Na't-i Sherifs Written With The Art Of Tazmin: The Example Of Beyânü'l-Hak Journal

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 681 - 697, 30.08.2022

Nilay Kınay

https://doi.org/10.18506/anemon.962487

Öz

Yazılı edebiyat ürünlerinden özellikle manzum olarak yazılan eserlerde, bir hüner göstergesi olan edebî sanatların kullanımı oldukça yaygındır. Tazmin sanatı da edebî sanatlardan biridir. Kendinden önceki beğenilen şairlerin şiirlerinden alıntılanan yerlere ek yapmak suretiyle oluşturulan nazım şeklidir. Bu çalışmada, genellikle İslam düşüncesi üzerine yazıların yayımlandığı Beyânü’l-Hak mecmuasındaki na’t-ı şeriflerin tazmin sanatı ile yapılanları ortaya konacaktır. Hz. Peygamber konusunda şairlerin hissî duyuşlarının ortak olmasının, bu ortaklığının kelime ve üslup oranında görülmesinin örnekleri Beyânü’l-Hak mecmuası kapsamında sunulmuştur. Yayımlandığı süreçte dergide edebiyat başlığı altında birçok şairin ve yazarın yazıları yer almıştır. Bu başlıkta yer alan yazılardan biri de na’t türüdür. Bu nazım türü, gelenek içerisinde şairler tarafından çok tercih edilmiştir. Makalede, tespit edilen gazellerin incelemesi ile Türk-İslam edebiyatı çerçevesinde en çok ürün verilen türlerden na’tların farklı şekillerde yapılanları değerlendirilecektir. Bu bağlamda özgün eser meydana getirme esası ile şairlerin ortak hislere sahip olduğu özelliği gösterilecektir. Şairlerin, zemin şiir olarak kabul ettikleri mısra/dize/gazelleri kendi şiirlerini güzelleştirmek ve fikirlerini desteklemek için kullandıkları amacı vurgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Beyânü’l-Hak, na’t-ı şerif, tazmin, edebî sanat, nazım şekli.

Na't-i Sherifs Written With The Art Of Tazmin: The Example Of Beyânü'l-Hak Journal

Öz

The use of literary arts, which is an indicator of talent, is quite common, especially in works written in verse. The art of tazmin (quotation) is also one of the literary arts. It is a form of verse that is created by adding something to the quotations from the poems of favorite previous poets. In this study, na't-i sharifs created with the art of tazmin in the Beyânü'l-Hak journal, where writings on Islamic thought were published, will be revealed. Examples of the poets' shared feelings about the Prophet, and the fact that this sharing is observed in words and styles, were presented within the scope of Beyânü'l-Hak journal. During its publication, the articles of many poets and authors were included under the title of literature in the journal. One of the writings under this title is the na't genre. This genre of verse was highly preferred by those poets within the tradition.In the article, the na'ts created in different ways, which are among the most produced genres within the framework of Turkish-Islamic literature, will be evaluated with the analysis of the ghazals identified. In this context, it will be shown that the poets have common feelings regarding the principle of creating original works. It will be emphasized that the purpose of the poets' use of verse/line/ghazals, which they accept as base poetry, is to embellish their poems and to support their ideas.

Anahtar Kelimeler

Beyânü’l-Hak, na’t-ı sherifs, tazmin, literary art, verse.

Kaynakça

• Ahmet Cevdet Paşa. (2000). Belagat-ı Osmaniyye. (haz. Turgut Karabey vd.) Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ahmet Şirani. (13 Şubat 1327). “Ulema-i Kiram ve Fırkalar”. Beyan-ül Hak, C. IV, Sayı 147.
• Atalay, M. (2008). “Tahirü’l-Mevlevi ve Şiiri”. Doğu Araştırmaları 1, 75-88.
• Ayhan, H. (1992). "Cemiyet-i İlmiyye-i İslamiyye". İstanbul: DİA, c. VII, 332-333.
• “Beyan’ül Hak”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C.1, İstanbul: Dergâh Yayınları, Ocak 1977/a, 412-413.
• Bektaş, E. (1992). “Beyanülhak”. İslam Ansiklopedisi, C.6, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 34-35.
• Bilgegil, K. (2015). Edebiyat Bilgi ve Teorileri. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
• Bilkan, A. F. (1997). Nâbî Divanı I-II, Türk Edebiyatı Dizisi. İstanbul: MEB Yayınları.
• Boyacıoğlu, R. (1998). Beyânü’l-Hak’ta Ulema, Siyaset ve Medrese. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.2, 51-92.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed b. Ali. (1990). Ta’rifât. Beyrut: Mektebetü Lübnan.
• Devellioğlu, F. (2006). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Dilçin, C. (2003). “Cumhuriyet’in 80. Yılında Divan Şiiri Üzerine Düşünceler”. Türkoloji Dergisi, XVI/2, 1-21.
• Durmuş, İ. (2011). “Tazmin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XXXX, 204-206.
• Göğüş, B, vd. (1998). Yazın Terimleri Sözlüğü, Ankara: Dil Derneği Yayınları.
• Güngör, Z. (1994). Tâhirü’l-Mevlevî (Olgun) Hayatı, Eserleri ve Dinî Edebiyatla İlgili Şiirleri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• İsen, M. (1997). Türk Edebiyatında Peygamber Sevgisi, Ötelerden Bir Ses (Divan Edebiyatı ve Balkanlarda Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler). Ankara: Akçağ Yayınları.
• İşler, N. (2005). Su’ûdu’l-Mevlevî Hayatı, Eserleri ve Dîvânı (Zâdegân). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Köksal, M. F. (2001). Edirneli Nazmî, Mecma’ü’n-Nezâ’ir (İnceleme-Tenkitli Metin), C.I-III. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Köksal, M. F. (2006). Sana benzer güzel olmaz. Divan şiirinde nazire. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kurnaz, C. (2007). Osmanlı Şair Okulu. Ankara: Birleşik Dağıtım Kitapevi.
• Mehmed İzzet. (1325). Def’u’l-Mesâlib fî Edebi’ş-Şâ’ir ve’l-Kâtib. İstanbul: Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi Matbaası.
• Recaizade Mahmud Ekrem. (1299). Ta’lîm-i Edebiyât. İstanbul: Mihran Matbaası.
• Pala, İ. (2011). “Tazmin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XXXX, 206.
• Şebüsterî. Gülşen-i Râz Şerhi. (çev. Abdülbaki Gölpınarlı). 1972. Ankara: MEB Yayınları.
• Tahirü‘l-Mevlevi. Edebiyat Lügati. (çev. Kemal Edip Kürkçüoğlu). 1994. Ankara: Enderun Kitabevi.
• Yeniterzi, E. (1993). Divan Şiirinde Na’t, Ankara: TDV Yayınları.