EVRENOS BEY VAKIFLARININ XVIII. YÜZYIL BAŞINDA SELANİK ŞER'İYYE SİCİLLERİNE YANSIMASI

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 4, 297 - 318, 30.12.2021

Bahadır Bakkaloğlu

https://doi.org/10.53838/ankarad.944517

Öz

Selanik şehri tarih boyunca Anadolu coğrafyasından Avrupa'ya açılan önemli bir nokta olmuştur. İlk defa 1387 yılında ancak kesin olarak 1430 yılında Osmanlıların şehri fethetmesi ile birlikte de Osmanlı Devleti'nin Balkanlara ve Avrupa'ya açılan kapısı niteliğini kazanmıştır. 26 Ekim 1912'de Osmanlı Devleti'nin elinden çıkmasına kadar 482 sene Osmanlı hâkimiyetinde kalmış ve devletin en önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir. Selanik'in Türk toprağı haline gelmesi sürecinde Osmanlı ordusunun en önemli unsurlarından bir olan akıncıların rolü büyüktür. Osmanlı ordusu ile birlikte birçok savaşlara katılan Gazi Evrenos Bey de, bugün Batı Trakya olarak tabir edilen topraklarda büyük fetihler gerçekleştirmiştir. Bu başarılarının mükâfatı olarak Gümülcine'den Yenice-i Vardar'a kadar olan topraklar kendisine mülk ya da dirlik olarak verilmiştir. Evrenos Bey, kendisine verilen bu topraklar üzerinde bir vakıf kurmuş ve ardından gelen çocukları tarafından kurulan başka vakıflar ile birlikte Yenice-i Vardar'dan Gümülcine'ye kadar olan topraklarda büyük bir vakıf teşkilatı ortaya çıkmıştır. Şüphesiz bu teşkilat Yunanistan coğrafyasının Türkleşmesinde ve Osmanlıların bölgede uzun süre kalıcı olmasında büyük önem taşımaktadır. Çalışmamızda Evrenos Bey vakıflarının 18.yüzyılın başında Selanik şer'iyye sicilleri ve arşiv belgelerine yansımasından örnekler gösterilmiş, vakfın sınırları hakkında bilgiler verilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Balkan, Osmanlı, Evrenos Bey, Şeriyye Sicili, Selanik

REFLECTION OF EVRENOS BEY FOUNDATIONS ON SHERʼI REGISTER OF THESSALONIKI IN THE EARLY 18TH CENTURY

Öz

Throughout history, the city of Thessaloniki has been an important point opening to Europe from the Anatolian geography. For the first time in 1387, but definitely after the Ottomans conquered the city in 1430, it became the gateway of the Ottoman Empire to the Balkans and Europe. It remained under Ottoman rule for 482 years until the Ottoman Empire fell from it on 26 October 1912 and became one of the most important centers of the state. The raiders, one of the most important elements of the Ottoman army, had a great role in making Thessaloniki a Turkish land. Among these raiders, Gazi Evrenos Bey was undoubtedly the most striking name.Evrenos Bey, who participated in many wars with the Ottoman army, made great conquests in the lands called Western Thrace today. As the reward of these achievements, the lands from Komotini (Gümülcine) to Giannitsa (Yenice-i Vardar) were given to him as property or timar.Evrenos Bey established a foundation on these lands given to him, and a large foundation organization emerged in the lands from Yenice-i Vardar to Komotini to get his with other foundations established by his children. Undoubtedly, this organization is of great importance in terms of Turkification of Greek geography and the long stay of the Ottomans in the region. In our study, examples of the reflections of Evrenos Bey foundations on the Thessaloniki Kadi registers and archive documents were shown and we tried to give information about the borders of the foundation.

Anahtar Kelimeler

Balkans, Ottoman, Thessaloniki, Sher'i Register, Evrenos Bey

Kaynakça

• Yunanistan Selanik Makedonya Tarih Arşivi, 1 Numaralı Selanik Şer'iyye Sicilİ
• Yunanistan Selanik Makedonya Tarih Arşivi, 6 Numaralı Selanik Şer'iyye Sicilİ
• Yunanistan Selanik Makedonya Tarih Arşivi, 7 Numaralı Selanik Şer'iyye Sicilİ
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi