ZAPOROG COSSACKS AND THEIR RAIDING RAIDS ON THE OTTOMAN LANDS (1530-1630)

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 9, 31 - 48, 19.07.2024

Ahmet Elibol

https://doi.org/10.53838/ankarad.1511127

Öz

When we go to the historical origins of today's Ukraine, we see Cossacks. This group of Cossacks, called Zaporog Cossacks, is based on the Turkish warrior tribes such as Karakalpak, Uz, Brandy, who existed in the region during the time of the Russian Kievan Knezate and later assimilated by becoming Orthodox. Initially, the Kievan Knezate, and from the 16th century onwards Poland, brought such groups together and employed them as border guards against Turkish threats from the south. Responding to the Crimean Tatar forces loyal to the Ottomans, the Zaporog Cossacks organised raids into Tatar and Ottoman territory, and later, in the early 17th century, organised large-scale raids on Ottoman port cities and towns in Anatolia and Rumelia on the Black Sea. Trabzon, Sinop and the outskirts of Istanbul were the victims of these attacks. The entire Black Sea coast remained in fear and terror for more than a hundred years. Many people had to migrate inland out of fear. The Ottoman state found it difficult to cope with them militarily. This situation also had a negative impact on the political relations between the Ottoman Empire and Poland. After 1630, the attacks of the Cossacks gradually decreased due to the problems with Poland.

Anahtar Kelimeler

Zaporog Cossacks, Ukraine, Tatar, Crimea, Black Sea, Ottoman, Cossack Attacks

ZAPOROG KAZAKLARI VE OSMANLI TOPRAKLARINA YAĞMA AKINLARI (1530-1630)

Öz

Bugünkü Ukrayna’nın tarihsel kökenine gittiğimizde Kazakları görürüz. Zaporog Kazakları denilen bu Kazak grubu menşe itibariyle Rus Kiev Knezliği zamanında bölgede var olan ve sonradan Ortodokslaşarak asimile olan Karakalpak, Uz, Brendi gibi Türk savaşçı boylarına dayanır. Önceleri Kiev Knezliği, 16. yüzyıl itibariyle de Lehistan bu gibi grupları bir araya getirerek güneyden gelen Türk tehditlerine karşı sınır muhafızı olarak görevlendirdi. Osmanlıya bağlı Kırım Tatar güçlerine karşılık veren ve bilahare Tatar ve Osmanlı topraklarına yağma akınları düzenleyen Zaporog Kazakları 17. yüzyılın başında yoğun olmak üzere Osmanlının Karadeniz’deki Anadolu ve Rumeli liman kentlerine ve kasabalarına büyük yağma saldırıları tertip etti. Trabzon, Sinop ve İstanbul’un varoşları bu saldırılardan nasibini aldı. Bütün bir Karadeniz sahili yüz yıldan fazla korku ve dehşet içinde kaldı. Birçok ahali korkudan iç bölgelere göç etmek zorunda kaldı. Osmanlı Devleti askeri olarak bunlarla baş etmekte zorlandı. Bu durum Osmanlı ile Lehistan arasındaki siyasi ilişkileri de oldukça kötü etkiledi. 1630’dan sonra Kazakların saldırıları Lehistan ile yaşadığı problemlerden dolayı tedricen azaldı.

Anahtar Kelimeler

Zaporog Kazakları, Ukrayna, Tatar, Kırım, Karadeniz, Osmanlı, Kazak Saldırıları

Kaynakça

• BARTL, Peter, “17. yüzyılda ve 18. yüzyılın İlk Yarısında Kazak Devleti ve Osmanlı İmparatorluğu”, İlmi Araştırmalar, S,6, İstanbul, 1998.
• BAYKAL, Bekir Sıtkı, Yeni Zamanda Avrupa Tarihi II. Cilt, I. Kitap (Otuz Yıl Savaş Devri), Ankara, 1988.
• BRAUDEL, Fernand, Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, Çev.: Mehmet Ali Kılıçbay, I. Cilt, İstanbul, 1989.
• ÇETİN, Mehmet, “Osmanlı Devleti’nde Savaşçı Toplulukların Sosyo-Ekonomik Analizi: Ağnad Kazakları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (The Journal of International Social Research) Cilt:10, S. 51.
• KANAT, Vedat, “XVIII. yüzyılda Osmanlı Topraklarında Kazaklar”, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Mersin 2017.
• KÂTİP ÇELEBİ, Tuhfetü’l Kibar Fi Esfari’l Bihar, Hazırlayan: İdris Bostan, TÜBA Türk-İslam Bilim Kültür Mirası Dizisi, Ankara 2018.
• KAZALAK, Kadir- GÜNDÜZ, Tufan, “II. Osman’ın Hotin Seferi (1621)”, OTAM, Yıl 2003, Sayı:14, 129-144.
• ÖNTUĞ, Mustafa Murat, “Karadeniz’de Kazak Tehlikesi ve Özü Kalesi (15580-1630)”, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Bildirileri, Ankara, 2007.
• ÖZTÜRK, Yücel, Özü’den Tuna’ya Kazaklar-1, İstanbul, Aralık, 2004.
• ÖZTÜRK, Yücel, “Ukrayna Krizinin Kökleri: Sloboda Ukrayna”, Beşinci Uluslararası Doğu Avrupa Çalışmaları Kongresi Bildiri Kitabı (CIEES 2022), Eskişehir, 2022.
• PRİTSAK, Omeljan, “İlk Türk-Ukrayna İttifakı”, Çev, Kemal Beydili, İlmi Araştırmalar 7, İstanbul, 1999.
• Topçular Kâtibi Abdulkadir (Kadri) Efendi Tarihi, Yayına Haz: Ziya Yılmazer, TTK Basımevi, Ankara, 2005.