1912 Seçimleri: Demokratik Seçim İlkeleri Işığında Kısa Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 307 - 323, 30.07.2021

Bahar Öngüç

Öz

Demokrasi, halkın siyasal karar alma sürecine katılımı anlayışına dayanan en meşru yönetim biçimidir. Karar alma sürecine katılım ise seçimler vasıtasıyla mümkün olmaktadır. Seçimler, bir toplumun demokratik olup olmadığını belirleyen önemli bir öğe olmakla beraber tek başına yeterli değildir. Demokrasinin bir diğer gerekliliği ise bu seçimlerin de kendi içinde demokratik nitelikler taşıması yani adil ve özgür olmasıdır. Nitekim seçimlerin yönetime meşruiyet kazandırması, farklı fikirleri temsil eden siyasi partilerin serbest bir şekilde örgütlenebilmesini ve iktidara giden bu yolda yapılan yarışın her türlü baskıdan uzak ve özgürlükçü bir ortamda gerçekleştirilmesini de şart koşmaktadır. Aksi halde seçim, yönetimin meşru gösterilmesi için bir vasıtadan öteye geçemeyecektir. Türkiye’nin demokratikleşme sürecine “sopalı ve dayaklı seçimler” olarak damgasını vuran 1912 genel seçimleri zora dayalı bir egemenlik biçimi olan İttihat ve Terakki’nin bir yöntem veya araç olarak şiddet unsurunu kullanması açısından önemli bir yere sahiptir. Bu çalışma, demokrasi tarihinin ilk erken genel seçimi olan 1912 seçimlerinin demokratik seçim ilkelerini ihlal ettiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Demokrasi, Seçimler, Demokratik Seçim İlkeleri, İttihat ve Terakki Cemiyeti, Hürriyet ve İtilaf Fırkası

The 1912 Elections: A Brief Review in the Light of the Democratic Election Principles

Öz

Democracy is the most legitimate form of government based on the mentality of people’s participation in the political decision-making process. Participation in the decision-making process is possible through elections. Although elections are an important element when determining whether a society is democratic or not, it is not sufficient by itself. Another requirement of democracy is that these elections should also have democratic qualities, that is, they should be fair and free. Thus, the fact that the elections give legitimacy to the administration also stipulates that political parties representing different ideas can organize freely and that the race to power should be carried out in a libertarian environment free from all kinds of oppression. Otherwise, the election will not go beyond a means to legitimize the administration. The 1912 general elections, which marked Turkey’s democratization process as “elections with beating and violence”, have an important place in the use of violence as a method or tool by the Committee of Union and Progress, a form of government type based on force. This study aims to propound that the 1912 elections, the first early general election in the history of democracy, violated the democratic election principles.

Anahtar Kelimeler

Democracy, Elections, Democratic Election Principles, Committee of Union and Progress, Freedom and Accord Party

