The Contribution of System Theory to The Idea of Global Law: Luhmann and Teubner

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 85 - 98, 18.02.2025

Güneş Çap

https://doi.org/10.54699/andhd.1585410

Öz

The expansion of international law in the 2000s has led to the emergence of new legal regimes such as lex mercatoria, lex financiaria, lex digitalis and lex sportiva, and these developments have enabled a new perspective on world law.
In recent years, the system theory of law has given a new impulse to debates of transnational law in the context of global law. Due to its high level of abstraction, systems theory, which was initially approached with caution by legal scholars, has started to attract attention as the consequences of globalization have given rise to new demands in the field of law. The systems theory of law, founded by sociologist Niklas Luhmann, has been reinterpreted by legal theorist Gunther Teubner. With the claim that a stateless constitution is possible, the system theory of law enters this debate by drawing attention to the fact that world society is functionally differentiated.
This study focuses on the views of Niklas Luhmann and Gunther Teubner on global law. In this context, first Luhmann’s classical position and then Teubner’s contemporary interpretation will be presented.

Anahtar Kelimeler

System Theory, Global Law, Niklas Luhmann, Transnational Law, Gunther Teubner

Sistem Teorisinin Dünya Hukuku Düşüncesine Katkısı: Luhmann ve Teubner

Öz

2000’li yıllarla birlikte uluslararası hukukun genişlemesi, örneğin lex mercatoria, lex financiaria, lex digitalis, lex sportiva gibi yeni hukuki rejimlerin ortaya çıkmasına neden olmuş, bu gelişmeler dünya hukukuna başka bir gözle bakmaya imkân sağlamıştır.
Son yıllarda hukukun sistem teorisi dünya hukuku düşüncesi ekseninde ulusötesi hukuk tartışmalarına yeni bir soluk getirir. Yüksek soyutlama düzeyi nedeniyle başlangıçta hukukçuların mesafeli yaklaştığı sistem teorisi, küreselleşmenin sonuçlarının hukuk alanında yeni talepler doğurmasıyla birlikte ilgi odağı olmaya başlar. Temellerini sosyolog Niklas Luhmann’ın attığı hukukun sistem teorisi, hukuk teorisyeni Gunther Teubner tarafından yeniden yorumlanır. Devletsiz bir anayasanın mümkün olduğu iddiasıyla hukukun sistem teorisi, dünya hukuku tartışmalarına dünya toplumunun işlevsel olarak farklılaşmış olduğu olgusuna dikkate çekerek dahil olur.
Söz konusu bu çalışma, Niklas Luhmann’ın ve Gunther Teubner’in dünya hukuku hakkındaki görüşlerine odaklanmaktadır. Bu kapsamda önce Luhmann’ın klasik pozisyonu, ardından Teubner’in çağdaş yorumu ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sistem Teorisi, Dünya Hukuku, Niklas Luhmann, Gunther Teubner, Ulusötesi Hukuk

