KARAKARGA İŞ ÜZERİNDE: OSMANLI'NIN KARGALARLA İMTİHANI

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 5, 31 - 49, 30.07.2022

Özden Aydın

https://doi.org/10.53838/ankarad.1104590

Öz

Karga sürülerinin istilasını doğal bir felaket olarak değerlendirmek gerekir. Nitekim bunu önceden tahmin etmek ve olası sonuçlarını kestirmek mümkün değildir. Sadece benzer bir felaketi deneyimlemiş olan Osmanlı’nın genel geçerlik kazanan faaliyetleri ile soruna hızlı bir şekilde adapte olmalarını gerektirecek bir durumun varlığı söz konusu olduğunu söyleyebiliriz. İşte böyle bir sorun karşısında Osmanlı yerel idarecilerinin karga sürülerinin takibinin nasıl yapıldığı, almaya çalıştıkları tedbirlerin neler olduğu ve sorunla baş etme becerisi ile mali yükün nasıl karşılandığı hakkında bilgi vermeyi amaçladığımız bu çalışmada, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde tespit ettiğimiz ve tasnifi yaptığımız 1899 ve 1911 yılları arasındaki perakende belgeler karga sürelerinin sebep olduğu zayiata dair ipuçları vermiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, karga itlafı, yerel idare, kriz yönetimi

THE CROW ON WORK: THE OTTOMAN'S TEST WİTH CROWS

Öz

Abstract: It is neccessary to consider the invasion of crow flocks as a natural disaster. As a matter of fact, it is not possible to predict this and predict its possible consequences. We can only say that there was a situation that required the Ottomans, who had experienced a similar disaster, to adapt to the problem quickly with their generally valid activities. In this study, which we aim to provide information about how the Ottoman local administrators followed the crow flocks in the face of such a problem, what measures they tried to take, how to cope with the problem and how the financial burden was met, the years 1899 and 1911, which we identified and classified in the Prime Ministry Ottoman Archives. Retail documents between the years gave clues to the casualties caused by the crow's times.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, crow culled, local goverment, crisis managemnet

Kaynakça

• A. T.C Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başbakanlığı Osmanlı Arşivi: (BOA Fon, Dosya No/Gömlek No): İrade Orman ve Maadin (İ.OM), 9/24-0, 5 Cemâziye’l-evvel 1321/30 Temmuz 1903.
• Şûrâ-yı Devlet (ŞD), 532-57-0, 8 Rebî‘ü’l-ahir 1321/4 Temmuz 1903, 1225/33; 9 Ramazan 1326/5 Ekim 1908.
• Meclis-i Vükelâ Mazbataları (MV), 124/65, 2 Muharrem 1327/11 Şubat 1909.
• Dahiliye Nezâreti İdarî Kısım Belgeleri (DH. İD), 99/3, 13 Rebî‘ü’l-âhir 1329/13 Nisan 1911.
• Dâhiliye Nezâreti Şifre Kalemi (DH. ŞFR), 520/57, 7 Rebi‘ü’l-âhir 1332/5 Mart 1914.
• Dâhiliye Nezâreti Mektûbi Kalemi (DH. MKT), 2189/106, 2 Zilhicce 1316/13 Nisan 1899;2193/88-0, 15 Zilhicce 1317/16 Nisan 1900; 2231/40, 1 Rebi‘ü’l-âhir 1317/9 Ağustos 1899; 2765/66-0, 20 Safer 1327/13 Mart 1909; 2797/87-0, 10 Rebi‘ü’l-âhir 1327/1 Mayıs 1909.
• Bâb-ı Âli Evrak Odası (BEO), 1297-97241, 6 Zilhicce.1316/17 Nisan 1899; 2131/159792, 10 Cemâziye’l-evvel 1321/4 Ağustos 1903; 3360/251958, 21 Cemâziye’l-âhir 1326/21 Temmuz 1908; 3366/252443, 4 Receb 1326/2 Ağustos 1908; 3381/253512, 26 Receb 1326/24 Ağustos 1908; 3492/261846, 24 Muharrem 1327/15 Şubat 1909; 3514/263512, 24 Muharrem 1327/15 Şubat 1909.
• B. Araştırma-İnceleme: BAYAT, Fuzuli, Orta Türkçe Sözlük 11-16. Yüzyıllar, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2020.
• BAYTİMUR, S. Oğuz-TATAR, Özcan, “Osmanlı Devleti’nde Çekirge İstilaları ve Sosyo-Ekonomik Hayata Etkileri (1789-1839)”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 23, 2020,s. 325-347.
• BÜYÜKYOL, Semih-ÖZTÜTÜNCÜ, Sabriye, “Türk Mitolojisinde Karga/Kuzgun İmgesi Çağdaş Türk Resim Sanatına Yansımaları”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 33, 2021, s. 131-145.
• ÇORUHLU, Yaşar, Kozmolojik, Mitolojik, Astrolojik, Dinî ve Edebî Tasavvurlara Göre Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi II, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2019.
• DEMİR, Alpaslan, “Osmanlı Devleti’nde Haşerelere Karşı Bir Önlem: Çekirge Suyu”, Halk Kültüründe Su Uluslararası Sempozyumu Bildirisi, 7-8 Kasım 2013, Erdem, Sayı: 67, 2014, s. 33-44.
• ERLER, Mehmet Yavuz, “XIX. Yüzyıldaki Bazı Doğal Afetler ve Osmanlı Yönetimi”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt: XIII, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, s. 762-770.
• ¬________________, “Kıbrıs’ta Çekirge İstilası (1845-1869)”, Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt: X, No: 1, s. 195-204.
• GEZGİN, Deniz, Hayvan Mitosları, Sel Yayıncılık, İstanbul 2017.
• GRAVES, Robert, Yunan Mitleri ( Tanrılar, Kahramanlar, Söylenceler), çev. Uğur Akpur, Say Yayınları, İstanbul 2010.
• İLOĞLU, Asım Süreyya, “Türkiye’de Zirai Kredi ve T.C Ziraat Bankası”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı: 15, 1964, s. 89-118.
• KARADEMİR, Zafer, İmparatorluğun Açlıkla İmtihanı Osmanlı Toplumunda Kıtlıklar (1560-1660), Kitap Yayınevi, İstanbul 2014.
• KIZILKAYA, Oktay-Akay, Tolga, “XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Kıbrıs’ta Çekirge İstilalarına Karşı Alınan tedbirler”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2017, Sayı: 13, s. 171-1993.
• ÖZER, Sevilay, Anadolu’da görülen Çekirge İstilaları ve Halk Üzerindeki Etkisi (1914-1945), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2016.
• PALA, Şükrü, “Ege Bölgesi Karga Türleri Bunların Özellikleri Yayılışları ve Yem Çeşitleri Üzerinde İncelemeler”, Bornova Zirai Mücadele Enstitüsü Çalışmalarından, Cilt: 3, 1963, s. 49-67.
• SARIÇELİK, Kerim, Osmanlı Devleti’nde Vilayet Hususi İdareleri ve Bütçeleri, Çizgi Kitabevi Yayınları, 2019.
• TÜRKMEN, Zekeriya, “Dîvân-ı Harp”, gözden geçirilmiş basım Ek-1. cildinde TDVİA, Ankara 2020, s. 334-337.
• YAZAN, Ömer, “Ziraat Bankası’nın İlk Yirmi Yılına Ait Bazı Kayıtların İncelenmesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Kongresi Sempozyum Tebliği, Uşak 2017, s. 223-234.