Implementation of Law on Socialization of Health Services No. 224 in Muş province in the 1960’s

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: UMS'20, 179 - 168, 30.12.2020

Tülay Gencer

https://doi.org/10.18506/anemon.832207

Öz

In the study, the city of Muş, which was chosen as the pilot region to realize the application of the “Law 224 on the Socialization of Health Services”, which was adopted by the National Unity Committee on January 5, 1961, will be discussed. 1961 Constitution, it was foreseen that profound socio-economic reforms would be implemented; and therefore, the fundamental rights and freedoms of individuals were discussed in a detailed manner in the constitution. One of them is the right of health, and was mentioned in the 49th Item of the constitution. In this context, Dr. Nusret Fişek, who took office on July 15, 1960 as the Undersecretary of the Ministry of Health, and who continued this duty for 6 years, should also be mentioned. He was also the architect of the Law 224 on the Socialization of Health Services. Fişek was not only the father of ideas of the works started in Muş, but also tried to follow the developments in this city as closely as possible. In the present study, the purpose was to examine socialization implementations in healthcare services in 1960s, particularly in the city of Muş.

Anahtar Kelimeler

Muş, Nusret Fişek, Health Services, Socialization

“Gökte Allah, Yerde Sosyalizm’: ‘224 Sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun’ Kapsamında 1960’larda Muş’ta Hayata Geçirilen Uygulamalar

Öz

Çalışmada 5 Ocak 1961 tarihinde Milli Birlik Komitesi’nce kabul edilen “224 Sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleşmesi Hakkında Kanun”un uygulaması için pilot bölge seçilen Muş ili konu alınacaktır. 1961 Anayasası ile köklü sosyo-ekonomik reformların hayata geçirilmesi öngörülmüş, bireylerin temel hak ve özgürlükleri anayasada ayrıntılı bir biçimde ele alınmıştır. Bunlardan biri de sağlık hakkıdır ve anayasanın 49. Maddesi’nde yer bulmuştur. Bu bağlamda 15 Temmuz 1960 yılında Sağlık Bakanlığı Müsteşarı olarak göreve başlayan ve bu görevi 6 yıl boyunca sürdüren Doktor Nusret Fişek ayrıca zikredilmelidir. Keza kendisi 224 Sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesine Dair Kanun’un mimarıdır. Fişek, Muş’ta başlatılan çalışmaların sadece fikir babası olmamış, buradaki gelişmeleri de mümkün olduğunca yakından takip etmeye çalışmıştır. Çalışmada, 1960’lı yıllarda sağlık hizmetlerindeki sosyalleştirme uygulamalarının Muş ili özelinde incelenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Muş, Nusret Fişek, Sağlık Hizmetleri, Sosyalleştirme

