Prosecutor as An Objective Party in the Criminal Procedure

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 275 - 291, 30.07.2021

Tuba Kelep Pekmez

Öz

Considering the role of prosecutors in criminal proceedings, it is highly controversial whether they are a party and whether they have a duty of impartiality in the criminal procedure. This discussion is particularly important to determine whether the refusal or withdrawal of prosecutors is possible when there is a risk of giving non-objective decisions. As a matter of fact, it is unclear how to act in such cases since there is no refusal or withdrawal regulations for prosecutors in the Criminal Procedure Code. The problem that gave rise to this controversy requires determining the position of the prosecutor’s office in the criminal procedure. Hence the state power that the prosecutor’s office works as an organ of must be determined. With this, the roles of judicature, prosecutor, and defense in the criminal procedure will be established. Thus, it will be possible to reach an opinion on whether there is a need for a refusal or withdrawal regulation for prosecutors. In this context, this study discusses the legal position of prosecutors in terms of separation of powers. As an administrative organ, it has been also argued that whether prosecutors have a duty to be impartial in the criminal procedure. Matters of the prosecutor’s refusal and withdrawal were evaluated, concluding that prosecutors are an objective party under the obligation to be objective in the criminal procedure.

Anahtar Kelimeler

Prosecutor, Impartiality of Prosecutors, Legal Position of Prosecutors, Prosecutor’s Office, Prosecution

Ceza Muhakemesinde Objektif Bir Taraf Olarak Savcılık Makamı

Öz

Ceza muhakemesinde savcıların yerine getirdikleri görev göz önünde bulundurulduğunda bir taraf olup olmadıkları ve ceza muhakemesi sürecinde tarafsızlık yükümlülüklerinin bulunup bulunmadığı hususu son derece tartışmalıdır. Bu tartışma özellikle savcıların objektif olmayan kararlar verme risklerinin bulunabileceği durumlarda retleri veya çekinmelerinin mümkün olup olmaması bakımından önem arz etmektedir. Nitekim Ceza Muhakemesi Kanunu’nda savcılar için bir ret veya çekinme kurumu öngörülmüş olmadığından bu gibi durumlarda nasıl hareket edilmesi gerektiği belirsizdir. Bu tartışmayı doğuran sorun, öncelikle savcılık makamının ceza muhakemesindeki konumunun belirlenmesini gerektirmektedir. Bunun için de ilk olarak savcının devlet erklerinden hangisinin bir organı olarak görev ifa ettiği belirlenmelidir. Bu belirleme ile esasen yargı, iddia ve savunma makamlarının konumu itibariyle ceza muhakemesindeki rollerinin tespit edilmesi sağlanmış olacaktır. Böylelikle de savcılar bakımından ret veya çekinme kurumuna gerek bulunup bulunmadığına ilişkin bir kanaate varılması mümkün hale gelecektir. Bu çerçevede bu çalışmada öncelikle erkler ayrılığı bağlamında savcının konumu ele alınmıştır. Daha sonra yürütmenin bir parçası olduğu düşünülen savcının taraf olup olmadığı meselesi üzerinde durulmuştur. Savcının muhakemede objektif olma yükümlülüğü altında olan objektif bir taraf olduğu kanaatine varılarak, reddi ve çekinmesine ilişkin meseleler değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Savcılık, Savcının Tarafsızlığı, Savcının Hukuki Statüsü, Savcılık Makamı, İddia Makamı

