OSMANLI İDARESİ ZAMANINDA MİDİLLİ ADASINDA RUMLARIN KURDUĞU ATLAS VE DİAGORA JİMNASTİK CEMİYETLERİ VE NİZAMNAMELERİ

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 399 - 431, 22.12.2020

Salih Başkutlu Sabri Özçakır

Öz

Genç erkeklerin askerî talimlere ve özellikle savaşa hazır hale getirilmesi ihtiyacı, başta jimnastik olmak üzere fiziksel egzersizlerin önemini XIX. yüzyıl boyunca Avrupa’da artırdı. Önde gelen beden kültürü organizasyonları olan Alman Turnen ve İsveç jimnastiği tüm Avrupa’ya olduğu gibi Osmanlı Rumlarının kurduğu jimnastik
cemiyetlerine de ilham verdi. XX. yüzyıl başında Midilli Adası’nda Atlas ve Diagora isminde iki jimnastik cemiyeti kurulmuştu. Midilli’de yaşayan Rum gençlerini Osmanlı’ya karşı örgütlemek ve onlara ulus bilinci aşılamak amacıyla tesis olunan bu cemiyetler fiziksel egzersizleri bir nevi araç olarak kullanmayı tercih etmişti.
Aynı dönemde fiziksel egzersizlerin doğrudan tepki çekmeyen ve zararlı görünmeyen uygulamaları- en azından başlangıçta böyleydi yalnızca Rumları değil, Ermeni, Yahudi ve Bulgarların da kurduğu benzer cemiyetlere hareket rahatlığı sağlıyor ve fiziksel etkinlikler güçlü bir ulus inşa etmenin aygıtı olarak algılanıyordu. Bu araştırmada Osmanlı Devleti için stratejik bir önemi olan Midilli Adası’nda Rumların kurmuş olduğu Atlas ve Diagora jimnastik cemiyetlerinin faaliyetleri incelenmiştir. Osmanlı merkezi yönetiminin jimnastik cemiyetlerinin faaliyetlerine yönelik olarak zamanında almış olduğu tedbirler dikkat çekmektedir. Nitekim jimnastik cemiyetlerinin nizamnamelerini Osmanlı’nın koymuş olduğu kurallara uygun biçimde düzenlemesi faaliyetlerinin devamını mümkün kılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Midilli Adası, Jimnastik Cemiyeti, Ulus Bilinci.

ATLAS AND DIAGORA GYMNASTICS ASSOCIATIONS ESTABLISHED BY RUMS IN LESBOS DURING THE OTTOMAN RULE

Öz

The need for young men to be fit for war increased the importance of physical exercises, mainly gymnastics, throughout the nineteenth century in Europe. German Turnen and Swedish gymnastics acted as leading body culture organizations and inspired the gymnastics associations established by the Rums (Ottoman Greeks) as well. At the end of the nineteeenth century, two gymnastics associations, Atlas and Diagora, were established in Midilli (Lesbos). Gymnastics associations, established in order to organize the Rum youth living in Lesbos against the Ottomans and instill national awareness among them, preferred to use physical exercises as a kind of tool. In the same period, non-harmful practices of physical exercise, at least initially, provided freedom of movement to similar associations established by not only Rums but also Armenians, Jews and Bulgarians. Physical activities were perceived to be a device for building a strong nation. In this study, the activities of the Atlas and Diagora gymnastics associations established by the Rums in Lesbos, which had a strategic importance for the Ottoman Empire, were examined. Measures were taken against the activities of gymnastics associations. As a matter of fact, the regulation of gymnastics associations in accordance with the detailed rules laid down by the Ottomans made it possible to continue their activities.

Anahtar Kelimeler

National Consciousness., Ottoman Empire, Lesbos, Gymnastics Association

Kaynakça

• Bâb-ı Âlî Evrak Odası (BEO.) 2870/208462; 2821/211553; 3532/264852.
• Dahiliye Emniyet-i Umumiye Tahrirat Kalemi Evrakı (DH.EUM.THR.) 40/40.
• Dahiliye Şifre Kalemi (DH.ŞFR.) 407/38; 415/3; 414/105; 184/76.
• Dahiliye Nezareti İdare Evrakı (DH.İD.) 132/12.
• Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi (DH.MKT.) 1044/43; 2907/67; 2658/42; 2840/90; 2836/58; 2852/89; 511/2.