Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Mülkiyetin Enflasyondan Korunması

Yıl 2024, , 687 - 708, 01.08.2024

Uğur Kaynakçıoğlu

https://doi.org/10.54699/andhd.1484404

Öz

Bu makale ekonomi alanında farklı dönemlerde gündem olan enflasyon konusunun uluslararası insan hakları hukuku açısından Avrupa bölgesi özelindeki karşılığının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları kapsamında nasıl ele alındığı sorusundan hareketle yazılmıştır. Makale içerisinde, öncelikle enflasyon kavramı ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında enflasyondan devletlerin sorumluluğu konuları ele alınmıştır. Enflasyonun para ve fiyat istikrarı ile ilişkisi nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Ek 1 Numaralı Protokol’ün 1. maddesindeki mülkiyetin korunmasıyla bağlantısı bulunmaktadır. Bu bağlantı ortaya koyulduktan sonra, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin enflasyonu ele alış biçimini açıklığa kavuşturabilmek için, bir hak olarak mülkiyetin korunması ve enflasyon Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına konu olmuş çeşitli olayların hangi konular bağlamında ele alındığı sınıflandırılarak incelenmiştir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi her ne kadar enflasyonun etkisini dikkate alarak bu etkiye karşı bir miktar koruma sağlamış olsa bile enflasyonun etkisini tam olarak ele almamış veya bu etkinin mülkiyet hakları üzerindeki sonuçlarını değerlendirmek için açık ve net kriterler oluşturmamıştır.

Anahtar Kelimeler

İnsan Hakları, Mülkiyetin Korunması, Enflasyon, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi

Inflation in the European Convention on Human Rights and Judgments of the European Court of Human Rights

Öz

This article was written based on the question of how the issue of inflation, which has been on the agenda in different periods in the field of economics, is addressed in the European region in terms of international human rights law within the scope of the European Convention on Human Rights and the judgments of the European Court of Human Rights. In the article, firstly, the concept of inflation and the responsibility of states for inflation within the scope of the European Convention on Human Rights are discussed. Due to its relationship with money and price stability, inflation has a connection with the protection of property in Article 1 of Protocol No. 1 to the European Convention on Human Rights. After this connection was revealed, to clarify the way the European Court of Human Rights handles inflation, the protection of property as a right and inflation were examined by classifying the context in which the various cases that were the subject of the judgments of the European Court of Human Rights were discussed. Although the European Court of Human Rights has taken into account the impact of inflation and provided some protection against this impact, it has not fully addressed the impact of inflation or established clear criteria for assessing the consequences of this impact on property rights.

Anahtar Kelimeler

Human Rights, Protection of Property, Inflation, European Convention on Human Rights, European Court of Human Rights