Kaynakça

• ARIKAN, Mustafa İberya: Avrupa Birliği Yargı Düzeninde Savcılık Kurumu, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2009.
• ARLOTH, Frank: “Zur Ausschließung und Ablehnung des Staatsanwalts”, NJW, 1983, s. 207-210.
• BAYRAKTAR, Köksal: “Bir Adli Organ Olarak Savcılık”, Bir Adli Organ Olarak Savcılık, TBB Yayınları, Ankara, 2006, s. 339-344.
• BERTEL, Christian / VENIER, Andreas: Strafprozessrecht, 3. Bası, MANZ, Wien, 2009.
• BEULKE, Werner: Strafprozessrecht, 10. Bası, C.F. Müller, Heidelberg, 2008.
• BROCKE, Holger: MüKoStPO, 1. Aufl, C.H. Beck, München, 2018.
• CAIANIELLO, Michele: “The Italian Public Prosecutor: An Inquisitorial Figure in Adversarial Proceedings”, (Ed.) LUNA, Erik / WADE, Marianne L.: The Prosecutor in Transnational Perspective, Oxford University Press, Oxford, New York, 2012, s. 250-267.
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, 15. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 2019.
• CENTEL, Nur: “Adil Yargılanma Hakkı ile Silahların Eşitliği Bağlamında Savcılık ve Savunma”, Bir Adli Organ Olarak Savcılık, TBB Yayınları, Ankara, 2006, s. 186-219.
• CENTEL, Nur: “Adil Yargılanma Hakkı ve Savcının Tarafsızlığı”, Prof. Dr. Çetin Özek’e Armağan, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 2004, s. 199-210.
• CIRENER, Gabriele: BeckOK StPO mit RiStBV und MiStra, 37. Baskı, C.H.Beck, München, 2020.
• ÇİFTÇİOĞLU, Cengiz Topel: Savcılık Kurumunun Hukuki Statüsü Bağlamında Cumhuriyet Savcısının Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Kararı ve Kararın Denetimi, 3. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• EREM, Faruk: Diyalektik Açısından Ceza Yargılaması Hukuku, Işın Yayıncılık, Ankara, 1986.
• ERGÜL, Teoman: “Teminat Açısından Cumhuriyet Savcılığı”, Ankara Barosu Dergisi, 1969, Sayı 6, s. 1068- 1074.
• ERMAN, Sahir: Askeri Ceza Hukuku, Üçdal Neşriyat, İstanbul, 1983.
• GILLIERON, Gwladys: Public Prosecutors in the United States and Europe, Springer, Switzerland, 2014.
• GÖKCEN, Ahmet / BALCI, Murat / ALŞAHİN, M. Emin / ÇAKIR, Kerim: Ceza Muhakemesi Hukuku, 4. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• İÇEL, Kayıhan: “Savcılar İçin Etik ve Davranış Biçimlerine İlişkin Avrupa Esasları ‘Budapeşte İlkeleri’ Işığında ‘Savcıyı Ret Sorunu’”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2008, Cilt 7, Sayı 14, s. 25-33.
• JOOS, Bernhard: “Ablehnung des Staatsanwalts wegen Befangenheit?”, NJW, 1981, s. 100-102.
• KANBUR, Mehmet Nihat: “Alman ve Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Cumhuriyet Savcısının Tarafsızlığı ve Reddi Sorunu”, Ceza Hukuku Dergisi, 2012, Sayı 19, s. 38-108.
• KARAKEHYA, Hakan / ARABACI, Murat: “Cumhuriyet Savcısının Hukuki Statüsü, Muhakemedeki Taraf Pozisyonu ve İspat Yükünün Bulunması Üzerine”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2016, Cilt 65, Sayı 4, s. 2059-2081.
• KARTAL, Melik: Karşılaştırmalı Hukuk Işığında Kamu Davasının Açılmasında Cumhuriyet Savcısının Takdir Yetkisi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• KATOĞLU, Tuğrul: “Savcılık Üzerine Düşünceler”, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, 1995, Cilt 19, Sayı 177, s. 21-29.
• KELKER, Brigitte: “Die Rolle der Sttatsanwaltsachaft im Strafverfahren”, ZStW, 2006, Band 118, Heft 2, s. 389-426.
• KEYMAN, Selahattin: Ceza Muhakemesinde (Asıl Ceza Muhakemesinde) Savcılık, Sevinç Matbaası, Ankara, 1970.
