AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ VE TÜRK ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA ÖZEL YAŞAMA SAYGI HAKKI KAPSAMINDA ŞEREF VE İTİBARIN KORUNMASI

Yıl 2020, Cilt: 37 Sayı: 2, 113 - 158, 30.12.2020

Sinem Servet Özdemir

Öz

Şeref ve itibarın korunması hakkına, Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi’nin 8. maddesinde açıkça yer verilmese de Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi içtihat yoluyla bu hakkı koruma altına almıştır.
Özel yaşama saygı hakkı kapsamında korunan bu hak, genellikle ifade
özgürlüğüyle çatışmakta ve mahkemelerin eşit öneme sahip bu iki hak
arasında adil bir denge kurması gerekmektedir. Bu dengeleme işlemi
yapılırken şeref ve itibarın korunması hakkı zarar gören kişinin sıradan
bir vatandaş, kamu görevlisi, siyasetçi ve ünlü bir kişi olması farklılık
göstermektedir. Ayrıca, kullanılan ifadenin kamusal bir tartışmaya
katkı sağlayıp sağlamadığı, bilgilerin elde edilme şekli, yayının içeriği,
ifadenin bir değer yargısı mı yoksa maddi bir olgu mu olduğu, ilgili
kişinin önceki davranışları gibi ölçütler göz önünde bulundurulmaktadır.
AİHM’in içtihat yoluyla oluşturduğu bu ölçütler Türk Anayasa
Mahkemesi tarafından da benimsenmiştir. Bu çalışmada, özel yaşam
hakkı kapsamındaki şeref ve itibarın korunması hakkına ilişkin ölçütler
çerçevesinde bu hakla ilgili AİHM ve AYM kararları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türk Anayasa Mahkemesi, özel yaşama ve aile yaşamına saygı hakkı, ifade özgürlüğü, şeref ve itibarın korunması hakkı

Kaynakça

• ARSLAN ÖNCÜ, Gülay (2013). Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı, İçinde: İnceoğlu, Sibel (Ed.). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, İstanbul: Beta Yayıncılık, ss. 301-333.
• ARSLAN ÖNCÜ, Gülay (2019). Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-8, Ankara: Avrupa Konseyi.
• ÇEÇEN, Anıl (2015), İnsan Hakları, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• KABOĞLU, İbrahim Ö. (1993). Özgürlükler Hukuku, İstanbul: AFA Yayınları.
• KARAN, Ulaş (2013). “İfade Özgürlüğü Hakkı”, Sibel İnceoğlu (Ed.), İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa içinde(355-379), İstanbul: Beta Yayıncılık.
• KARAN, Ulaş (2018). İfade Özgürlüğü, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-2, Ankara: Avrupa Konseyi.
• HARRIS, David; O’BOYLE, Michael, BATES, Ed ve BUCKLEY, Carla (2013). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku. (Çev. Mehveş Bingöllü KILICI ve Ulaş KARAN) Türkçe 1. Baskı, Ankara: Avrupa Konseyi.
• TEZCAN, Durmuş; ERDEM, Murat Ruhan; SANCAKDAR, Oğuz; ÖNOK, Rifat Murat (2018). İnsan Hakları El Kitabı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• TANJU, Erhan (2017). AİHM Kararları Işığında İfade ve Basın Özgürlüğü, Ankara: Seçkin Yayıncılık. Makaleler
• BIKMAZ, Raif (2019). Tarman – Türkiye Kararı Üzerine İnceleme (Basın Özgürlüğü İle Kişilik Haklarının Korunmasında Orantılılık). Fasikül Hukuk Dergisi, Cilt:11, Sayı: 114, ss. 21-26.
• FLAUSS, Jean-François (2009). The European Court of Human Rights and the Freedom of Expression. Indiana Law Journal, Volume: 84, Issue: 3, p. 809-849.
• GÜL, Cengiz (2019). AİHM Kararlarında İfade ve Medya Özgürlüğünün Sınırlandırılması Kriterleri. ERÜHFD, Cilt:14, Sayı:1, ss. 105-126.
• HEERMANN, Nwankwo. Balancing the Right to Privacy against Other Public Interests. https://0210rocqn-y-https-beck--online-beck-de.proxy2. marmara-elibrary.com, 30.10.2019.
• JEBRIL, Nael. Is Watchdog Journalism Satisfactory Journalism? A Crossnational Study of Public Satisfaction with Political Coverage. https:// reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/2018-01/Is%20 Watchdog%20Journalism%20Satisfactory%20Journalism.pdf, 24.08.2020.
• KOZLOWSKI, Dan. For The Protection of the Reputation or Rights of Others: The European Court of Human Rights’ Interparation of The Defamation Excepiton in Article 10(2), 11 Comm. L. & Pol’y, p. 133-117.
• SMET, Stijn (2010). Freedom of Expression and the Right to Reputation: Human Rights in Conflict. American University İnternational Law Review, Volume 26, Issue 1, ss.183-236.
• SPIELMANN, Daniel and CARIOLOU, Leto. The Right to Protection of Reputation Under the European Convention on Human Rights. https:// www.researchgate.net/publication/311310149_The_Right_to_Reputation_ under_the_European_Convention_on_Human_Rights , (5 Ocak 2020).
• URAN, Peri (2015). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türk Anayasa Mahkemesi’nin Basın Özgürlüğüne Yaklaşımı. TBB Dergisi, Cilt:28, Sayı:120, ss. 87-130.
• VON BASSEWITZ, Katharina ve PARLAK BÖRÜ, Şafak (2015). Paparazziler İçin Zor Zamanlar: Kişinin Özel Yaşamına Saygı Gösterilmesi (Mahremiyet) Hakkına İlişkin Alman ve İngiliz Basınını Ayaklandıran Dönüm Noktası Niteliğinde İki Karar. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 64, Sayı: 4, ss.1245-1262.