Konut veya Çatılı İşyerlerinin İhtiyaç Sebebiyle Tahliyesindeki Arabuluculuk Sürecinin TBK’nin 355. Maddesine Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 373 - 387, 01.08.2024

Hakkı Mert Doğu

https://doi.org/10.54699/andhd.1464295

Öz

Türk Borçlar Kanunu’nun 299 vd. maddelerinde düzenlenen kira sözleşmeleri, kanun koyucu tarafından üçlü bir ayrıma tabi tutulmaktadır. Bu ayrımlardan biri konut ve çatılı işyeri kirası sözleşmeleridir. Konut ve çatılı işyeri kirası sözleşmeleri, bildirim ve dava yoluyla olmak üzere iki türlü sona erdirilebilmektedir. Dava yoluyla konut ve çatılı işyeri kirası sözleşmelerinin sona erdirilmesi hâllerinden bir tanesi ihtiyaç sebebiyle tahliyedir. Kiraya veren kiralananı kendisi, eşi, altsoyu, üstsoyu veya kanun gereği bakmakla yükümlü olduğu diğer kişiler için konut ya da işyeri gereksinimi sebebiyle kullanma zorunluluğu varsa kira sözleşmesini sona erdirebilir.
İhtiyaç sebebiyle kira sözleşmesinin sona erdirilmesinde açılacak davadan önce dava şartı arabuluculuk gündeme gelmektedir. Söz konusu arabuluculuk sürecinde tarafların tahliye hususunda anlaşmaları ve fakat kiraya verenin Türk Borçlar Kanunu’nun 355. maddesindeki yeniden kiralama yasağına uymaması durumunda ortaya çıkabilecek sonuçların incelenmesi gerekir. Özellikle arabuluculuk sürecinin Türk Borçlar Kanunu’nun 355. maddesine etkisi üzerinde durulmalıdır. Çalışmada konut veya çatılı işyerlerinin ihtiyaç sebebiyle tahliyesindeki arabuluculuk sürecinin Türk Borçlar Kanunu’nun 355. maddesine etkisi ve bunun olası sonuçları incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kira Sözleşmesi, İhtiyaç Sebebiyle Tahliye Davası, Kira Uyuşmazlığı, Dava Şartı Arabuluculuk, Yeniden Kiralama Yasağı

The Effect of the Mediation Process in the Eviction of Residences or Roofed Workplaces Due to Necessity on Article 355 of the Turkish Code of Obligations

Öz

Lease contracts regulated in Articles 299 and following of the Turkish Code of Obligations are subject to a threefold distinction by the legislator. One of these distinctions is residential and roofed workplace lease contracts. Residential and roofed workplace lease contracts can be terminated in two ways: by notification and by lawsuit. One of the ways in which residential and roofed workplace lease contracts can be terminated through litigation is eviction eviction case for need. The lessor may terminate the lease contract if he is obliged to use the leased property for himself, his spouse, his descendants, his ancestors or other persons he is obliged to look after by law, due to housing or workplace needs.
Eviction case for need, mediation as a condition of litigation comes to the fore before the lawsuit to be filed in the termination of the lease contract. During the mediation process in question, the consequences that may arise if the parties agree on an eviction but the lessor does not comply with the re-letting prohibition in Article 355 of the Turkish Code of Obligations must be examined. Particular attention should be paid to the effect of the mediation process on Article 355 of the Turkish Code of Obligations. In the study, the effect of the mediation process in the evacuation of residences or roofed workplaces eviction case for need on Article 355 of the Turkish Code of Obligations and its possible consequences are examined.

Anahtar Kelimeler

Lease Contract, Eviction Case for Need, Lease Dipsute, Mandatory Mediation, Prohibition of Re-Leasing

