“Dolaylı Etki” ve “İyi Yönetişim” Kuramları Üzerinden Anayasa Mahkemesi İçtihatlarına İlişkin Bazı Gözlemler

Yıl 2018, Cilt: 35 Sayı: 1, 23 - 44, 01.06.2018

Osman Can

Öz

Öncelikle Anayasa Mahkemesi’nin 56. Kuruluş Yıldönümü vesilesiyle düzenlenen bilimsel toplantıya konuşmacı olarak davet ettiğiniz için teşekkür ederim. Benim konuşmam istatistik bir analizden çok, bugüne kadar okuduğum Mahkeme kararlarından edindiğim izlenimlerin paylaşılması ve bu izlenimlerden hareketle yaptığım değerlendirmelerin dikkatlere sunulmasıyla sınırlı olacaktır. Anayasa Mahkemesinin fonksiyonu, niteliği ve anayasanın yorumlanması hususlarına kısaca değindikten sonra, önce devletin temel haklarla bağlılığının iki görünüm biçimi olan “iyi yönetişim” ve “dolaylı etki” kuramının Anayasa Mahkemesi’nin işlevselliğine olası etkisini yorumlayacağım. Ardından, Anayasa Mahkemesi’nin bireysel başvuruda sergilediği performans ve yaklaşımı ile norm denetiminde ortaya koyduğu performansını karşılaştırmaya çalışacağım. Bu bağlamda ortaya çıkan bazı çelişkilere değineceğim.

Kaynakça

• ARSLAN, Zühtü, Anayasa Teorisi, Seçkin Yay, Ankara 2005.
• BOYAR, Oya: Devletin Pozitif Yükümlülükleri ve Dolaylı Yatay Etki, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa (ed. Sibel İnceoğlu), 3. Baskı, Beta, İstanbul 2013.
• CAN, Osman: Kurucu İktidar, Alfa, İstanbul 2013.
• CAN, Osman / ŞİMŞEK AKTAŞ, Duygu: Olağanüstü Hâl Dönemi Kanun Hükmünde Kararnamelerinin Yargısal Denetimi Üzerine, Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 23, Sayı 1, 2017.
• ERDEM, Fazıl Hüsnü, Türkiye’de İdeolojik Devlet Gölgesinde Yargı Bağımsızlığı Sorunu, Demokrasi Platformu, Yıl 1/2, s. 51 vd.
• HAKYEMEZ, Yusuf Şevki, Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivizmi ve İnsan Hakları Anlayışı, Seçkin Yay., Ankara 2009.
• HAKYEMEZ, Yusuf Şevki: Anayasa Mahkemelerinin Geleneksel İşlevi Bağlamında Günümüzde Ortaya Çıkan İki Sorun: Yerindelik Denetimi Tartışmaları ve Ulusalüstü Örgüte Üye Devletlerdeki Anayasa Yargısının Konu Bakımından Sınırlandırılması, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt 24, 2007.
• JOHNSTON, Michael: Good Governance: Rule of Law, Transparency and Accountability, 2002. (http://etico.iiep.unesco.org/sites/default/files/unpan010193.pdf - 03.09.2018)
• NENKOV, Roumen: Anayasa Mahkemesi’nin Bağımsızlığı – Hukuk Devletinin Güvencesi (Bulgaristan Deneyimi), Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt 27, 2010
• ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, 17. Basım, Yetkin Yayınları, 2017 Ankara.
• ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivizmi ve Siyasal Elitlerin Tepkisi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı 3, Cilt 62, 2007.
• TEZİÇ, Erdoğan: Anayasa Hukuku, 21. Bası, Beta, İstanbul 2017.
• TURHAN, Mehmet: Anayasanın Hak Temelli Yorumu ve Anayasa Yargısı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı 3, Cilt, 62, 2007.