Çocuk Hakları Bakımından Dijital Reklamcılık ve Uluslararası Ölçütler

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 293 - 331, 31.07.2023

Bilge Bingöl Schrijer

https://doi.org/10.54699/andhd.1294222

Öz

Dijital reklamlar artık yaygın pazarlama stratejilerinden birisidir ve günümüzde standart olmayan, hatta reklam olduğu dahi kolaylıkla anlaşılamayan biçimlerde ortaya çıkmaktadır. Bu şekilde çocukların reklamın içeriğini eleştirel olarak değerlendirebilmelerinin önüne geçerek onların saflıklarından faydalanan reklam türleri bakımından uluslararası alanda belli ölçütler geliştirilmeye çalışılmaktadır. Çalışma, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi, Avrupa Birliği, Avrupa Konseyi ve Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütünün dijital reklamlar karşısında çocukları korumayı amaçlayan hukuki düzenlemelerini incelemektedir. Söz konusu düzenlemelerde yaş sınırı bakımından yeknesak bir çocuk kavramı olmadığı gibi çocuklar daha çok kişisel veriler ve tüketici hakları kapsamında korunmaktadır. Öte yandan Çocuk Hakları Komitesinin 2021 yılında kabul ettiği 25 No’lu Genel Yorum ve Avrupa Birliği’nin 2021 yılında kabul ettiği Dijital Hizmetler Yasası’yla birlikte büyük platformların çocuk haklarını korumak bakımından sorumluluğu uluslararası düzeyde kabul edilmiştir. Bununla birlikte şirketlerin çocukların korunması bakımından özen gösterme (due diligence) sorumluluğu da kabul edilmektedir. Dijital reklamlar bakımından çocuğun ekonomik sömürüden korunma hakkı dile getirilse de uluslararası düzenlemelerin çocuğun “bir tüketici olarak” hakları ile “bir insan olarak” haklarının korunması arasında kaldığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Dijital Reklam, Çocuk Hakları, Tüketici Hakları, Kişisel Verilerin Korunması, İnsan Hakları

Destekleyen Kurum

Yok.

Proje Numarası

Yok.

Teşekkür

Yok.

DIGITAL ADVERTISING AND INTERNATIONAL STANDARTS IN TERMS OF CHILDREN’S RIGHTS

Öz

Digital advertisements are now one of the most widespread marketing strategies and they appear in non-standardized forms which are not recognized easily as advertisements. Therefore, certain criteria are being developed internationally for the types of advertisements which take advantage of children’s naivety by preventing them from being able to critically evaluate the content of the advertisement. This study examines the legal regulations of the United Nations Committee on the Rights of the Child, the European Union, the Council of Europe and the Organization for Economic Co-operation and Development, which aim to protect children against digital advertisements. These international regulations are lack of a uniform child concept in terms of age limit, and children are mostly protected within the scope of personal data protection law and consumer rights. On the other hand, with the General Comment No. 25 adopted by the Committee on the Rights of the Child in 2021 and the Digital Services Act adopted by the European Union in 2021, the responsibility of large platforms to protect children’s rights has been recognized at the international level. In addition, the responsibility of companies to exercise due diligence for the protection of children is also recognized. Although the child’s right to be protected from economic exploitation is expressed in terms of digital advertisements, international regulations are torn between protecting the rights of the child “as a consumer” and the rights of the child “as a human being”.

Anahtar Kelimeler

Digital Advertising, Children’s Rights, Consumer Rights, Personal Data Protection, Human Rights

Proje Numarası

Yok.

