetim Komitesi, Kar Yönetimi, Dengeli Panel Veri Analizi, Düzeltilmiş Jones Modeli, BİST

THE EFFECT OF THE AUDIT COMMITTEE STRUCTURE OF BUSINESSES ON EARNINGS MANAGEMENT: AN APPLICATION ON BIST METAL GOODS SECTOR

Öz

Earnings management is defined as the overstatement or understatement of earnings by managers in businesses. In terms of its duties and responsibilities, the audit committee aims to prevent managers from managing earnings in line with their interests. The aim of this study is to examine the relationship between the audit committee structure and earnings management. In the study, the audit committee structure was measured by the size of the audit committee, the number of meetings, the number of annual reports, the rate of independent members, the rate of female members, and the rate of expert members in the audit committee. 204 business/year data, covering the years 2016-2021, belonging to businesses operating in the BIST Manufacturing Metal Goods and Electrical Devices Sector were used. According to the analysis results using the balanced panel data method, it was determined that the size of the audit committee reduced the earnings management. In addition, the ratio of female audit committee members also increases earnings management.

Anahtar Kelimeler

Audit Committee, Earnings Management, Balanced Panel Data Analysis, Modified Jones Model, BIST

Kaynakça

• Acar, M. (2020). Finansal raporlama kalitesi ile denetim kalitesi arasındaki ilişkinin Türk bankacılık sektörü çerçevesinde incelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 88, 125-154.
• Ağca, A., & Önder, Ş. (2016). İşletmelerde kar yönetimi ve kurumsal yönetim yapıları arasındaki ilişki: BİST üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış, 15(47), 23-42.
• Akçay, A. Ö., & Bilen, A. (2019). Denetim kalitesinin kar yönetimi üzerine etkisi: BİST-100 firmaları üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (83), 25-44.
• Arıoğlu, E., (2020). The affiliations and characteristics of female directors and earnings management: evidence from Turkey. Managerial Auditing Journal, 35(7), 927-953.
• Bozkurt, P., (2022). Kurumsal yönetişimde denetim komitesi rolünün Türk kamu Yönetiminde iç denetim tarafından karşılanabilirliği. Denetişim Dergisi, 13(24), 41-58.
• Caramanis, C., & Lennox, C. (2008). Audit effort and earnings management. Journal of Accounting and Economics, 45 (1). 116–138. doi: 10.1016/j.jacceco.2007.05.002.
• Celayir D. (2018). Denetim komitelerinin kurumsal yönetimin etkinliği açısından değerlendirilmesi, İdaAcademia Muhasebe ve Maliye Dergisi, 1(1), 1-16.
• Cengiz, S., Gör, Y., & Terzi, S. (2016). Kurumsal yönetim ve kazanç yönetimi arasındaki ilişki: Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler üzerine uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(12), 756-770.
• Ceylan E. (2023, Kasım 10). Sektörel değerlendirme: “makina ve metal eşya sektörü” [Blog Yazısı] https://globalpartners.com.tr/download/makina_ve_metal_esya_sektoru_Emrah_Ceylan.pdf adresinden erişildi.
• Dechow, P. M., Sloan, R. G., & Sweeney, A. P. (1995). Detecting earnings management. Accounting Review, 70(2), 193-225.
• Dinç, E., & Abdioğlu, H. (2009). İşletmelerde kurumsal yönetim ve muhasebe bilgi sistemi ilişkisi: İMKB-100 şirketleri üzerine ampirik bir araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 157-184.
• Healy, P. M., & Wahlen, J. M. (1999). A review of the earnings management literature and its implications for standard setting. Accounting Horizons, 13(4), 365-383.
• Herranz Z. C., Alvarado R.N., & Iturriaga L. J. F. (2022). Audit committee competence and earnings management in Europe. Spanish Accounting Review, 25(1), 121-135
• Hossain, D.M.& Khan, A. R. (2006). Audit committee: a summary of the findings of some existing literature. The Cost and Management, 34(5), 40-57.
• Kaoje, A. N., Alkali, M. Y., & Moddibo, A. (2023). The effect of audit committee characteristics on earnings management in Nigerian listed firms. Technology Audit and Production Reserves, 1/4 (69), 6-13.
• Kara, S., & Tuna, M. (2018). Kar yönetiminin Düzeltilmiş Jones Modeliyle ölçümü: BIST’te bir uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış, 18(54), 97-112.
• Kara, S., Sakarya, Ş., & Toraman, A. M. (2019). Kazanç yönetimi ve yönetim karakteristikleri ilişkisinin Borsa İstanbul’da test edilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 126-139.
• Karacaer, S., & Özek, P. (2010). Denetim firmasının büyüklüğü ve kâr yönetimi ilişkisi: İMKB şirketleri üzerinde ampirik bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (48), 60-74.
