“ARNAVUTLAR SOLYOTLAR”, “İBRET TAŞI”, “ALİ PAŞA” ROMANLARINDA ALİ PAŞA KARAKTERİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 7, 197 - 215, 22.07.2023

Gözde Özlem

https://doi.org/10.53838/ankarad.1216603

Öz

Bu araştırmada Osmanlı Devleti’nin Gerileme dönemi içinde olan 1788 – 1821 yılları arasında Yanya Valisi olarak görev yapan Tepedelenli Ali Paşa’nın üç romandaki tezahürü incelenir. Bunlar, Ahmet Mithat Efendi’nin Arnavutlar Solyotlar, İsmail Kadare’nin İbret Taşı (Kamarja e Turpit) ve Alexandre Dumas’ın Tepedelenli Ali Paşa (Ali Pacha) adlı romanlarıdır. Bahsi geçen tarihî şahsiyetin sırasıyla Türk, Arnavut ve Fransız kökenli yazarlar tarafından tarihî gerçekler karşısında nasıl algılandığı karşılaştırmalı analizle verilir. Bu yazarların eserleri farklı sebeplerden dolayı seçilir. Osmanlıcılık bakış açısını her eserine yerleştiren Ahmet Mithat Efendi’nin eserinde, Paşa’nın, isyanından önce Hristiyan Solyotlar ile Müslüman Arnavutlar arasındaki çatışmalara odaklanır. Kadare’nin eserinde, Paşa’nın infazının etkileri ve düşündürdükleri işlenir. Dumas ise monagrafi ve kurgunun birbirine karıştığı bir eserde Paşa’yı başkahraman yapar. İncelemede öncelikle Paşa’nın hayatı ile ilgili bilinen tarihî gerçeklerden bahsedilir. Üç eserin ait olduğu siyasî, kültürel ve toplumsal ortama göre değerlendirilmesi yapılır. Ortaya çıkan yorum farklılıkları ve benzerlikleri tespit edilir.

Anahtar Kelimeler

Tepedelenli Ali Paşa, Roman Kahramanı, Roman, Balkanlar, Karşılaştırmalı Edebiyat

COMPARATIVE ANALYSIS OF ALI PASHA IN “ALBANIANS SOULIOTES”, “TRAITOR’S NICHE”, “ALI PACHA”

Öz

This study examines the manifestation in three novels of Ali Pasha of Ioannina, who served as the Governor of Ioannina between 1788 and 1821 during the period of the decline of the Ottoman State. These are the novels of Ahmet Mithat Efendi’s Albanians Souliotes, Ismail Kadare’s Traitor’s Niche (Kamarja e Turpit) and Alexandre Dumas’s Ali Pasha (Ali Pacha). It is given by comparative analysis of how the mentioned historical figure is perceived by Turkish, Albanian and French authors in the face of historical facts. The works of these authors have been chosen for different reasons. In this work, examined by Ahmet Mithat Efendi, who has placed the Ottoman perspective on every work, he focuses on the clashes between the Christian Souliotes and the Muslim Albanians, In the work of Kadare, the effects of the execution of Ali Pasha and its implications are handled. On the other hand in the work of Dumas, Pasha plays the protagonist that mixes part monagraphy and part fiction. In the review, firstly, historical facts about the life of Ali Pasha are mentioned. Then, the three works are evaluated according to the political, cultural and social environment to which they belong. The resulting interpretation differences and similarities are determined.

Anahtar Kelimeler

Ali Pasha of Ioannina, Hero, Novel, Balkans, Comperative Literature

Kaynakça

• Ahmet Mithat Efendi. (2017). Arnavutlar Solyotlar Tarihe Müstenit Bir Roman. Dergâh Yayınları.
• Aytaç, G. (2013). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. Say Yayınları.
• Beydilli, K. (2011). “Tepedelenli Ali Paşa”, TDV İslam Ansiklopedisi c.40. 476-479.
• Dillioğlu, E. (2017). Çağdaş Arnavut Edebiyatında İsmail Kadare ve Romanları [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Dumas, A. (2018). Tepedelenli Ali Paşa, Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Enginün, İ. (1999). Mukayeseli Edebiyat, Dergâh Yayınları.