Türkiye’de Karayolu ve Demiryolu Ulaştırma Hizmetleri ile Kalkınma Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Analizi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 17 - 35, 12.04.2022

İbrahim Aytekin

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin 1990 ile 2019 yılları arasındaki otuz yıllık süreçte karayolu ve demiryolu ulaştırma hizmetleri ile kalkınma arasındaki nedensellik ilişkisini analiz etmektir. Çalışmada analiz yöntemi olarak ekonometrik zaman serisi analiz yöntemi kullanılmıştır. Bu doğrultuda analizin ilk aşamasında değişkenlerin birim kök içerip içermediklerini test etmek için değişkenlere Arttırılmış Dickey-Fuller ve Phillips Perron birim kök testleri uygulanmıştır. Ulaşılan birim kök testlerinin sonuçlarından hareketle de değişkenlere Toda-Yamamoto nedensellik testi uygulanmıştır. Yapılan analizin sonucunda Türkiye’de kalkınma ile karayolu ulaştırma hizmetleri arasında çift yönlü nedensellik ilişkisine rastlanırken, demiryolu ulaştırma hizmetlerinden kalkınmaya doğru ise tek yönlü bir nedensellik ilişkisine rastlanmıştır. Ayrıca demiryolu ulaştırma hizmetlerinden karayolu yük taşımacılığına doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin olduğu gözlemlenmiştir. Ulaşılan bu sonuçlar Türkiye’de karayolu ve demiryolu ulaştırma hizmetleri ile kalkınma arasındaki ilişkinin birbirlerini destekler nitelikte olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Demiryolu, Karayolu, Kalkınma, Türkiye, Ulaştırma, Zaman Serisi

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Aschauer, D. A. (1990), “Highway Capacity and Economic Growth”, Economic Perspectives, 14(5): 14-24.
• Aydemir, H., Çubuk, M. K. (2016), “Karayollarının Türkiye’de Genel Durumunun Araştırılması ile Yaşanan Değişimler ve Gelecek Stratejilerine Dair Tavsiyeler”, Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2(3): 128‐146.
• Aytaç, B. A., Çelik, F., Türe, F. (2007), “Ülkemiz Ulaştırma Politikalarının Doğu Karadeniz Bölgesi’nin Kalkınması Üzerindeki Etkileri, İnşaat Mühendisleri Odası 7. Ulaştırma Kongresi, 19-21 Eylül 2007, İstanbul, Türkiye, 137-143.
• Aytekin, İ., Aksoy, E. (2021), “Yoksullaştıran Büyüme Teorisinin Kuru Kayısı İhracatına Uygulanması: Türkiye Örneği”, Fiscaoeconomia, 5(2): 538-555.
• Aytekin, İ., Kaya, M. V. (2022), Investigation of the Effects of Digital Money Bitcoin and Electronic Funds Transfers on Electric Energy Consumption. 24th RSEP International Conference on Economics, Finance & Business, 24-25 February 2022, Vienna/Austria, 149-155.
• Aytekin, İ. (2021), “Kalkınma İnovasyon Ar-Ge Eğitim ve Sağlık Harcamaları Arasındaki İlişkinin Analizi: Türkiye Örneği”. 3. Uluslararası Sosyal Bilimler ve İnovasyon Kongresi, 21-22 Ekim 2021, Ankara, Türkiye, ss. 38-53.
• Bayraktutan, Y. (2014), “Kalkınma ve Altyapı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, (47): 83-94. Baliamoune-Lutz, M. (2004), “On the Measurement of Human Well-being”, World institute for Development Economics Research, Research Paper No: 2004/16, Finland.
• Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP). www.undp.org. (03.12.2021).
• Cain, L. P. (1997), “Historical Perspective on Infrastructure and US Economic Development”, Regional Science and Urban Economics, 27(1997): 117-138.
• Dickey, D. A., Fuller, W. A. (1979), “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series With a Unit Root”, Journal of American Statistical Association, 74(366): 427-431.
• Dickey, D. A., Fuller, W. A. (1981), “Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series With a Unit Root”, Econometrica, 49(4): 1057-1072.
• Erdoğan, H.T. (2016). Ulaşım hizmetlerinin ekonomik kalkınma üzerine etkisi, İGÜSBD, 3(1): 189.
• Fei, S. (2012), “The Relationship Between China Highway Transportation and Regional Economic Development”, Advanced Materials Research Vols, 347-353(2012): 508-511.
• Akarabulut, Y. (1997), “Türkiye’de Demiryolu Ulaşımı”, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (6): 163-187.
• Harputlu-Shah, Z. (2021), “Demiryollarının Ekonomik ve Sosyal Kalkınmaya Etkilerinin İnsan Üzerindeki Yansımaları”, Demiryolu ve Kalkınma, 5(12): 51-53.
• Kabaklarlı, E., Mangır, F., Ayhan, ,F. (2018), “Ulaştırma Altyapı Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Katkısı: Seçilmiş Ülkeler için Panel Eşbütünleşme Analizi, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’18): 303-309.
• Kabasakal, A., Solak, O. A. (2010), “Demiryolu ve Karayolu Ulaştırma Sistemlerinin Ekonomik Etkinlik Analizi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1): 123–136.
• Kabasakal, A., Solak, O. A. (2009), “Demiryolu Sektörünün Rekabete Açılması”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (25): 27-34.
• Kara, M. A., Ciğerlioğlu, O. (2018), “Türkiye ekonomisinde Ulaşım Altyapısının Ekonomik Büyümeye Etkisi”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(2): 577-591.
• Kaynak, M. (2002), “Yeni Demiryolu Çağı, Yüksek Hızlı Trenler ve Türkiye”, Ekonomik Yaklaşım, 13(42–43): 23-53.
• Maparu, T.S., Mazumder, T. N. (2017), “Transport İnfrastructure, Economic Development and Urbanization in India (1990–2011): Is there any Causal Relationship? Transportation Research Part A, 100(2017): 319–336.
• Mert, M., Çağlar, A. E. (2019), Eviews ve Gauss Uygulamalı Zaman Serisi Analizi, 1. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Phillips, P. C. B., Perron, P. (1988), “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”, Biometrika, 75(2): 335-346.
• Saatçioğlu, C., Karaca, O. (2011), “Ulaştırma Altyapısı-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2): 16-31.
• Telli, R. (2020), “Türkiye’de Ulaşım Altyapısının Bölgesel Kalkınmaya Etkileri, Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(1): 53-69.
• Tıraş, H. H. (2012), “Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre: Teorik Bir İnceleme”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2): 57-73.
• Toda, H. Y., Yamamoto, T. (1995), “Statistical İnference in Vector Autoregressions with Possibly İntegrated Processes”, Journal of Econometrics, (66), 225-250.
• Türkiye İstatistik Kurumu. www.tüik.gov.tr. (08.012.2021).
• Türkiye Cumhuriyeti Karayolları Genel Müdürlüğü. https://www.kgm.gov.tr. (02.12.2021).
• Yaylı, H. (2012), “Çevre Etiği Bağlamında Kalkınma, Çevre ve Nüfus”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(15): 151-169.
• Wilson, F. R., Graham, G. M., Aboul-Ela, M. (1986), “Highway İnvestment as a Regional Development Policy Tool”, Transportation Research Record 1046: 10-14.