• Karyağdı G.N. (2019). Denetim komitesinin oluşturulmasında ve kar yönetiminde muhasebe uzmanlığının değerlendirilmesine ı̇lı̇şkı̇n kavramsal bir yaklaşım. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(9), 96-110
• Khosheghbal M., Amiri A. & Homayoon A. (2017). Role of audit committees and board of directors in reducing earning management of companies listed Tehran Stock Exchange. International Journal of Economics and Financial Issues, 7(6), 147-153
• Mardessi M.S. & Fourati M.Y. (2020). The impact of audit committee on real earnings management: Evidence from Netherlands. Corporate Governance and Sustainability Review, 4(1), 33-46
• Ocak M., & Arıkboğa D. (2017). Kurumsal yönetişim bileşenlerinin tahakkuk esaslı kâr yönetimi üzerine etkileri: Bağımsız üyelerin ve kadın üyelerin önemi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(1), 98-116.
• Oktavia, K. J. (2019). PENGARUH karakterıstık organ tata kelola perusahaan terhadap praktık manajemen laba. Jurnal Akuntansi, 19(1), 1–16.
• Önder, Ş. (2012). İşletmelerin kar yönetimi uygulamalarında kurumsal yönetim yapılarının etkisi: İMKB üzerine bir uygulama. (Yayımlanmamış doktora tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Orjınta, H.I., Onuora, J.K.J. & Agubata, N.S. (2018). Audit committee and classification shifting of earnings management: Evidence from Sub-Sahara African firms. Scientific Research Journal, 6(10), 62-77.
• Salleh N. & Haat C. (2014). Audit committee and earnings management: Pre and post MCCG. International Review of Management and Business Research, 3(1), 307-318.
• Schipper, K. (1989). Commentary on earnings management. Accounting Horizons, 3, 91–102.
• Selimefendigil, S. (2023). Denetim kalitesinin finansal raporlama kalitesi üzerine etkisi: BİST şirketleri örneği. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 9(1), 66-79.
• Setiawan D., Chee H.K. & Trinugroho I. (2020). The effect of audit committee charateristics on earnings management: The case of Indonesia, Afro-Asian Journal of Finance and Accounting. 10(4), 447- 463
• Suadiye, G. (2021). Kazanç yönetiminin motivasyon kaynakları ve kurumsal yönetim: Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler üzerine ampirik bir inceleme. Muhasebe ve Denetime Bakış, 21(63), 223-248.
• Sudarman W.A. & Hidayet W. (2019). Audit committee and earnings management: The role of gender. Journal Akuntansi, 23(3), 379-392
• Susanta K.Y. (2016). The effect of audit committees and corporate on earnings management: Evidence from Indonesia manufacturing insdustry. International Journal of Business, Economics and Law, 10(1), 32-37.
• Tamara, B.A., & Feliana, Y. K. (2019). Hubungan Komplementer Antara Manajemen Puncak perempuan dan lıterası keuangan terhadap earnıngs management pada perusahaan yang terdaftar dı beı perıode 2015. Jurnal Akuntansidan Teknologi Informasi, 13(1), 1-16.
• Tang, S., & Suwarsini, L. (2021). The effect of the boards directors and women audit committee on earnings management. Jurnal Ilmiah Manajemen Bisnis dan Inovasi Universitas Sam Ratulangi, 8(2), 307-318.
• Temiz, H., Dalkılıç, E., & Hacıhasanoğlu, T. (2017). Yönetim kurulu yapısı ve kâr yönetimi uygulamaları: BİST imalat sektörü örneği. Business & Management Studies: An International Journal, 5(4), 119-136.
• Thiruvadi, S., & Huang, H. W. (2011). Audit committee gender differences and earnings management. Gender in Management: An International Journal, 26(7), 483-498.
• Yakar, S. (2015). Denetim kalitesinde denetim komitesinin etkinliği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54), 251-263.
• Yasar, A. (2013). Big four auditors’ audit quality and earnings management: evidence from Turkish stock market department of accounting and finance. International Journal of Business and Social Science, 4(17), 153–163.
• Yavuzaslan, S., & Kalmış, H. (2016). İşletmelerin kurumsal yönetim uygulamalarının kar yönetimi üzerindeki etkisi ve Borsa İstanbul A.Ş. şirketleri üzerinde bir uygulama. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(27), 353-384.
• Yazıcı, S. & Yanık, S. (2010). Sigorta sektöründe kurumsal yönetim ve kurumsal yönetimin rolü. İktisat Fakültesi Mecmuası, 60(2), 1-22.
• Weil, R. (2009). Quality of earnings and earnings management. AICPA monograph, https://us.aicpa.org/content/dam/aicpa/forthepublic/auditcommitteeeffectiveness/guidanceandresources/downloadabledocuments/audit_committee_quality_of_earnings.pdf adresinden erişidi.
• Zalata, A. M., Tauringana, V., & Tingbani, I. (2018). Audit committee financial expertise, gender, and earnings management: Does gender of the financial expert matter?. International Review of Financial Analysis, 55, 170-183.