YAZITLAR IŞIĞINDA ANADOLULU KADIN HEKİMLER VE EBELER

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 4, 407 - 424, 30.12.2021

Ayşen Sina

https://doi.org/10.53838/ankarad.997809

Öz

Hastalıkların sağaltılmasına yönelik uygulamaların tarihsel geçmişi, hiç şüphesiz insanlık tarihi kadar eskidir. Eskiçağlardan günümüze gelen mitoslar, yaşam ile ölümün gizemlerini yalnızca kadınların bildiğini, bu doğrultuda da büyülü şifa sanatının inceliklerine vakıf olduklarına işaret etmektedir. Oysa tüm dünyada, 19. ve 20. yüzyıl kadınlarının tıp fakültelerine kabul edilme mücadelesinin aksine, antik Yunanistan’da kadınlar MÖ 4. ve Roma’da MÖ 1. yüzyıldan itibaren hekimlik sanatını uygulama özgürlüğüne kavuşmuşlardı. Başlangıçta yetenek gerektiren mesleklere pek uygun görülmeyen kadınların, kadim zamandan bu yana geleneksel yöntemlerle hastalıkları iyileştirdikleri ve aynı şekilde doğumlara yardımcı oldukları bilinmektedir. İyileştirme rollerindeki şifacı kadınlar için kullanılan ve onların bireysel rollerini ifade eden terimler, Yunanistan’da “maia” ile “iatrikê”, Roma’da “obstetrix” ve “medica” veya “iatrina” meslekleri arasında bir ayrım olduğunu görmekteyiz. Bu çalışma, şifacı kadını kendi bağlamı içinde, iki mesleğin uygulayıcılarının eğitimi, nitelikleri, görevleri ve toplumsal statülerini araştırmaktadır. Ortaya konan kanıtlar, tüm şifacı kadınların toplumlarının sınırlarını zorlamadıklarını, hatta mesleklerinin uzmanı olarak saygı gördüklerini ve yetkin olduklarını göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Hastalıkların Sağaltımı, Hekimlik Sanatı, Eli Hekimliğe Yatkın Kadınlar, Hayat Veren Ebeler, Mezar Taşlarında Ölümsüzleşen Kadınlar

ANATOLIAN FEMALE PHYSICIANS AND MIWIVES IN THE LIGHT OF INSCRIPTIONS

Öz

The historical background of practices for curing diseases is without a doubt as old as history. The myths from ancient times to the present point out that only women knew the mysteries of life and death, and in this direction, they were aware of the subtleties of the art of magical healing. However, all around the world, contrary to the struggles of 19th and 20th century women to be admitted to medical schools, women in ancient Greece had the freedom to practice the art of medicine since the 4th century BC and in Rome from the 1st century BC. In the beginning, it was known that women, who were not very suitable for professions that required talent, had been healing diseases with traditional methods since ancient times and also assisted in childbirth. We see a distinction between the professions of “maia” and “iatrikê” in Greece, “obstetrix” and “medica” or “iatrina” in Rome, the terms used for healer women in healing roles and expressing their individual roles. This study researches the education, qualifications, duties, and social status of practitioners of the two professions within the context of the healer women. Evidences show that not all healer women pushed the boundaries of their society, but are even respected and competent as professionals in their profession.

Anahtar Kelimeler

Treatment of Diseases, The Art of Medicine, Women who are prone to be Physicians, Life-Giving Midwives, Women Immortalized on Gravestones

Kaynakça

• Diogenes Laertios, Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri (Çev. C. Şentuna). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları 2015.
• Firatli, Nezih and Louis Robert (1964), Les Steles Funeraires de Byzance Greco-Romaine (Paris: A. Maisonneuve).
• Flemming, Rebecca (2007), 'Women, Writing and Medicine in the Classical World', Classical Quarterly, 57 (1), 257-79. Galenos, Galen, On the Natural Faculties. trans. A.J. Brock, Loeb Classical Library (London, Harvard University Press, 1963).
• Herodotos, Herodot Tarihi (Çev. M. Ökmen) İstanbul: Remzi Kitabevi 2004.
• Homeros, İlyada (Çev. A. Erhat- A. Kadir) İstanbul: Can yayınları 1998.
• Homeros, Odysseia (Çev. A. Erhat- A. Kadir) İstanbul: Can yayınları 1994.
• Hyginus, Fabulae: M.A. Grant (ed.), The Myths of Hyginus (Lawrence, University of Kansas Publications, 1960). Iosephus. Şurada: Mason, Steve (2001), Life of Josephus, Col. 9 of Flavius Josephus: Translation and Commentary (Leiden: Brill).
• Irving, Jennifer C. (2015) The Greek Epıgraphic Evidence For Healer Women In The Greek World. Basılmamış Doktora Tezi.
• Iuvenalis, Yergiler-Saturae (Çev. Ç. Dürüşken- Alova) İstanbul: Kültür Yayınları 2003. Jackson, Ralph (1999) Roma İmparatorluğu’nda Doktorlar ve Hastalıklar (Çev. Ş. Mumcu) İstanbul, Homer Kitabevi.
• King, Helen (1986), “Agnodike and the Profession of Medicine”, PCPS NS, 32, 53-77.
• Martialis. Epigramlar (Çev. G. Varinlioğlu) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları 2005.
• Nutton, Vivian (2013), Ancient Medicine, Second Edition, ed. L. Taub (Series of Antiquity; London: Routledge)
• Parker, Holt (1997), “Women Doctors in Greece, Rome, and the Byzantine Empire”, in Lilian R. Furst (ed.), Women Healers and Physicians: Climbing a Long Hill (Lexington: University Press of Kentucky), 131-50. Parker, Holt (2012), “Galen and the Girls: Sources for Women Medical Writers Revisited”, The Classical Quarterly, 62(1), 359-386.
• Platon, Devlet (Çev. S. Eyüboğlu- M. A. Cimcoz) İstanbul: Remzi Kitabevi 1995.
• Platon, Theaitetos Şurada: Diyaloglar (Çev. T. Aktürel) İstanbul: Remzi Kitabevi 1998.
• Pleket, Henri Willy (1969), Epigraphica Vol. II: Texts on the Social History of the Greek World (Leiden: Brill).
• Plinius, Pliny, Natural History with an English Translation by W. H. S. Jones. Cambridge: Harvard University 2005. Pomeroy, Sarah B. (1978), “Plato and the Female Physician (Republic 454d2)”, The American Journal of Philology, 99 (4), 496-500.
• Retief, François P. and Louise Cilliers (2005), “The Healing Hand: The Role of Women in Ancient Medicine”, Acta Theologica Supplementum, 7, 165-188.
• Rosenthal, F. (1956) “An ancient commentary on the Hippocratic oath”, Bulletin of the History of Medicine, 30: 52–87. Soranus, Gynecology. Owsei Temkin (ed.), Soranus’ Gynecology (Baltimore, Johns Hopkins Press, 1956).