Kaynakça

• AKSOY, Mehmet Ali: “2005/29/AT Haksız Ticari Uygulamalar Direktifinde Düzenlenen Haksız Rekabet Halleri ve Uygulama Örnekleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2016, Cilt 73, Sayı 1, s. 279-318.
• AKTAN, Ertuğrul: “Büyük Veri: Uygulama Alanları, Analitiği ve Güvenlik Boyutu”, Bilgi Yönetimi Dergisi, 2018, Cilt 1, Sayı 1, s. 1-22.
• ALVER, Füsun: “Neil Postman’ın Çocukluğun Yok Oluş Sürecinde İletişim Teknolojisinin Eleştirisinin Eleştirisi”, İletişim Araştırmaları Dergisi, 2004, Cilt 2, Sayı 2, s. 129-141.
• AVŞAR, Zakir / ÖZENİRLER, Işıl: “Avrupa Birliği ve Türkiye’de Çocuklara Yönelik Reklam Düzenlemeleri”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2015, Cilt 8, Sayı 1, s. 285-310.
• BAHTİYAR, Mehmet / BİÇER, Levent: “Adi İş/ Ticari İş / Tüketici İşlemi Ayrımı ve Bu Ayrımın Önemi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2016, Cilt 22, Sayı 3, s. 395-436.
• BROUGHTON MICOYA, Sally: “The Audiovisual Media Services Directive: Balancing Liberalisation and Protection”, (Ed.) PARCU, Pier Luigi / BROGI, Elda: Research Handbook on EU Media Law and Policy, Edward Elgar Publishing, Cheltenham, Northampton, 2021, s. 264-281.
• BURWELL, Frances G. / PROPP, Kenneth: The European Union and the Search for Digital Sovereignty: Building “Fortress Europe” or Preparing for a New World?, Atlantic Council, June 2020 (https://www.atlanticcouncil.org/in-depth-research-reports/report/digital-sovereignty-in-practice-the-eus-push-to-shape-the-new-global-economy/#:~:text=The%20report%20identifies%20three%20common,actors%20in%20the%20EU%20market, ET: 19.07.2023).
• CAHALAN, Susannah: “Big Tech wants your kid to be its consumer, even if it harms them”, 2022 (https://nypost.com/2022/10/22/big-tech-wants-your-kid-to-be-its-consumer-at-all-costs/, ET: 01.05.2023).
• CAMPBELL, Angela J.: “Rethinking Children’s Advertising Policies for the Digital Age”, Loyola Consumer Law Review, 2017, Cilt 29, Sayı 1, s. 1-54.
• CAUFMANN, Caroline: “Editorial: Discrimination in Online Advertising”, Maastricht Journal of European and Comparative Law, 2021, Cilt 28, Sayı 3, s. 283-286.
• CLIFFORD, Damian / VERDOODT, Valerie: “Ad-Blocking - The Dark Side of Consumer Empowerment: A New Hope or Will The Empire Strike Back?”, (updated draft of the article which was presented at The Bileta Conference), 2016.
• COOK, Daniel Thomas: “Taking Exception With the Child Consumer”, Childhood, 2013, Cilt 20, Sayı 4, s. 423-428.
• DAL, Nil Esra: “Tüketim Toplumu ve Tüketim Toplumuna Yöneltilen Eleştiriler Üzerine Bir Tartışma”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2017, Cilt 9, Sayı 19, s. 1-21.
• DUYGULU, Serap: “Sosyal Medyada Çocuk Fotoğrafı Paylaşımlarının Mahremiyet İhlâli ve Çocuk İstismarı Açısından Değerlendirilmesi”, TRT Akademi, 2019, Cilt 4, Sayı 8, s. 428-487.
• ERDEMİR, Murad: Das “Janusgesicht” der Menschenwürde Regulierung im Spannungsfeld von Medienrecht und Medienethik, Öffentliche Antrittsvorlesung am 28. Mai 2014 an der Georg-August-Universität Göttingen, 2014.
• FORTIN, Jane: Children’s Rights and the Developing Law, 2. Baskı, Cambridge University Press, Cambridge, 2005.
• GİRGİN, Ömer Ali / GÖNAL, Seray: “Çocuğun Kişisel Verilerinin Sosyal Medyada Ebeveyn Tarafından Paylaşılmasının Hukuki Sonuçları”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2020, Cilt 11, Sayı 44, s. 99-127.
• GODOY, Maria: “Kid YouTube stars make sugary junk food look good to millions of young viewers”, 2023 (https://www.npr.org/sections/health-shots/2023/02/16/1157303521/kid-youtube-stars-make-sugary-junk-food-look-good-to-millions-of-young-viewers, ET: 06.05.2023).
• GUNTER, Barrie / FURNHAM, Adrian: Children as Consumers-A Pschological Analysis of Young People’s Market, Routledge, London and New York, 1998.
• HATUN, Şükrü: “Tüketim Toplumundan Korunma Bir Çocuk Hakkı Konusu Olabilir Mi?”, 2015 (https://t24.com.tr/yazarlar/sukru-hatun/tuketim-toplumundan-korunma-bir-cocuk-hakki-konusu-olabilir-mi,11568, ET: 29.04.2023).
• HOLM, Nicholas: Advertising and Consumer Society, A Critical Introdcution, 2. Baskı, Routledge, London-New York, 2023.
• KASSER, Tim / LINN, Susan: “Growing Up under Corporate Capitalism: The Problem of Marketing to Children, with Suggestions for Policy Solutions”, Social Issues and Policy Review, 2016, Cilt 10, Sayı 1, s. 122-150.
