COMPATIBILITY OF "THE PRINCIPLE OF NE BIS IN IDEM" WITH THE SANCTION SYSTEM SPECIFIED BY TAX PROCEDURE LAW NO. 213

Yıl 2023, Cilt: 40 Sayı: 1, 159 - 195, 13.07.2023

Fatih Torun

https://doi.org/10.55792/anayasayargisi.1326966

Öz

Türk vergi ceza hukuku hükümleri gözönüne alındığında 213 sayılı
Vergi Usul Kanunu’nun öngördüğü yaptırım sistemi, bazen bir kişinin
işlenen tek bir fiilden dolayı birden fazla yaptırımla karşı karşıya kalmasına
neden olmaktadır.
Bu durum, 213 sayılı Kanun’da yer alan düzenlemelerin aynı
fiilden dolayı iki kez yargılanmama ve cezalandırılmama hakkı olarak
tanımlanabilecek ne bis in idem ilkesini ihlal edip etmediği sorusunu
gündeme getirmektedir.
Bu çalışmanın amacı, 213 sayılı Kanun'un öngördüğü yaptırım
sisteminin ne bis in idem ilkesini ihlal edip etmediğini, Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi
kararlarında benimsenen kriterler çerçevesinde değerlendirmektir.
İlk bakışta 213 sayılı Kanun'un öngördüğü yaptırım sisteminin ne bis
in idem ilkesinin ihlali sonucunu doğurabilecek düzenlemeler içerdiği
düşünülebilir.
Bununla birlikte, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, son kararlarında,
yaptırım uygulayan devletin, ne bis in idem ilkesini ihlal etmediği
sonucuna varmak için, birden fazla yargılamanın özde ve zaman içinde
yeterince yakın bağlantılı olduğunu ikna edici bir şekilde göstermesi
gerektiği görüşündedir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi’nin Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesi’nin geliştirdiği bu kriterlerden E:2019/4, K:2021/78, 4/11/2021
sayılı kararında yararlandığını da belirtmek gerekir.
Sonuçta, bu içtihatlar bağlamında değerlendirildiğinde, 213 sayılı
Kanun'da öngörülen yaptırım sisteminin, birden fazla yargılamanın içerik
ve zaman açısından yeterince yakından ilişkili olduğunun kabulü için
gerekli koşulları da sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tax criminal law, tax misdemeanor, tax crime, right to a fair trial, ne bis in idem principle

Kaynakça

• AKKAYA, Mustafa (2000). “Vergi Mahkemesi ve Ceza Mahkemesi Kararlarının Etkileşimi Üzerine Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Vol. 49., No. 1., pp. 85-96.
• BAHÇECİ, Barış (2018). “İHAM’ın Vergi Cezalarında Ne Bis İn İdem İçtihadı İle Türk Hukukunun Uyum Sorunu”, Türk Barolar Birliği Dergisi, No. 136., pp. 141-166.
• BEYRİBEY, Kurtuluş (2016). “Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Ceza Mahkemesi Kararlarının Vergi Yargısına Etkisi”, Danıştay Dergisi, No. 141., pp. 41-66.
• BİLİCİ, Nurettin and BAŞARAN YAVAŞLAR, Funda (2014). “Non Bis İn İdem Kuralı ve Yasallık İlkesi (Türk Vergi Hukuku ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İlkeleri)”, Prof. Dr. Şükrü Kızılot’a Armağan (Editör Prof. Dr. Nevzat Saygılıoğlu), pp. 49-72.
• BİYAN, Özgür (2016). “Aynı Fiil Nedeniyle Vergi Ziyaı İle Hapis Cezasının Birlikte Uygulanması: Non Bis İn İdem İlkesi”, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, No. 145., pp. 100-107