Kaynakça

• AHMAD, Feroz / RUSTOW, Dankwart: “İkinci Meşrutiyet Döneminde Meclisler: 1908-1918”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 1976, Sayı 4-5, s. 245-284.
• AHMAD, Feroz: Bir Kimlik Peşinde Türkiye, (Çev.) KARADELİ, Sedat Cem, 6. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2019.
• AKSOY, Volkan: “Yeni Bilgi ve Belgeler Işığında Trabzon’da 1912 Seçimleri”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 2017, Cilt 12, Sayı 23, s. 163-196.
• ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz: “Temsili Demokrasinin ‘Seçim’ Ayağı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2005, Sayı 60, s. 71-96.
• ARMAĞAN, Servet: “Memleketimizde İlk Parlamento Seçimleri”, Armağan: Kanun-i Esasi’nin 100. Yılı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1978 (Memleketimizde Seçimler).
• ARMAĞAN, Servet: “Türkiye’de Parlamento Seçimleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1967, Cilt 33, Sayı 3-4, s. 45-100 (Türkiye’de Seçimler).
• BİRİNCİ, Ali: Hürriyet ve İtilaf Fırkası, 2. Baskı, Dergah Yayınları, İstanbul, 2012.
• DEMİR, Fevzi: “İzmir Sancağı’nda 1912 Meclis-i Mebusan Seçimleri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1991, Cilt 1, Sayı 1, s. 155-182 (İzmir Sancağı).
• DEMİR, Fevzi: Osmanlı Devleti’nde II. Meşrutiyet Dönemi Meclis-i Mebusan Seçimleri 1908-1914, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2007 (Mebusan Seçimleri).
• DEMİREL, Duygu: “Oy Deyip Geçmeyin”, Hukuk Gündemi, 2007, Sayı 8, s. 57-61.
• EMİROĞLU, Kudret: “Trabzon’da Sopalı Seçimler”, Tarih ve Toplum, 1992, Cilt 17, Sayı 97, s. 41-46.
• ERASLAN, Cezmi / OLGUN, Kenan: Osmanlı Devleti’nde Meşrutiyet ve Parlamento, 3F Yayınevi, İstanbul, 2006.
• GÜNEŞ, İhsan: “1912 Seçimleri ve Eskişehir’de Meydana Gelen Olaylar”, Belleten, 1992, Cilt 56, Sayı 216, s. 459-482 (1912 Seçimleri ve Eskişehir).
• GÜNEŞ, İhsan: Türk Parlamento Tarihi Cilt 1, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, Ankara, 1997 (Parlamento Tarihi).
• GÜVEYİ, Ümit: Demokratik Devlet İlkesi Çerçevesinde Seçimlerin Yönetimi ve Denetimi, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2013.
• KALUÇ, Şenol: “Osmanlı Ahrar Fırkası’nın Kuruluşu, Faaliyetleri ve Sonu”, Liberte Düşünce Dergisi, 2009, Sayı 54, s. 191-227.
• KANSU, Aykut: 1908 Devrimi, 1. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 1995.
• KAPANİ, Münci: Politika Bilimine Giriş, 15. Baskı, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2003.
• KARAL, Enver Ziya: Osmanlı Tarihi 8. Cilt: Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri (1876-1907), 3. Baskı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1988.
• KARAMUSTAFAOĞLU, Tunçer: Seçme Hakkının Demokratik İlkeleri, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1970.
• KARPAT, Kemal: Kısa Türkiye Tarihi, 9. Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2019.
• LEWIS, Bernard: Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Çev.) TURNA, Boğaç Babür, 11. Baskı, Arkadaş Yayınları, Ankara, 2020.
• OKUR, Mehmet: “II. Meşrutiyet Dönemi Siyasi Partileri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 1999, Sayı 11, s. 225-238.
• OLGUN, Kenan: “II. Meşrutiyet Dönemi Seçim Sistemi ve 1912 Seçimlerinde İzmit Sancağında Uygulanışı”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 2004, Sayı 39, s. 139-154.
• OLGUN, Kenan: “Osmanlı Mebusanı’nda Ara Seçimler (1908-1912 Dönemi)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2012, Cilt 28, Sayı 82, s. 1-24.
• OLGUN, Kenan: “Türkiye’de Cumhuriyetin İlanından 1950’ye Genel Seçim Uygulamaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2011, Cilt 27, Sayı 79, s. 1-36.
• ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, 8. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2004.
• ROUSSEAU, Jean Jacques: Toplum Sözleşmesi, (Çev.) TİMUÇİN, Ali, 2. Baskı, Bulut Yayınları, İstanbul, 2019.
• SARTORİ, Giovanni: Demokrasi Teorisine Geri Dönüş, (Çev.) KARAMUSTAFAOĞLU, Tuncer / TURHAN, Mehmet, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 1996.
• SEZEN, Saim: Seçim ve Demokrasi, 1. Baskı, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1994.
• TANÖR, Bülent: Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, 33. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2020.
• TEZİÇ, Erdoğan: Anayasa Hukuku, 8. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2003.
• TUNAYA, Tarık Zafer: Türkiye’de Siyasal Partiler Cilt 1, 3. Baskı, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1988 (Cilt 1).
• TUNAYA, Tarık Zafer: Türkiye’de Siyasal Partiler Cilt 3, 4. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009.
• ZÜRCHER, Erik Jan: Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, (Çev.) SANER, Yasemin, 4. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2020.