MAHALLE MUHTARLARININ SORUNLARI ÜZERİNE BİR ALAN ARAŞTIRMASI: İZMİR KARŞIYAKA İLÇESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 3, 301 - 333, 29.09.2024

Osman Nacak

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1412095

Öz

Mahalle, idari örgütlenmenin temelini oluşturmaktadır. Tarihsel kökenlerinin çok eskilere dayandığı görülmektedir. Tarihsel süreçte mahalle yönetiminden sorumlu yöneticilerde değişiklikler meydana gelmiştir. Ancak 19. yüzyıldan itibaren mahallenin yöneticisi muhtardır. Muhtar, ortaya çıkışından günümüze kadar birçok önemli görevi yerine getirmektedir. Fakat son dönemde muhtarların birçok sorunla karşı karşıya olduğunu söylemek mümkündür. Bu sorunlar, muhtarların görevlerini gereği gibi yerine getirmelerine engel olmaktadır. Bu nedenle çalışmanın amacı mahalle muhtarlarının yaşadığı bu sorunları, bir alan araştırmasıyla analiz etmektir. Çalışmada mahalle muhtarlarının sorunlarının tam olarak anlaşılabilmesi için literatür taraması ve doküman incelemesi sonrasında İzmir Karşıyaka ilçesinde yapılan bir alan araştırmasına yer verilmektedir. Çalışmada elde edilen bulgulardan muhtarların; yetkisizlik başta olmak üzere hukuki, mali, personel, teknolojik altyapı, diğer kurumlarla ilişkiler ve özlük hakları gibi konularda birçok sorun yaşadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kamu Yönetimi, Yerel Yönetimler, Mahalle Yönetimi, Mahalle Muhtarları

A FIELD RESEARCH ON THE PROBLEMS OF NEIGHBORHOOD MUKHTARS: THE CASE OF İZMİR KARŞIYAKA DISTRICT

Öz

Neighborhoods constitute the basis of administrative organization. It is seen that its historical origins date back to ancient times. In the historical process, there have been changes in the administrators who’s been responsible for neighborhood management. However, since the 19th century, the mukhtars (representitatives) have been the administrators of the neighborhood. Until today, the mukhtar has been fulfilling many important duties since its emergence. However, it is possible to say that mukhtars have been facing many problems as well. These problems prevent mukhtars from performing their duties properly. Therefore, the aim of the study is to analyze these problems experienced by neighborhood mukhtars through a field research. In order to fully understand the problems of neighborhood mukhtars, a field research in İzmir Karşıyaka district is done after literature review. The findings present that the mukhtars face many problems such as in legal, financial, personnel, technological infrastructure, relations with other institutions and personal rights, especially the lack of authority.

Anahtar Kelimeler

Administration, Local Governments, Neighborhood Administration, Neighborhood Mukhtars

Kaynakça

• Akman, Ç. (2018). Mahalle yönetimi ile ilgili yeni bir yasal düzenleme gerekli mi? Isparta ili özelinde bir araştırma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(19), 516-534.
• Arıkboğa, E. (1999). Yerel yönetim açısından mahalle muhtarlığına bir bakış. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 8(3), 103-125.
• Aslan, C. (2021). Mahalle muhtarlığı hukuksal ve işlevsel analizler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30(2), 18-27.
• Avşar, Y. & Taş, E. İ. (2020). Türkiye’de 6360 sayılı yasa kapsamında mahalle ve köy yönetiminde yaşanan değişim ve dönüşüme muhtarların bakışı. Türk Kamu Yönetimi Dergisi, 1(1), 7-28.
• Bal H., Aygül H. H., Uysal T. M. & Oğuz Z. N. (2012). Muhtarların sosyal-ekonomik özellikleri ve mahalle-kentsel sorunlara yaklaşımları (Isparta örneği). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 17-40.
• Belediye Kanunu (2005). Kanun No: 5393, R.G. Tarihi: 13/07/2005, R.G. Sayısı: 25874.
• Çadırcı, M. (1970). Türkiye’de muhtarlık teşkilâtının kurulması üzerine bir inceleme. Belleten, Cilt: 35 (135), 409-420.
• Eryılmaz, B. (1988). Türkiye’de köy ve mahalle muhtarlarının ortaya çıkışı ve gelişimi. Türk İdare Dergisi, 60 (378), 465-476.
• Eryılmaz, B. (2006). Tanzimat ve yönetimde modernleşme. Ankara: İşaret Yayınları.
• Göküş, M., Bayrakcı, E. & Alptürker H. (2013). Mahalle yönetimi ve mahalle muhtarlarının vatandaşlar tarafından değerlendirilmesi. SDÜ İİBF Dergisi, 18(2), 31-45.
• Gözler, K. (2018). Mahalli idareler hukukuna giriş. Bursa: Ekin Yayınları.
• Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (2022). Kanun No: 7394, R.G. Tarihi: 15/04/222, R.G. Sayısı: 31810.
• İçişleri Bakanlığı, (2023). https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx adresinden erişildi. Erişim Tarihi: 17/07/2023.
• Kavruk, H. (2018). Mahalle yerleşimi ve yönetimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Köklü T. E. & Gül H. (2017). Türkiye’de mahalle muhtarlığının dönüşümü ve yeni muhtarlık algısı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi KAYFOR 14 Özel Sayısı, Sayı: 4, 719-733.
• Köy ve Mahalle Muhtarları Ödeneklerinin Ödenme Usulü ve Mahalle Muhtarlarının Harç Tahsilatı ile Prim Ödenme Biçimi Hakkında Yönetmelik (1979). R.G. Tarihi: 04/04/1979, R.G. Sayısı: 16599.
• Mahalli İdareler İle Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun (1984). Kanun No: 2972, R.G. Tarihi: 18/01/1984, R.G. Sayısı: 18285.
• Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Yasası (1977). Kanun No: 2108, R.G. Tarihi: 10/09/1977, R.G. Sayısı:
• Ortaylı, İ. (2000). Tanzimat devrinde osmanlı mahalli idareleri (1840-1880). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ortaylı, İ. (2012). Türkiye teşkilat ve idare tarihi. Ankara: Cedit Neşriyat.
• Şahin, Y. & Asarkaya, S. (2019). Mahalle muhtarlığı kurumunun tarihi gelişimi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), s. 23-32.
• Şahyar Akdemir, D. & Cengiz, A. A. (2021). Katılım perspektifiyle kadın muhtarların meslek ve rol algılarına ilişkin keşifsel bir çalışma. Journal of Social Policy Conferences, 81, 421-449. https://doi.org/10.26650/jspc.2021.81.871612
• Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Olan 4541 Sayılı Kanunun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddeler Eklenmesi Hakkında Kanun (1947). Kanun No: 5046, R.G. Tarihi: 14/05/1947, R.G. Sayısı: 6606.
• Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair 4541 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapılması ve Bazı Kanunların Kaldırılması Hakkında Kanun (1963). Kanun No: 287, R.G. Tarihi: 26/07/1963, R.G. Sayısı: 11464.
• Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanun (1944). Kanun No: 4541, R.G. Tarihi: 15/04/1944, R.G. Sayısı: 5682.
• TDV İslam Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/mahalle, Erişim Tarihi: 17/07/2023 adresinden erişildi.
• Türk Dil Kurumu (TDK), https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 17/07/2023 adresinden erişildi.