RUSÇUK’TA ÇAVUŞZÂDE MUHAMMED AĞAZADELER PARA VAKFINA DAİR BİR VAKFİYE

Yıl 2021, , 339 - 385, 30.12.2021

Ayşe Kayapınar , Bilge Kaya Yiğit

https://doi.org/10.53838/ankarad.1035531

Öz

Osmanlı İmparatorluğunda vakıf müessesi önemli sosyal ve ekonomik rol oynamıştır. İki grup vakıf ayırt edilmektedir. Birinci grupta kamu hizmeti sunmak üzere kendisinden yararlanılan vakıflar yer almaktadır. İkinci grup vakıflar ise, kendisinden doğrudan değil, gelirlerinden yararlanılan vakıflardır. İkinci grupta kuruluş sermayesi akâr ve nakit paradan oluşan vakıflar yer almaktadır. Akâr, bina, arazi, bağ, bahçe, tarla, dükkân ve ev gibi nakli mümkün olmayan mallar kabul edilmektedir. Aynı zamanda akâr ile kira ve gelir getiren gayrimenkul ifade edilmektedir. Cami, medrese, tekke, zavye ve imarethane gibi vakıf eserlerinin tamir, genişletme, inşa, bakımının sağlanması ve vakıf görevlilerinin maaşlarının karşılanması vakf-ı akârlar sayesinde gerçekleştirilmektedir. Vakıfların tescil belgesi ise vâkıfın isteği üzerine şahitlerin huzurunda ve kadının onayıyla düzenlenen vakfiyedir. Rusçuk şehrinde bulunan cami, medrese, mektep vs. gibi pek çok müessesat-ı hayriye de para vakıfları sayesinde ayakta tutulmuştur. Buradaki çalışmada Paris’te Bibliothèque nationale’de bulunan Rusçuk’ta Çavuşzâde Mehmet Ağazadelerden Ali Ağa ve Lütfullah Ağa’nın para vakfına ait vakfiyenin verdiği bilgileri incelemek, vakfiyenin transkripsiyonunu yapmak, Rusçuk şehrinin tarihine ilişkin verdiği bilgileri değerlendirmek ve yayımlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Rumeli, Bulgaristan, Rusçuk, Vakıf

A VAKFİYE ON THE ÇAVUSZADE MUHAMMED AĞAZADELER MONEY FOUNDATION IN RUSE

Öz

The foundation institution played an important social and economic role in the Ottoman Empire. Two groups of foundations are distinguished. In the first group, there are foundations that are used to provide public services. The second group of foundations are foundations that benefit from their income. In the second group, there are foundations whose capital is flowing and cash money. Goods that cannot be transported such as buildings, land, vineyards, gardens, fields, shops and houses are accepted as akâr. At the same time, akâr refers to real estate that generates rent and income. Foundation works such as mosques, madrasas, dervish lodges, zavye and soup kitchens are repaired, expanded, built, maintained and the salaries of foundation officials are paid by these foundations. The certificate of registration of foundations is vakfiye, which is prepared at the request of the founder, in the presence of witnesses and with the approval of the kadi. Many establishments such as mosques, madrasahs and schools etc. in the city of Ruse were kept alive thanks to money foundations. The aim of this study is to examine the information given by the vakfiye preserved in the Bibliothèque nationale in Paris concerning the money foundation of Çavuşzâde Mehmet Ağazade’s Ali Ağa and Lütfullah Ağa in Ruse, to evaluate the contribution of the mentioned vakfiye about the history of Ruse, to transcribe it and to pulbish its full text.

Anahtar Kelimeler

Balkans, Rumelia, Bulgaria, Ruse, Foundations

Kaynakça

• Referans 1 Bibliotheque nationale “Supplements turcs” koleksyonunda 1486
• Referans 2 Bayrak, M. (Ferlibaş) – M. Kaçan Erdoğan, “Rusçuk’ta Osmanlı Vakıfları”, Osmanlı İdaresinde Bir Balkan Şehri, Rusçuk, ed. M. Bayrak (Ferlibaş), İstanbul 2011, ss. 169-224.
• Referans 3 Bayrak Ferlibaş, Meral, “Rusçuk’ta Kaybolmuş Osmanlı Mirası: Vakıflar”, Belleten, c. LXXXIX/sayı 286 (2015), ss. 931-978.
• Referans 4 Kayapınar, Ayşe, “Primeri za paritchni fondatsii v Ruse i Tarnovo (XVII-XIX v.)/ Examples of Cash-Waqfs in Ruse and Turnovo (17th –19th Centuries)”, İzvestiya na Tsantara za stopansko-istoriçeski izsledvaniya/PROCEEDINGS of the Centre for Economic History Research, c. 6 (2021), ss. 203-224.
• Referans 5 Keleş, Hamza, “Osmanlılarda 19. Yüzyılda Para Vakıflarının İşleyiş Tarzı ve İktisadî Sonuçları Üzerine Bir Çalışma. Karacabey (Mihaliç Kazası Örneği)”, G. Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, c. 21/sayı 1 (2001), ss. 189-207.