• KUNTER, Nurullah / YENİSEY, Feridun / NUHOĞLU, Ayşe: Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 18. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 2010.
• KÜHNE, Hans Heiner: Strafprozessrecht, 7. Bası, C.F.Müller, Heidelberg, 2007.
• MAHMUTOĞLU, Fatih Selami / DURSUN, Selman: Türk Hukuku’nda Müdafiin Yasaklılık Halleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004.
• MERAKLI, Serkan: Cumhuriyet Savcısının Kamu Davasını Açmada Takdir Yetkisi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2014.
• MOSTELLER, Robert: “Failures of the Prosecutor’s Duty to do Justice in Extraordinary and Ordinary Miscarriages of Justice”, (Ed.) LUNA, Erik / WADE, Marianne L.: The Prosecutor in Transnational Perspective, Oxford University Press, Oxford, New York, 2012, s. 408-444.
• ÖZBEK, Veli Özer / DOĞAN, Koray / BACAKSIZ, Pınar: Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• ÖZTÜRK, Bahri / ERDEM, Mustafa Ruhan: Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
• ÖZTÜRK, Bahri: “Bir Adli Organ Olarak Savcılık”, Bir Adli Organ Olarak Savcılık, TBB Yayınları, Ankara, 2006, s. 150-160.
• ROXIN, Claus / SCHÜNEMANN, Bernd: Strafverfahrensrecht, 29. Bası, C.H.Beck, München, 2017.
• SALDIRIM, Mustafa: Özel Hukukta Cumhuriyet Savcısının Görevleri, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005.
• SCHEUTEN, Frauke-Katrin: “Vorbemerkungen zu 22 bis 31”, (Ed.) HANNICH, Rolf: Karlsruher Kommentar zur Strafprozessordnung, 8. Bası, C.H.Beck, München, 2019.
• SIOLEK, Wolfgang: Vor § 22, Löwe-Rosenberg StPO, 26. Bası, De Gruyter, Berlin, 2006.
• ŞAHİN, Cumhur / GÖKTÜRK, Neslihan: Ceza Muhakemesi Hukuku-I, 10. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• ŞIK, Hüseyin: Türk Adli Yargı Sisteminde Savcılık Kurumu, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• TAK, Peter J. P.: “The Dutch Prosecutor: A prosecuting and Sentencing Officer”, (Ed.) LUNA, Erik / WADE, Marianne L.: The Prosecutor in Transnational Perspective, Oxford University Press, Oxford, New York, 2012, s. 135- 155.
• TANER, Fahri Gökçen: Ceza Muhakemesi Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı Bağlamında Çelişme ve Silahların Eşitliği, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• TOROSLU, Nevzat / FEYZİOĞLU, Metin: Ceza Muhakemesi Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara, 2019.
• TOSUN, Öztekin: Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri, Cilt I, 4. Bası, Acar Matbaacılık, İstanbul, 1984.
• ÜNVER, Yener / HAKERİ, Hakan: Ceza Muhakemesi Hukuku, Cilt I, 15. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
• WEIGEND, Thomas: “A Judge by Another Name? Comparative Perspectives on the Role of the Public Prosecutor”, (Ed.) LUNA, Erik / WADE, Marianne L.: The Prosecutor in Transnational Perspective, Oxford University Press, Oxford, New York, 2012, s. 377-391.
• YURTCAN, Erdener: Ceza Yargılaması Hukuku, 16. Bası, Seçkin, 2019.
• YURTCAN, Erdener: Cumhuriyet Savcısının ve Ceza Yargıcının Başvuru Kitabı, 8. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• ZAFER, Hamide: “Türk Ceza Adalet Sisteminde Savcıların Hukuki Statüsü”, (Ed.) CENTEL, Nur: Ceza Muhakemesi Hukukunda Güncel Konular, Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi Araştırma Konferansları Serisi 1, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015, s. 1-26.