Lozan’dan Günümüze Batı Trakya Türklerinin Hukuki Statüleri

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 307 - 329, 30.11.2019

Kâmil Kısa

Öz

1922 yılında İsviçre’nin Lozan şehrinde toplanan barış konferansında görüşülen konulardan birisi de Batı Trakya bölgesiydi. Bölge konferansta üç temel başlık altında ele alındı ve ilk olarak halk oylaması tartışıldı. Batı Trakya’yı ilgilendiren ikinci başlık ise mübadeleydi. Bu başlık altında yapılan görüşmeler sonucunda Batı Trakya bölgesinde yaşayan Müslümanların mübadele dışında tutulmasına karar verildi. Böylece mübadele dışında kalan Batı Trakya Türklerinin, hukuki statülerinin tespit edilmesi gereği doğdu ve bu doğrultuda son başlık altında Batı Trakya Türklerinin azınlık hakları tartışıldı. Çalışmanın ilk bölümünde Lozan’da yaşanan bu gelişmelere genel olarak değinilecek ve Batı Trakya Türklerinin Lozan hükümleri doğrultusunda sahip oldukları hukuki statü belirlenecektir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise Batı Trakya Türklerinin sahip oldukları azınlık haklarının günümüz hukuk sistemindeki dayanakları gösterilecektir. Bu son bölümde ayrıca Batı Trakya Türklerinin Lozan uyarınca sahip oldukları azınlık haklarını neden tam olarak elde edemedikleri de araştırılacaktır. Diğer taraftan bölgede yaşanan insan hakları ihlalleriyle azınlık hakları ihlalleri arasında bir bağ olup olmadığı sorusuna da yanıt aranacaktır.

Anahtar Kelimeler

Batı Trakya, Halk Oylaması, Nüfus Mübadelesi, Azınlık Hakları

From Lozan to Present Legal Status of West Thrace Turks

Öz

One of the issues discussed at the peace conference in Lausanne, Switzerland in 1922 was the Western Thrace region. The region was discussed under three main topics. First, the plebisit for the region was discussed. The second title concerning Western Thrace was the population exchange. As a result of the discussions under this title, it was decided that Muslims living in the Western Thrace region should be excluded from the population exchange. Thus, the legal status of the Western
Thrace Turks who were excluded from the population exchange was born. In this respect, minority rights of Western Thrace Turks were determined under the third and final title. In the first part of the study, these developments in Lausanne will be discussed in general and the legal status of Western Thrace Turks in accordance with the provisions of Lausanne will be determined. In the second part of the study, the basis of the minority rights of Western Thrace Turks in today’s legal system will be
shown. In this second part, we will also investigate why Western Thrace Turks do not fully acquire their minority rights under Lausanne. On the other hand, the question of whether there is a connection between human rights violations in the region and minority rights violations will be sought.

Anahtar Kelimeler

Western Thrace, Plebisit, Population Exchange, Minority Rights

Kaynakça

• Atatürk, Mustafa Kemal, Atatürk’ün Bütün Eserleri, İstanbul, Kaynak Yayınları, 2004.
• Arsava, Ayşe Füsun, Azınlık Kavramı ve Azınlık Haklarının Uluslararası Belgeler ve Özellikle Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesinin 27. Maddesi Işığında İncelenmesi, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, 1993.
• Berber, Engin, “Mübadeleye Bugünden Bakmak”, 80. Yılında 2003 Penceresinden Lozan Sempozyumu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2003.
• Bıyıklıoğlu, Tevfik, Trakya’da Milli Mücadele, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1987.
• Bozkurt, Gülnihal, Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1996.
• Cin, Turgay, “Batı Trakya Türklerinin Hukuki Statüsü Sorunları ve Avrupa Birliği”, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2009, C. 11, S. 1,
• Çavuşoğlu Naz, “Kültürel Kimlik: Azınlık Sorunu mu?”, Kopenhag Kriterleri Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği’nin Ortak Paydası mı?, İstanbul, İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi Yayınları, 2001.
• Çavuşoğlu, Naz, Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda Azınlık Hakları, İstanbul, Su Yayınları, 2002.
• Çoban, Filiz / Aslı Fatma Burulday, “Yunan Milliyetçiliğinin ve Mütekabiliyet İlkesinin Yunanistan’daki Müslüman-Türk Azınlığın Haklarına Etkileri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2015, C. 8, S. 38.
• Elibol, Zeynep, “EPİ Süreci ve Türkiye’nin Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmelerine Koyduğu Çekinceler”, İnsan Hakları Ortak Platformu İçin Hazırlanan Rapor, 2015.
• Erdoğan, Mustafa / Zühtü Arslan, İnsan Hakları, Ankara, Matus Yayınları, 2006.
• Fırat, Melek, “1923-1939 Yunanistan’la İlişkiler”, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular Belgeler Yorumlar, Ed. Baskın Oran, İstanbul:-, İletişim Yayınları, 2001.
• Halaçoğlu, Yusuf / Halit Eren, “Batı Trakya”, İslam Ansiklopedisi, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1992, C. 5.
• İnönü, İsmet, Hatıralar, Haz. Sabahattin Selek, Ankara, Bilgi Yayınevi, 2006.
• Karacan, Ali Naci, Lozan Konferansı ve İsmet Paşa, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1993.
• Lozan Barış Konferansı Tutanaklar Belgeler, Çev. Seha L. Meray, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2001.
• Oran, Baskın, Türk-Yunan İlişkilerinde Batı Trakya Sorunu, Ankara, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları, 1986.
• Öktem, Emre, “Lozan’dan Bugüne Genel Uluslararası Hukukta ve Avrupa İnsan Hakları Hukukunda Azınlıklar Meselesi”, 80. Yılında 2003 Penceresinden Lozan Sempozyumu, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2003.
• Özersay, Kudret, “Trakya Sınırı”, Yaşayan Lozan, Ankara, T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2003.
• Rıza Nur, Hayat ve Hatıratım, İstanbul, Altındağ Yayınevi, 1968.
• Şimşir, Bilal N., “Lozan’a Göre Azınlıklar”, 80. Yılında 2003 Penceresinden Lozan Sempozyumu, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2005.
• Şimşir, Bilal N., İngiliz Belgelerinde Atatürk, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1992.
• Şimşir, Bilal N., Lozan Günlüğü, Ankara, Bilgi Yayınevi, 2012.
• Şimşir, Bilal N., Lozan Telgrafları, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1994.
• Toluner. Sevin, “Lozan Azınlıkların Korunması Rejimi ve Batı Trakya Türkleri”, Cumhuriyet’in 75. Yıl Armağanı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1999.
• Toprak, Serap, “Türk-Yunan Siyasi İlişkileri Çerçevesinde Batı Trakya Sorunu”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2014, C. 3, S. 1.
• Tütüncü, Ayşe Nur, “Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesindeki İnsan Haklarının Korunması Mekanizmasından Milletlerarası Hukuk Çerçevesinde Bazı Yansımalar”, MHB, 2006, Yıl 25-26.