Philosophical Foundations of Law, State and Human Rights in Kant’s Thought

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 185 - 202, 18.02.2025

Alper Işık , Cemre Edip Yalçın

https://doi.org/10.54699/andhd.1586964

Öz

The most distinguishing characteristic of the Age of Enlightenment is the endless confidence in human beings’ rational nature and the idea of progress that emerged in the light of the emerging positive sciences. As a philosopher of the Age of Enlightenment, Immanuel Kant, in which he lived, created comprehensive works in many different fields of philosophy and influenced both his own era and the following periods immensely. Kant’s critical philosophy is based on the concepts of freedom of will and autonomy of reason, which he developed to distinguish human beings from other beings. Kant determined the conditions and circumstances under which human beings, who are considered to have free will, are truly free. By extending the normative construct of morality, which he philosophically grounded solely on human reason, to law and the state by associating with concepts such as freedom, social contract, right, justice, peace, human dignity, Kant developed a very comprehensive political philosophy. As a result, Kant’s ideas within the scope of political philosophy have created a universal legal-political thought systematic that will be very influential from the institutionalisation of human rights to the philosophical grounding of human rights. In today’s world, Kant, through the concept of human dignity, provides us with a philosophical basis for the philosophical grounding of human rights that is universally valid and self-consistent in its integrity.

Anahtar Kelimeler

Kant, Critical Philosophy, Freedom, Autonomy, Social Contract, Human Dignity

Kant Düşüncesinde Hukuk, Devlet ve İnsan Haklarının Felsefi Temelleri

Öz

Aydınlanma Çağı’nın en öne çıkan niteliği, insanın rasyonel doğasına duyulan sonsuz güven ve ortaya çıkan pozitif bilimler ışığında doğan ilerleme düşüncesidir. Immanuel Kant, yaşadığı Aydınlanma Çağı’nın bir düşünürü olarak felsefenin çok farklı alanlarında derinlikli eserler vererek hem kendi dönemini hem de kendisinden sonraki dönemleri son derece etkilemiştir. Kant’ın eleştirel felsefesi, insanı diğer varlıklardan ayırt etmeye yönelik ortaya koyduğu irade özgürlüğü ve aklın otonomisi kavramlarını temel almaktadır. Kant, özgür iradeye sahip olduğu düşünülen insanın hangi durum ve koşullarda gerçekten özgür olduğunu belirlemiştir. Salt insanın aklı ile felsefi olarak temellendirdiği ahlaki normatif yapıyı özgürlük, sosyal sözleşme, hak, adalet, barış, insan onuru gibi kavramlarla ilişkilendirerek hukuka ve devlete doğru genişleten Kant, böylelikle epey kapsamlı bir siyaset felsefesi geliştirmiştir. Neticede Kant’ın siyaset felsefesi kapsamında ortaya koyduğu fikirler, günümüzde özellikle insan haklarının kurumsallaşması ve felsefi temellendirilmesinde etkili olacak evrensel bir hukuki-siyasi düşünce sistematiği yaratmıştır. Günümüzde insan haklarını felsefi bir temele oturtmak için Kant, insan onuru kavramı yoluyla bizlere evrensel geçerliliği olan ve kendi içerisinde tutarlı bütünlük arz eden felsefi bir temel sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kant, Eleştirel Felsefe, Özgürlük, Otonomi, Sosyal Sözleşme, İnsan Onuru