• KETİZMEN, Muammer / KART, Aslıhan: “Kişisel Veri ve Rekabet Hukuku Kapsamında ‘Big data’”, Kişisel Verileri Koruma Dergisi, 2019, Cilt 1, Sayı 1, s. 64-76.
• MCSTAY, Andrew John: Digital Advertising, 2. Baskı, Palgrave, New York, 2016.
• MEYER, Marisa / ADKINS, Victoria / YUAN, Nalingna / WEEKS, Heidi / CHANG, Yung-Ju / RADESKY, Jenny: “Advertising in Young Children’s Apps: A Content Analysis”, Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 2019, Cilt 40, Sayı 1, s. 32-39.
• OKUMUŞ, Mısra İzel: “Dijital Reklamlar ve Çocuk Haklarının Korunması”, 2021 (https://dijitalmedyavecocuk.bilgi.edu.tr/2021/04/19/dijital-reklamlar-ve-cocuk-haklarinin-korunmasi/, ET: 28.04.2023).
• ÖZCAN, Gizem: “Çocuk Hakları İhlali ve Çocuk İstismarı Açısından Çocuk Youtube Kanalları”, Disiplinlerarası Çocuk Hakları Araştırması Dergisi, 2023, Cilt 3 Sayı 5, s. 64-72.
• ÖZER, Işık: Anonim Şirketlerde Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• ÖZTÜRK, Nurten / GÜRBÜZ, Elif Rumeysa: “Bağlantılı Oyuncaklar Özelinde Çocuğun Kişisel Verilerinin Cezai ve Hukuki Olarak Korunması”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2023, Cilt 14, Sayı 1, s. 43-57.
• PARK, Yong Jin: “Structural Logic of AI Surveillance and Its Normalisation in the Public Sphere”, Javnost-The Public Journal of the European Institute for Communication and Culture, 2021, Cilt 28, Sayı 4, s. 341-357.
• POSTMAN, Neil: Çocukluğun Yokoluşu, 1. Baskı, (Çev.) İNAL, Kemal, İmge Kitabevi, Ankara 1995.
• PULAŞLI, Hasan: “Şirket Satın Alma ve Birleşmelerinde İşletme Değerlemesi ve Due Diligence”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 2007, Cilt 24, Sayı 2, s. 265-299.
• SATARIOANO, Adam: “E.U. Takes Aim at Big Tech’s Power With Landmark Digital Act”, 2022 (https://www.nytimes.com/2022/03/24/technology/eu-regulation-apple-meta-google.html, ET: 29.04.2023).
• SHINER, Roger A.: “Advertising and Freedom of Expression”, The University of Toronto Law Journal, 1995, Cilt 54, Sayı 2, s. 179-204.
• SHOR, Juliet: Born to Buy-The Commercialized Child and the New Consumer Cult, Scribner, New York, 2004.
• STAHL, Bernd Carsten: Artificial Intelligence for a Better Future, An Ecosystem Perspective on the Ethics of AI and Emerging Digital Technologies, Springer, (Yayın Yeri Belirtilmemiş), 2021.
• ŞİMŞEK, A. Aslı: “İnsan Hakları Hukuku ve İş Dünyası İlişkisi: Hukuki Yükümlü ile Kurumsal Sorumlu Arasında”, Prof. Dr. Sabih Arkan’a Armağan, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019, s. 1161-1197.
• TEVETOĞLU, Mete / ÇOLAK, Betül: “Dijital Reklamcılığın Yol Açtığı Hukuki Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, Sayı 1, s. 43-86.
• TURILLAZZIA, Aina / TASSWOA, Mariarosaria / FLORIDIA, Luciano / CASOLARI, Federico: “The Digital Services Act: An Analysis of Its Ethical, Legal, and Social Implications”, Law, Innovation and Technology, 2023, Cilt 15, Sayı 1, s. 83-106.
• VAN DER HOF, Simone / LIEVENS, Eva / MILKAITE, Ingrida / VERDOODT, Valerie / HANNEMA, Thijs / LIEFAARD, Ton: “The Child’s Right to Protection against Economic Exploitation in the Digital World”, The International Journal of Children’s Rights, 2020, Cilt 28, s. 833-859.
• VERDOODT, Valerie / CLIFFORD, Damian / LIEVENS, Eva: “Toying with Children’s Emotions, the New Game in Town? The Legality of Advergames in the EU”, Computer Law & Security Review: The International Journal of Technology Law and Practice, 2016, Cilt 32, Sayı 4, s. 599-614.
• VERDOODT, Valerie: “The Role of Children’s Rights in Regulating Digital Advertising”, International Journal of Children’s Rights, 2019, Cilt 27, Sayı 3, s. 455-481.
• WACINKIEWICZ, Ewelina Cała: “Consumer’s Rights as a Special Category of Human Rights”, International Journal on Consumer Law and Practice, 2013, Cilt 1, s. 14-22.
• YILDIRIM, Engin: “‘Lanetlenecek Bir Ruh, Tekmelenecek Bir Beden’: Şirketlerin, ‘İnsan’ Hakları Olabilir Mi?”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 2017, Cilt 2, Sayı 2, s. 63-93.
• YÜCEL DERİCİLER, Özge: “Şirketlerin İnsan Haklarına İlişkin Yükümlülüklerinin Niteliği ve Temellendirilmesi Sorunu: Saygı Gösterme Sorumluluğu Ne Yükler?”, Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018, Cilt 6, Sayı 11, s. 59-82.