Kaynakça

• Akalın, M.A. (2012). Sosyalleştirmenin İdeolojisi. Füsun Sayek TTB Raporları/Kitapları 2011 Türkiye’de Sosyalleştirmenin 50 Yılı içinde (19-29). Ankara: Türk Tabipleri Birliği.
• Akbaş, O. (2006). Amerikan Gönüllü Kuruluşları: Barış Gönüllülerinin Dünyada ve Türkiye'deki Çalışmaları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1), 85-99.
• Akdur, R. (1998). Türkiye'de Sağlık Politika ve Hizmetleri. Yeni Türkiye 4(23-24), 1984-1995. https://www.recepakdur.com/media/1445/36-akdur-r-tu-rkiyede-sag-lik-politika-ve-hizmetleri-yeni-tu-rkiye-4-23-24-1984-1995-eylu-l-aralik-1998.pdf
• Akdur, R. (2006). Sağlık Sektörü “Temel Kavramlar Türkiye ve Avrupa Birliği’nde Durum ve Türkiye’nin Birliğe Uyumu”, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Akın, A. (2012). Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Uygulamalarından Örnekler, İzlenimler. Füsun Sayek TTB Raporları/Kitapları 2011 Türkiye’de Sosyalleştirmenin 50 Yılı içinde (ss.95-105). Ankara: Türk Tabipleri Birliği.
• Aksakoğlu, G. (2008). Sağlıkta Sosyalleştirmenin Öyküsü. Memleket Siyaset Yönetim, 3(8), 7-62.
• Aksakoğlu, G. (2012). Seksen Sonrası: “Sosyalleştirme”ye Darbe. Füsun Sayek TTB Raporları/Kitapları 2011 Türkiye’de Sosyalleştirmenin 50 Yılı içinde (ss. 105-117). Ankara: Türk Tabipleri Birliği.
• Aytekin, A. (2012). Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi ve Muş Deneyi. Füsun Sayek TTB Raporları/Kitapları 2011 Türkiye’de Sosyalleştirmenin 50 Yılı içinde (ss. 79-83). Ankara: Türk Tabipleri Birliği.
• BCA (1962). Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hususundaki Planın Tatbikatına Rehber Olmak Üzere Muş İlinin Klavuz Bölge Olarak Tespiti. (30-18-1-2 / 164-13-15).
• BCA (1963). Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesinde Pilot Bölge Seçilen Muş İlinde Tetkiklerde Bulunan Dr. Neville Gooadman'ın Raporu. (30-1-0-0 / 77-484-7).
• BCA (1964). Ağrı, Bitlis, Van ve Muş Sağlık ve Sosyal Yardım Müdürlüklerine Yapılan Tayinler. (30-11-1-0 / 305-22-2).
• BCA (1964). Birleşmiş Milletler Teşkilatı ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı FAO'nun Muş İli köy yolları Projesi için yapılacak yardım anlaşmasını imzaya Genel Sekreter Kamran Gürün'ün yetkili kılınması. (30-18-1-2 / 176 - 11 – 20)
• Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1963-1967. (1962). T.C. Resmî Gazete (11272, 3 Aralık 1962).
• Charles, J. A. (1961). Türkiye’de Sağlık Hizmetinin Sosyalleştirilmesine Ait Müşahade ve Tavsiyeler. Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi ve Uygulama Planı Üzerinde Çalışmalar içinde (ss. 119-134). Ankara: TC. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı.
• Çiner, C. U. (2010). Sağlıkta Sosyalleştirme: “Genel” İle “Yerel”in Önemi. (Erişim:05.09. 2020) https://sosyalpolitika.fisek.org.tr/sagliktasosyallestirme-“genel”-ile-“yerel”in-onemi/
• Dedeoğlu, N. (1994). Bir Yasanın Hikayesi, Toplum ve Hekim, 9 (60), 59-60.
• Dedeoğlu, N. (2001). Hıfzıssıhha Okulu: Tarihçesi, Önemi. Toplum ve Hekim, 16(6), 468-469.
• Dirican, M. R. (1970). Türkiye Sağlık Hizmetlerinin örgütlenmesinin Kısa Tarihçesi. Eurasian J Med, 2, 184-193.
• Dirican, R. (1999). Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirildiği Muş İline Yapılan Gezi Hakkında Rapor, Toplum ve Hekim, (14)5, 379-383.
• Eğilmez, M. (2018). Değişim Sürecinde Türkiye, İstanbul: Remzi.
• Fişek, A. G. (2001). Sosyal Barışıklığın Tutkalı: Sağlık. Yeni Türkiye Dergisi Sağlık Özel Sayısı, 312-320. https://gurhan.fisek.net/sosyal-barisikligin-tutkali-saglik/
• Fişek, N. (1963). Prof. Dr. Nusret Fişek’in Kitaplaşmamış Yazıları-I, Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Üzerinde Çalışmalar. (Erişim:05.09. 2020), https://www.ttb.org.tr/n_fisek/kitap_1/20.html
• Fişek, N. (1963). Prof. Dr. Nusret Fişek’in Kitaplaşmamış Yazıları-I, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetlerinde Sağlık Politikaları.(Erişim:05.09.2020),https://www.ttb.org.tr/n_fisek/kitap_1/13.html
• Fişek, N. (1963). Prof. Dr. Nusret Fişek’in Kitaplaşmamış Yazıları-III, Nusret Fişek ile Söyleşi. (Erişim:05.09. 2020), https://www.ttb.org.tr/n_fisek/kitap_3/38.html
• Fişek, N. (1983). Halk Sağlığına Giriş, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Dünya Sağlık Örgütü Hizmet Araştırma ve Araştırıcı Yetiştirme Merkezi.
• Fişek, N. (1991). Türkiye Cumhuriyeti Hükümetlerinde Sağlık Politikaları. Toplum ve Hekim, 48, 2-4.
• Geray, C. (1996). Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi ve Toplum Kalkınması. Çalışma Ortamı, 29. (Erişim:05.09. 2020),https://calismaortami.fisek.org.tr/wp-content/uploads/calisma_ortami29.pdf
• Goodman, N. (1994). Tıbbın Sosyalleştirilmesinde Türkiye'nin Deneyi. Çalışma Ortamı, 12. Milli Birlik Komitesi Genel Kurul Toplantı Tutanağı, C. 5, O. 2, B. 71. (05.01.1961).
• Öney, C. (2017). Muş’da Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi 1961-1964. (Erişim:05.09. 2020), http://cahitoney.com/category/hatiralar-arasinda/musda-saglik-hizmetlerinin-sosyallestirilmesi-1961-64/
• Peker, M. (2009). Türkiye’de Nüfusbilimin Kurumsallaşması ve Bu Süreçte Prof. Dr. Nusret H. Fişek’in Yeri. Memleket Siyaset Yönetim, 4(11), 132-162.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. (1961). T.C. Resmî Gazete (10859, 20 Temmuz 1961).
• Üner, R., Fişek, N. (1961). Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi ve Uygulama Planı Üzerinde Çalışmalar, Ankara: TC. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı. Yön, 3 Ocak 1962, Sayı: 3, s.5.
• 224 Sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun. (1961). T.C. Resmî Gazete (10705, 5 Ocak 1961).