Kaynakça

• AKAD, Mehmet / VURAL DİNÇKOL, Bihterin / BULUT, Nihat: Genel Kamu Hukuku, 19. Baskı, Der Yayınları, İstanbul, 2023.
• BULUT, Nihat: “Eski Yunan’dan Aydınlanma Çağına İnsan Onuru Kavramının Gelişimine Genel Bir Bakış”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2008, Cilt 12, Sayı 3-4, s. 1-12.
• CEVİZCİ, Ahmet: Aydınlanma Felsefesi, 2. Baskı, Say Yayınları, İstanbul, 2020 (Aydınlanma Felsefesi).
• CEVİZCİ, Ahmet: Felsefe Tarihi, 4. Baskı, Say Yayınları, İstanbul, 2012.
• CLAPHAM, Andrew: Human Rights: A Very Short Introduction, Oxford University Press, Oxford, 2007.
• ÇAKMAK, E. Efe: “Kant, Etik ve Ahlak Üzerine: İoanna Kuçuradi’yle Söyleşi”, Cogito - Sonsuzluğun Sınırında: Immanuel Kant, 2005, Sayı 41-42, s. 235-239.
• ÇETİNKIRAN BALCI, Elif: “İsteme Özgürlüğünden Eylem Özgürlüğüne: Kant’ın Özgürlük Görüşü”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2018, Cilt 35, Sayı 1, s. 20-32.
• DONNELLY, Jack: Teoride ve Uygulamada Evrensel İnsan Hakları, (Çev.) ERDOĞAN, Mustafa / KORKUT, Levent, Yetkin Yayınları, Ankara, 1995.
• DOUZINAS, Costas: İnsan Hakları ve İmparatorluk: Kozmopolitanizmin Siyasal Felsefesi, (Çev.) AKBAŞ, Kasım / SAĞLAM, Rabia, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2017.
• DUVA, Özlem: “Immanuel Kant”, (Ed). TUNÇEL, Ahu Tunçel / GÜLENÇ, Kurtul: Siyaset Felsefesi Tarihi: Platon’dan Zizek’e, 4. Baskı, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2021, s. 309-325.
• ERDOĞAN, Mustafa: İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, 4. Baskı, Orion Kitabevi, Ankara, 2015.
• FLEISCHACKER, Samuel: What is Enlightenment?, Routledge, London & New York, 2013.
• FORST, Rainer: “A Kantian Republican Conception of Justice as Nondomination”, (Ed.) NIEDERBERGER, Andreas / SCHINK, Philipp: Republican Democracy: Liberty, Law and Politics, Edinburgh University Press, Edinburgh, 2014, s. 154-168.
• FORST, Rainer: The Noumenal Republic: Critical Constructivism After Kant, Polity Press, Cambridge, 2024.
• GÜNEŞ, Fatih: Kant’da Cezanın Amacı: Ahlak ve Hukuk Felsefesi Çerçevesinde Bir Soruşturma, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2024. HABERMAS, Jürgen: “From Kant’s ‘Ideas’ of Pure Reason to the ‘Idealizing’ Presuppositions of Communicative Action: Reflections on the Detranscendentalized ‘Use Of Reason’”, (Çev.) FULTNER, Barbara, (Ed). REHG, William / BOHMAN, James: Pluralism and the Pragmatic Turn: The Transformation of Critical Theory- Essays in honor of Thomas McCarthy, The MIT Press, Massachusetts, 2001, s.11-39.
• HABERMAS, Jürgen: “İki Yüzyıl Sonrasından Geriye Bakışın Kazanımlarıyla Kant’ın Ebedi Barış İdesi”, (Çev.) ÇAKAL, Ayşegül: Cogito- Sonsuzluğun Sınırında: Immanuel Kant, 2005, Sayı 41-42, s. 381-417 (Ebedi Barış İdesi).
• HEIMSOETH, Heinz: Kant’ın Felsefesi, (Çev.) MENGÜŞOĞLU, Takiyettin, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2014.
• HILL JR, Thomas E.: Dignity and Practical Reason in Kant’s Moral Theory, Cornell University Press, Ithaca, 1992.
• IŞIKTAÇ, Yasemin: Hukuk Felsefesi, 5. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2019.
• KANT, Immanuel: “An Answer to the Question: What Is Enlightenment?”, (Çev.) SCHMIDT, James, (Ed.) SCHMIDT, James: What Is Enlightenment? Eighteenth-Century Answers and Twentieth-Century Questions, University of California Press, Berkeley, 1996, s. 58-64.
• KANT, Immanuel: Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi, (Çev.) KUÇURADİ, İoanna, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 2012 (Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi).