Kaynakça

• ANTALYA, O. Gökhan: “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 9.7.1997 T. ve 60/1996/679/869 Numaralı ‘Akkuş v. Türkiye’ Kararı karşısında Kamulaştırma Bedelinde Temerrüt Faizi ile Karşılanamayan Munzam Zararın Tazmini”, Avrupa Araştırmaları Dergisi, 2002, Cilt 10, Sayı 2, s. 1-13.
• AYBAY, Rona: Açıklamalı İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2006.
• AYBAY, Rona: İnsan Hakları Hukuku, 2. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2015.
• BAŞPINAR, Veysel: Mülkiyet Hakkını İhlâl Eden Müdahaleler, Yetkin Yayınları, Ankara, 2009.
• BOYAR, Oya: “Mülkiyet Hakkı”, (Ed.) İNCEOĞLU, Sibel: İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, 3. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• ÇOBAN, Ali Rıza: “Inflation and Human Rights: Protection of Property Rights against Inflation under the European Convention on Human Rights”, Essex Human Rights Review, 2005, Cilt 2, Sayı 1, s. 62-78.
• DİNÇ, Güney: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Malvarlığı Hakları, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2007.
• DİNLER, Zeynel: İktisada Giriş, 11. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa, 2005.
• DOĞRU, Osman / NALBANT, Atilla: İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi: Açıklama ve Önemli Kararlar 2. Cilt, Avrupa Konseyi-Yargıtay, Ankara, 2013.
• DUMAN, Özgür: “Enflasyon Karşısında Para Alacaklarının Korunması ve Mülkiyet Hakkı”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 2018, Cilt 6, Sayı 12, s. 401-462.
• EĞİLMEZ, Mahfi: “Hiperenflasyon”, Kendime Yazılar, 2023 (https://www.mahfiegilmez.com/2023/11/hiperenflasyon.html, ET: 11.12.2023).
• ERDOĞMUŞ, Belgin: Hukukta Latince: Teknik Terimler – Özlü Sözler, 3. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2011.
• ERGE, Recep Ersel: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Hakkaniyete Uygun Tatmin, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• ETGÜ, Mehmet Akif: Kamu Hukukunda Mülkiyet Hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Mülkiyet Hakkına Bakışı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS (ECHR): Guide on Article 1 of Protocol No. 1 to the European Convention on Human Rights: Protection of property, 2022 (https://www.echr.coe.int/documents/d/echr/Guide_Art_1_Protocol_1_ENG, ET: 19.12.2023).
• GEMALMAZ, H. Burak: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Mülkiyet Hakkı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2009 (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi).
• GEMALMAZ, H. Burak: Mülkiyet Hakkı: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-6, Avrupa Konseyi, Ankara, 2018 (Anayasa Mahkemesi).
• GÜMÜŞKAYA, Gamze: Mülkiyet Hakkına Vergisel Müdahaleler Bakımından İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’ne Kişisel Başvuru, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• ICHIM, Octavian: Just Satisfaction under the European Convention on Human Rights, Cambridge University Press, Cambridge, 2015.
• KAFAOĞLU, Arslan Başer: Enflasyon: Gelişmiş ve Az Gelişmiş Ülkelerde, 3. Baskı, Günay Matbaası, 1995.
• MOOIJ, Anne Marieke / ARNI, Shahrima Tanjin: “Can inflationary policy violate human rights?”, WhiteBoard Magazine, 2021 (https://whiteboardmagazine.com/2527/can-inflationary-policy-violate-human-rights/, ET: 11.12.2023).
• ÖZEL, Sadullah: Mülkiyet, Kamulaştırma ve Gerçek Karşılık Hakkı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.
• ÖZGÜVEN, Ali: İktisat Ders Notları, Menteş Matbaası, İstanbul, 1970.
• SARI, H. Gürbüz: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Ek 1. Protokole Göre Malvarlığı Haklarının Korunması, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• ŞİMŞEK, Suat: “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Mülkiyet Hakkıyla İlgili Davaları İnceleme Yöntemi: Üç Kural Analizi”, Sayıştay Dergisi, 2013, Sayı 88, s. 27-47.
• UNITED NATIONS GENERAL ASSEMBLY (UNGA): Charte internationale des droits de l'homme (fr.)/International Bill of Human Rights (ing.) [A/RES/217(III)-A], New York, 1948, s. 71-79.
• UNITED NATIONS GENERAL ASSEMBLY (UNGA): International Covenant on Civil and Political Rights [A/RES/2200(XXI)-A], New York, 1966, s. 49-60.
• VAN RIJN, Arjen: “Right to the Peaceful Enjoyment of One’s Possessions (Article 1 of Protocol No. 1)”, (Ed.) VAN DIJK, Pieter / VAN HOOF, Fried / VAN RIJN, Arjen / ZWAAK, Leo: Theory and Practice of the European Convention on Human Rights, 4. Baskı, Intersentia, Antwerpen-Oxford, 2006, s. 863-894.
• VITERBO, Annamaria: “The ECHR’s Protection of Property Rights against Inflation vs. EC Price Stability Principle”, EC Working Paper RSCAS No. 2006/38, European University Institute, Italy, 2006, s. 1-15.
• YETER, Fatih / EROĞLU, İlhan: Küresel Enflasyon Eğilimleri Teori ve Uygulama, Ekin Yayınevi, Bursa, 2023.