1840 Tarihli Ceza Kanunname-i Hümayunu İncelemesi

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 63 - 81, 31.01.2015

Rabia Beyza Candan

Öz

Tanzimat hareketinin hukuk alanı içinde en fazla etkilediği alan ceza hukuku alanı olmuştur. Bu çalışmada, Tanzimat Fermanı sonrası Osmanlı Devleti’nde kanunlaştırma hareketlerinin ceza hukuku bağlamında önemli bir parçası olan 1840 tarihli ceza kanunu ele alınmıştır. Kanunun daha ziyade devlet memurlarını hedef alması dikkate alındığında Osmanlı’nın kanunun çıktığı dönemdeki idari işleyişi hakkında fikir sahibi olunabilir. Osmanlı devleti çöküşüne yaklaştığını gösteren hukuki aksaklıkları giderebilmek amacıyla Tanzimat döneminin ilk ceza kanunu olan 1840 tarihli ceza kanununu çıkarmıştır. Fermanda yer alan hususları da içeren bu kanun, orada vadedilen, kanun önünde eşitlik ve cezaların eşitliği ilkelerini içermesi bakımından dikkate değerdir. Genel olarak Batı’nın ceza hukuku kavramlarından yararlanılarak hazırlanan bu kanun, her ne kadar günümüz ceza kanunlarına göre ilkel olsa da dönemine göre büyük bir atılımdır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Tanzimat Fermanı, 1840 Ceza Kanunu, Kanun Önünde Eşitlik

1840 Ottoman Criminal Code Analysis

Öz

Tanzimat Movement most affected Criminal law field in law field. In this study, the criminal code of 1840 which is an
important part of codification movements in the Ottoman State after the Rescript of Gulhane discussed. Considering
that the law is aimed at civil cervant, we may have an idea about administrative management of the Ottoman state
at the time of coming into force of the law. Ottoman state issued the 1840 criminal code which is the first criminal
code in order to resolve legal troubles shows that close the collapse. This law including Rescript of Gulhane principles
also contains equality before the law and equality of penalties. 1840 criminal code was prepared by using Western
concepts of criminal law. Although primitive compared to today, this law is significant step compared to its period.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Rescript of Gulhane, 1840 Criminal Code, Criminal Law, Equality Before the Law

Kaynakça

• Acar, İsmail, Osmanlı Kanunnameleri ve İslam Ceza Hukuku, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 13, 2001.
• Akça, Gürsoy, Hülür, Himmet, Tanzimattan Cumhuriyete Siyasal ve Hukuksal Yapının Modernleşmesi, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 21, Bahar 2007.
• Akgündüz, Ahmet, Mukayeseli İslam ve Osmanlı Hukuku Külliyatı, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Diyarbakır, 1986.
• Akgündüz, Said Nuri, Tanzimat Dönemi Osmanlı Ceza Hukuku Uygulaması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2010.
• Akman, Mehmet, Osmanlı Ceza Hukuku Çalışmaları Üzerine Bir İcmal, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 5, 2005.
• Akyıldız, Ali, Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında Reform, Eren Yayınları, İstanbul, 1993.
• Aydın, M. Akif, Türk Hukuk Tarihi, 2. B., Beta Basım Yayım, İstanbul, 1996.
• Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, 17. B., Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2012.
• Bozkurt, Gülnihal, Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1996.
• Cin, Halil, Akyılmaz, Gül, Türk Hukuk Tarihi, Sayram Yayınları, Konya, 2003.
• Gökcen, Ahmet, Tanzimat Dönemi Osmanlı Ceza Kanunları ve Bu Kanunlardaki Ceza Müeyyideleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1987.
• Gözaydın, İştar, Türkiye Hukukunun Batılılaşması, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Ansiklopedisi, Cilt: 3, İletişim Yayınları, İstanbul, 2002.
• Heyd, Uriel, Eski Osmanlı Ceza Hukukunda Kanun ve Şeriat, Çeviren, Selahaddin Eroğlu, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 26, Ankara, 1983.
• Okumuş, Ejder, Osmanlı Devleti’nde Modernleşme Süreci, Osmanlı Devleti’nde Eğitim Hukuk ve Modernleşme, Özgü Yayınları, İstanbul, 2006.
• Şentop, Mustafa, Tanzimat Dönemi Kanunlaştırma Faaliyetleri Literatürü, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 5, 2005.
• Tahir, Taner, Tanzimat Devrinde Ceza Hukuku, Tanzimat I, Maarif Matbaası, İstanbul, 1940.
• Türköne, Mümtaz’er, Osmanlı Modernleşmesinin Kökleri, Yeni Şafak Kitaplığı, İstanbul, 1995.
• Üçok, Coşkun, Mumcu, Ahmet, Bozkurt, Gülnihal, Türk Hukuk Tarihi, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara, 2007.
• Ünal, Tahsin, Türk Siyasi Tarihi, 5. B., Emel Yayınları, Ankara, 1978.