Kaynakça

• AKGÜN AKAY, Merve: Konut ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmelerine Özgü Sona Erme Sebepleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• ARAL, Fahrettin / AYRANCI, Hasan: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 15. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• AYDOĞDU, Murat / KAHVECİ, Nalan: Türk Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 4. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
• BADUR, Emel: “Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Borçlar Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 2021, Cilt 9, Sayı 18, s. 49-87.
• BİRİNCİ UZUN, Tuba: “Belirli Süreli Konut ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmelerinin Kiraya Veren Tarafından Bildirim Yoluyla Sona Erdirilmesinde On Yıllık Uzama Süresi (TBK md. 347 f.1)”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2017, Cilt 8, Sayı 2, s. 137-158.
• BOSTANCI, Yalçın / ÇETİNEL, Tunahan: Temel Arabuluculuk Bilgisi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2024.
• BURCUOĞLU, Halûk: “Türk Borçlar Kanunu’na Göre Konut ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmelerinin Sona Ermesi”, (Ed.) YAVUZ, Cevdet / ACAR, Faruk / TURHAN, Ayşe Melek / ÇELİK, Rüveyda: Türk Kira Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2023, s. 239-250.
• BURCUOĞLU, Halûk: Yargıtay Kararları Işığında 6570 Sayılı Yasa’ya Göre Kiracının Tahliye Edilmesi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993.
• CAPITANT, Henri: “Kanunun Manâsının Tayininde İhzarı Çalışmaların Değer”, (Çev.) DEMİREL, Hakkı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1956, Cilt 13, Sayı 1-2, s. 53-68.
• CELEP, Ayça Ebru: Yeniden İnşa veya İmar Sebebiyle Tahliye ve Kentsel Dönüşümde Kiracının Durumu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• ÇELİK, Nazlı Hilâl: “Türk Borçlar Kanunu M. 350-351 Çerçevesinde ‘Gerçek’ İhtiyaç Kavramı Üzerine Düşünceler”, Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi, 2021, Cilt 13, Sayı 29, s. 25-64.
• ÇELİK, Aytekin / DOĞU, Hakkı Mert: “Kira Uyuşmazlıklarında Dava Şartı Arabuluculuk ve Ticari Dava Şartı Arabuluculuk Üzerindeki Etkileri”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2024, Cilt 32, Sayı 2, s. 811-860.
• DOĞAN, Murat: Konut ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmelerinin Sona Ermesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2011.
• DOĞU, Hakkı Mert: Kanuna Karşı Hile, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2023.
• DOĞU, Hicret: Kira Sözleşmesinde Kiralananın Geri Verilmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• EKMEKÇİ, Ömer / ÖZEKES, Muhammet / ATALI, Murat / SEVEN, Vural: Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• ERDOĞAN, Celâl: Tahliye ve Kira Tesbiti Davaları, Halkevleri Kültür Vakfı Basımevi, Ankara, 1975.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 11. Baskı, Legem Yayınevi, Ankara, 2023 (Özel).
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 28. Baskı, Legem Yayınevi, Ankara, 2023 (Genel).
• ERMENEK, İbrahim: Arabuluculuk Sürecinde Zayıf Tarafın Korunması, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• FEYZİOĞLU, Feyzi Necmeddin: Borçlar Hukuku İkinci Kısım-Akdin Muhtelif Nevileri (Özel Borç İlişkileri) Cilt I, 4. Baskı, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1980.
• GÜL, İbrahim: “Yeniden Kiralama Yasağına Aykırılık Nedeniyle Tazminat ve Hukuki Niteliği”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, Cilt 18, Sayı 2, s. 931-951.
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper: “Yeni” 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’ma Göre Kira Sözleşmesi (TBK m. 299-356), 2. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012.
• GÜNDOĞDU, Süleyman Burak: “Kira Uyuşmazlıklarında Dava Şartı Arabuluculuk Uygulaması Üzerine Bazı Düşünceler”, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2023, Cilt 6, Sayı 2, s. 851-880.
• GÜNEŞ SEFİL, Kübra Nur: “Türk Borçlar Kanunu’nun 350. Maddesi Kapsamında Kiraya Verenden Kaynaklanan İhtiyaç Sebebiyle Konutun Dava Yoluyla Tahliyesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2023, Cilt 13, Sayı 1, s. 873-900.
• GÜRKANLI, Muzaffer: “Güncel Yargıtay Kararları Işığında Konut ve Çatılı İşyerlerinde Kiraya Verenden Kaynaklanan Tahliye Davaları”, (Ed.) YAVUZ, Cevdet / ACAR, Faruk / TURHAN, Ayşe Melek / ÇELİK, Rüveyda: Türk Kira Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2023, s. 251-269.
• HEKİM, Aylin: Konut ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmelerinin Bildirim Yoluyla Sona Ermesi (TBK m. 347), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• İNCEOĞLU, M. Murat: Kira Hukuku-Cilt II, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• İPEK, Eyüp: “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu ile Konut ve Çatılı İşyeri Kiralarında Tahliye Sebeplerine İlişkin Getirilen Yenilikler”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2012, Sayı 102, s. 59-92.
• KANIK, Hikmet: Yargıtay Uygulamasında Kira Hukuku Davaları, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• KILIÇÇIOĞLU, Mehmet Samet: Konut ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmesinin Kiraya Veren Tarafından İhtiyaç Nedeniyle Sona Erdirilmesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• MEHMETOĞLU, Hayreddin Fırat: Kiralananın El Değiştirmesi ve Yeni Malikin Gereksinimi Nedeniyle Fesih Hakkı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• NARMANLIOĞLU, Ünal: “Kanunun Anlam Bakımından Uygulanması”, Prof. Dr. Turhan Tûfan Yüce’ye Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayını, İzmir, 2001, s. 93-118.
• ÖZKANOĞLU, Neşe: 6098 Sayılı TBK Kapsamında Konut ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmesinin Kiraya Veren Tarafından Sona Erdirilmesi, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• ÖZTÜRK, Mehmet: “Konut ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmelerinin Sona Erme Halleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2017, Cilt 19, Şeref Ertaş’a Armağan Özel Sayısı, s. 1549-1595.
• SADIRLI İNCESU, Hazal: Konut ve Çatılı İşyeri Kiralarında Sözleşmenin Sona Ermesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• SARUHAN, Utku: “Yeniden Kiralama Yasağı (TBK m. 355)”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2019, Cilt 10, Sayı 37, s. 353-382.
• SIRATAŞ, Burcu: Türk Borçlar Kanunu’na Göre Kira Sözleşmesinin Sona Ermesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• TANRIVER, Süha: Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Arabuluculuk, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• TAŞPOLAT TUĞSAVUL, Melis: Türk Hukukunda Arabuluculuk, Yetkin Yayınları, Ankara, 2012.
• TUNÇOMAĞ, Kenan: Türk Borçlar Hukuku II. Cilt-Özel Borç İlişkileri, 3. Baskı, Sermet Matbaası, İstanbul, 1977.
• YAVUZ, Cevdet / ACAR, Faruk / ÖZEN, Burak: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 11. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• YENİOCAK, Umut: Kira Bedelinin Belirlenmesi Kira Tespit ve Kira Uyarlama Davaları, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• YILDIRIM, Ali Fuat: Konut ve Çatılı İşyeri Kiralarından Sözleşmenin Gereksinim Sebebiyle Sona Ermesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• ZEVKLİLER, Aydın / GÖKYAYLA, K. Emre: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 21. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2021.