Kaynakça

• ATILGAN, Aydın: “Anayasayı Sistemik Perspektiften Okumak: Luhmann’da Yapısal Bağlantılar ve Paradokslar”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2024, Sayı 1, s. 65-98.
• CALLIESS, Gralf-Peter: “Systemtheorie: Luhmann / Teubner”, BUCKEL, Sonja / FISCHER-LESCANO, Andreas / CHRISTENSEN, Ralph (Ed.): Neuere Theorien des Rechts, 2. Baskı, Mohr Siebeck, Tübingen, 2015, s. 53-71.
• ÇATALOLUK, Gökçe: Hukuk Sistemi ve Autopoiesis, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• DUYMAZ, Erkan: Uluslararası Anayasacılık, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2024.
• FISCHER-LESCANO, Andreas / TEUBNER, Gunther: “Fragmentierung des Weltrechts: Vernetzung globaler Regimes statt etatistischer Rechtseinheit”, ALBERT, Mathias / STICHWEH Rudolf (Ed.): Weltstaat und Weltstaatlichkeit, VS Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden, 2007, s. 37-62 (Fragmentierung des Weltrechts).
• FISCHER-LESCANO, Andreas / TEUBNER, Gunther: Regime-Kollisionen, Suhrkamp, Frankfurt am Main, 2006 (Regime-Kollisionen).
• FISCHER-LESCANO, Andreas: “Globalverfassung: Verfassung der Weltgesellschaft”, Archiv Für Rechts- und Sozialphilosophie, 2002, Cilt 88, Sayı 3, s. 349-378.
• LADEUR, Karl-Heinz: “Regime Kollisionen: Eine fragmentierte Ordnung nach der ‘Einheit der Rechtsordnung’?”, VIELLECHNER, Lars (Ed.): Verfassung ohne Staat, Nomos, Baden-Baden, 2019, s. 211-233.
• LUHMANN, Niklas: “Die Weltgesellschaft (1971)”, LUHMANN, Niklas (Ed.): Soziologische Aufklärung, Cilt 2, 4. Baskı, Springer, Wiesbaden, 1991, s. 51-71 (Die Weltgesellschaft).
• LUHMANN, Niklas: “Ethik in internationalen Beziehungen”, Soziale Welt, 1999, Sayı 3, s. 247-254 (Ethik).
• LUHMANN, Niklas: “Verfassung als evolutionäre Errungenschaft”, Rechtshistorisches Journal, 1990, Sayı 9, s. 176-220 (Verfassung).
• LUHMANN, Niklas: Ausdifferenzierung des Rechts, Suhrkamp, Frankfurt am Main, 1999.
• LUHMANN, Niklas: Das Recht der Gesellschaft, 7. Baskı, Suhrkamp, Frankfurt am Main, 2018 (Das Recht).
• LUHMANN, Niklas: Die Gesellschaft der Gesellschaft, Suhrkamp, Frankfurt am Main, 1998 (Die Gesellschaft).
• LUHMANN, Niklas: Die Politik der Gesellschaft, Suhrkamp, Frankfurt am Main, 2002 (Die Politik).
• LUHMANN, Niklas: Rechtssoziologie, 3. Baskı, Westdeutscher, Opladen, 1987.
• LUHMANN, Niklas: Soziale Systeme. Grundriß einer allgemeinen Theorie, 17. Baskı, Suhrkamp, Frankfurt am Main, 2018 (Soziale Systeme).
• MÖLLER, Kolja: “Systemtheorie des Rechts: Teubner und Luhman”, BUCKEL, Sonja / FISCHER-LESCANO, Andreas / CHRISTENSEN, Ralph (Ed.): Neuere Theorien des Rechts, 3. Baskı, Mohr Siebeck, Tübingen, 2020, s. 47-65 (Systemtheorie des Rechts).
• ÖZKAN, Işıl: Hukukun Küreselleşmesi ve Ulusötesi Hukuk, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• SCHMIDT, Rainer: “Die Geltung von Recht und Verfassung in der Weltgesellschaft bei Niklas Luhmann und Gunther Teubner”, SCHMIDT, Rainer (Ed.): Rechtspositivismus: Ursprung und Kritik, Nomos, Baden-Baden, 2014, s. 185-204.
• TEUBNER, Gunther: “Global Bukowina: Legal Pluralism in the World Society”, TEUBNER Gunther (Ed.): Global Law Without a State, Brookfield, Dartmouth, 1997, s. 3-28 (Global Bukowina).
• TEUBNER, Gunther: “Globale Zivilverfassungen: Alternativen zur staatszentrierten Verfassungstheorie”, Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht, 2003, Sayı 63, s. 1-28 (Globale Zivilverfassungen).
• TEUBNER, Gunther: Recht als autopoietisches System, Suhrkamp, Frankfurt am Main, 1989.
• TEUBNER, Gunther: Verfassungsfragmente, Suhrkamp, Berlin, 2012 (Verfassungsfragmente).
• WOBBE, Theresa: Weltgesellschaft, transcript, Bielefeld, 2000.
• YOLDAŞ, Yunus: Sistem Kuramı, Derin, İstanbul, 2019.