• KANT, Immanuel: Arı Usun Eleştirisi, (Çev.) YARDIMLI, Aziz, İdea Yayınevi, İstanbul, 1993.
• KANT, Immanuel: On The Old Saw: That May Be Right In Theory But It Won’t Work In Practice, (Çev.) ASHTON, Ernst B., University of Pennsylvania Press, Philadelphia, 1974 (On The Old Saw).
• KOCA, Engin: “Kant’ın Etik Kuramında Özgürlük”, (Ed.) ÖZTÜRK, Armağan / ÇEVİK, C. Cengiz: Kavramlar Tarihi: Özgürlük, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2022, s. 311-332.
• KUÇURADİ, İoanna: İnsan Hakları: Kavramları ve Sorunları, 4. Baskı, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara, 2018.
• KUEHN, Manfred: “Kant’s Critical Philosophy and Its Reception- The First Five Years (1781-1786)”, (Ed.) GUYER, Paul: The Cambridge Companion to Kant and Modern Philosophy, Cambridge University Press, New York, 2006, s. 630-663.
• KUEHN, Manfred: Kant, (Çev.) DOĞAN, Bülent O., Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011 (Kant).
• KÜÇÜKALP, Kasım / CEVİZCİ, Ahmet: Batı Düşüncesi-Felsefi Temeller-, 4. Baskı, Türk Diyanet Vakfı (İSAM) Yayınları, Ankara, 2017.
• LUTZ-BACHMANN, Matthias: “İnsan Hakları Fikri ve Dünya Siyasetinin Gerçekleri: Etik ve Siyaset Arasındaki İlişki Üzerine Bir Düşünce”, (Çev.) PİLGİR, Akın Emre, (Ed.) LUTZ-BACHMANN, Matthias / NASCIMENTO, Amos: İnsan Hakları, İnsan Haysiyeti ve Kozmopolit İdealler, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2016, s. 25-42.
• MARINA, Jacqueline: “It’s All About Power: The Deep Structure of Kant’s Categorical Imperative and Its Three Formulations”, (Ed.) LYSSY, Ansgar / YEOMANS, Christopher: Kant on Morality, Humanity and Legality: Practical Dimensions of Normativity, Palgrave Macmillan, Cham, 2021, s. 67-89.
• RECKI, Birgit: “Kant ve Aydınlanma”, (Çev.) ÇÖREKÇİOĞLU, Hakan: Cogito - Sonsuzluğun Sınırında: Immanuel Kant, 2005, Sayı 41-42, s. 192-214.
• RILEY, Stephen: Human Dignity and Law: Legal and Philosophical Investigations, Routledge, New York, 2018.
• ROUSSEAU, Jean Jacques: Du Contrat Social, Flammarion, Paris, 2001.
• SATICI, Murat: “Kant’ın Cumhuriyetçilik İdesi”, (Ed.) ÖZTÜRK, Armağan: Res Publica: Platon’dan Skinner’a Antik ve Modern Düşünce, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2013, s. 187-226.
• SENSEN, Oliver: “Kant’s Conception of Human Dignity”, Kant Studien, 2009, Cilt 100, Sayı 3, s. 309-331.
• TALBOTT, William J.: “İnsan Hakları, İnsan Haysiyeti ve Varsayımsal Rıza”, (Çev.) PİLGİR, Akın Emre, (Ed.) LUTZ-BACHMANN, Matthias / NASCIMENTO, Amos: İnsan Hakları, İnsan Haysiyeti ve Kozmopolit İdealler, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2016, s. 45-72.
• TOMUSCHAT, Christian: Human Rights: Between Idealism and Realism, Oxford University Press, New York, 2008. URHAN, Veli: Siyaset Felsefesi: Kavramlar, Klasik ve Modern Dönem, Fol Kitap, Ankara, 2020.
• USLU, Ateş: Siyasal Düşüncelerin Toplumsal Tarihi 2, Yordam Kitap, İstanbul, 2021.
• UYGUN, Oktay: Devlet Teorisi, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• WOOD, Allen W.: Kant, (Çev.) KOVANLIKAYA, Aliye, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, 2009.
• YURTSEVEN, Mehmet: Kant’ta Özgürlük ve Ahlak İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı, İstanbul, 2019.
• ZACK, Naomi: A’dan Z’ye Felsefe: Antik Yunan’dan Postmodern Döneme Felsefe Tarihi, (Çev.) ALPAGUT, Şükrü, 2. Baskı, Say Yayınları, İstanbul, 2021.