Reasons for And Application of Reduction of Compensation as Stipulated in Articles 51 and 52 of The Turkish Code of Obligations

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 231 - 244, 18.02.2025

Ayşenur Şahin Caner

https://doi.org/10.54699/andhd.1564074

Öz

In compensation law, the general rule is that the person responsible is held liable for the full amount of compensation; however, if there are grounds for a reduction, the compensation may be reduced. The reasons for reduction stipulated in Article 51 of the Turkish Code of Obligations can be listed as the minor fault of the person causing the damage and reduction reasons arising from the circumstances. The reasons for reduction stipulated in Article 52 include the injured party's consent to the act causing the damage, the contributory negligence of the injured party, and the compensation obligor's risk of falling into poverty after paying the compensation.
The fact that the judge has made a reduction in compensation due to minor fault in accordance with Article 51/I of the Turkish Code of Obligations does not prevent a further reduction under Article 52/II. When calculating the amount of compensation, after deducting the payments made by the compensation obligors, the reasons for reduction should be applied. Contrary to the established case law of the Court of Cassation on the reduction rate, the judge should determine the reduction rate based on the specific dispute. If there are multiple reasons for reduction, the compensation calculation should be made by applying the reductions separately.

Anahtar Kelimeler

Reduction of Compensation, Reasons for Reduction, Order of Reductions, Rate of Reduction, Application of Reasons for Reduction

Türk Borçlar Kanunu m. 51 ve 52’de Hükme Bağlanan Tazminattan İndirim Sebepleri ve Uygulanması

Öz

Tazminat hukukunda kural, sorumlu kişinin tazminatın tamamından sorumlu tutulması olmakla birlikte, tazminattan indirim sebeplerinin varlığı halinde tazminattan indirim yapılabilir. Türk Borçlar Kanunu m. 51’de hükme bağlanan indirim sebeplerini, zarar verenin kusurunun hafifliği ve durumun gereğinden doğan indirim sebepleri; TBK m. 52’de hükme bağlanan indirim sebeplerini ise zarar görenin zararı doğuran fiile razı olması, zarar görenin müterafik kusuru, tazminat yükümlüsünün tazminatı ödediğinde yoksulluğa düşecek olması şeklinde sıralamak mümkündür.
Hakimin TBK m. 51/I gereğince hafif kusur nedeniyle tazminattan indirim yapmış olması, TBK m. 52/II gereğince tazminattan indirim yapmasına engel değildir. Tazminat miktarı hesaplanırken tazminat sorumluları tarafından yapılan ödemeler düşüldükten sonra, tazminattan indirim sebepleri uygulanmalıdır. Tazminattan indirim oranına ilişkin Yargıtayın yerleşik içtihatlarının aksine hakim indirim oranını somut uyuşmazlığa göre belirlemelidir. Birden çok indirim sebebinin varlığı halinde tazminat hesabı indirimlerin ayrı ayrı uygulanması suretiyle yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Tazminattan İndirim, İndirim Sebepleri, İndirimlerde Sıra, İndirim Oranı, İndirim Sebeplerinin Uygulanması

Kaynakça

• AKÜNAL, Teoman: Haksız Fiilden Doğan Zararlara Denkleştirme Sorunu, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1977.
• ANTALYA, Osman Gökhan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt V/1, 2, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• ATAMER, Yeşim / FURRER, Andreas (Hrsg.): Obligationenrecht-Allgemeine Bestimmungen Art. 1-183, CHK- Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, 4. Baskı, Schulthess, Zürich, 2023 (Yazar, CHK).
• AYDIN ÖZDEMİR, Elif: Akit Dışı Sorumlulukta Maddi Zarar ve Tazmini, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
• AYDIN ÜNVER, Tülay: “Ceza Yargılamasında Haksız Tahrik Nedeniyle İndirim Yapılmasının Tazminat Davasına Etkisi”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2016, Cilt 15, Sayı 2, s. 233-253.
• BECKER, Hermann: Allgemeine Bestimmungen, Art. 1-183 OR Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht BK-Berner Kommentar Band/Nr. VI/1, 2. Baskı, Stämpfli, Bern, 1945.
• BREHM, Roland: Die Entstehung durch Unerlaubte Handlungen, Art. 41-61 OR Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, BK-Berner Kommentar, 5. Baskı, Stämpfli, Bern, 2021.
• CANBOLAT, Ferhat / KOŞAR GÜNHAN, Gönül: “Motorlu Araç İşletilmesinden Doğan Hukuki Sorumlulukta ‘Kusur’un Önemi ve Sorumluluğa Etkisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, Cilt 23, Sayı 2, s. 839-872.
• DOĞANAY, İsmail: “Haksız Fiilden Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Davalarında Hakim Müterafik Kusurla İlgili Takdir Hakkını, Medeni Kanunun 4. Maddesi Hükmüne Göre Mi, Yoksa, Borçlar Kanununun 44. Maddesi Hükmüne Göre Mi Kullanacak?”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 1984, Cilt 12, Sayı 4, s. 105-124.
• EKMEKÇİ, Ömer / BAYSAL, Başak / YAYVAK NAMLI, İrem: Uygulamalı Tazminat Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• ERCEVAHİR, Mine: “Bedensel Zarar Hallerinde Ödenecek Tazminatın Belirlenmesinde Özel Bir İndirim Sebebi: Zarar Verenin Mali Durumunun Kötüleşmesi ve Hakkaniyet İndirimi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, Cilt 13, Sayı 1, s. 206-220.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 27. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• FISCHER, Willi / BOHME, Anna: Haftpflichtkommentar Kommentar zu den schweizerischen Haftpflichtbestimmungen, Dike Verlag AG, Zürich, 2016.
• GÜL, İbrahim: “Türk Özel Hukuku’nda Tazminatın Caydırma İşlevinin Yetersizliği”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 2017, Cilt 33, Sayı 3, s. 101-125.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2020.
• NOMER, Haluk Nami: Haksız Fiil Sorumluluğunda Maddi Tazminatın Belirlenmesi, Beta Yayıncılık, İstanbul, 1996.
• OFTINGER, Karl / STARK, Emil W.: Schweizerisches Haftplichtrecht, Erster Band: Allgemeiner Teil, 5. Baskı, Schulthess, Zürich, 1995.
• OĞUZMAN, Kemal / ÖZ, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt II, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2021.
• SCHWENZER, Ingeborg: Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 4. Baskı, Stämpfli, Bern, 2006.
• TEKİNAY, Selahattin Sulhi / AKMAN, Sermet / BURCUOĞLU, Haluk / ALTOP, Atilla: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993.
• TİFTİK, Mustafa: “Medeni Kanunumuzun 3444 Sayılı Kanunla Değişik M. 24 F. II Hükmü Karşısında, Haksız Fiillerden Doğan Tazminatta Bir İndirim Sebebi Olarak Zarar Görenin Rızası”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1993, Cilt 6, Sayı 6, s. 385-401 (Zarar Görenin Rızası).
• TİFTİK, Mustafa: Akit Dışı Sorumlulukta Maddi Tazminatın Kapsamı, Yetkin Yayınları, Ankara, 1994 (Tazminat).
• UZUNPINAR TÜFEK, Aybüke: “Maddi Tazminatın Belirlenmesi Kapsamında Durumun Gereği”, İstanbul Barosu Dergisi, 2021, Cilt 95, Sayı 5, s. 31-55.