Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e toplumsal koşullar ve toplum anlayışında değişim

Yıl 2011, , 585 - 597, 01.07.2011

Mustafa Oral

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000337

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Toplumsal Koşullar ve Toplum Anlayışında Değişim

Öz

Siyasi düşünceler bakımından Cumhuriyetin laboratuarı olarak nitelenen II. Meşrutiyet dönemi, sosyal durum açısından adeta bir çöküntü ve felaket devridir. Uzun yıllar süren yıpratıcı savaşlar sonunda yaşanan göçler, hastalıklar, ölümler gibi sosyal olgular toplumsal çöküntünün ve çözülüşün göstergesi durumlar ile bunun karşısında kayıtsız bir tutum takınan iktidar sahipleri halkı kaderiyle başbaşa bırakmıştır. Anadolu halkını yalnızca vergi alınan ve asker toplanan bir ambar olarak gören muktedir kişiler, farklı düşünen, halkın ve hakkın sesini duyurmaya çalışan aydınları da sürgün diye Ortaçağ yaşantısı içindeki Anadolu kentlerine sürmüşledir. Rumeli’den ve Arap illerinden sonra sıranın Anadolu’ya geldiğini görenler, son olarak Anadolu insanına dayanmak ve kurtuluş savaşımını onunla yapmak gerektiğini anlarlar. Çaresiz, kimsesiz ve yorgun halk ise savaştan bıkmıştır, üstelik yoksuldur. Anadolu’da bölgesel direnişler halinde filizlenen kurtuluş hareketlerinin başına geçerek bütün kuvvetleri tek bir noktada toplayan Atatürk’ün, halkı, Kurtuluş Savaşı için harekete geçirmesi ve savaşın maliyetine dâhil etmesi oldukça önemlidir. Üstelik barış devrinde bizzat halka giderek halkın durumunu görmesi ve dertlerini dinlemesi, Türkiye’de çağdaş ve sosyal bir politika döneminin açıldığını gösteriyor

Anahtar Kelimeler

Meşrutiyet, Atatürk, Osmanlı, Türkler, Yoksulluk

Kaynakça

• Abadan, Yavuz; Mustafa Kemal ve Çetecilik, İstanbul, 1964.
• Adıvar, Halide Edib; Türkün Ateşle İmtihanı, İstanbul, Çan, 1962.
• Afetinan, A.; İzmir İktisat Kongresi, 2. Baskı, Ankara, TTK, 1989.
• Ahmad, Feroz; İttihat ve Terakki (1908-1914), çev. N. Yavuz. İstanbul, Kaynak, 1995.
• Ahmet Şerif, Anadolu’da Tanin, yay.haz.Ç. Börekçi, İstanbul, Kavram, 1977.
• Akşin, Sina; Ana Çizgileriyle Türkiye’nin Yakın Tarihi, Ankara, İmaj, 1996.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, C.I, Ankara, AAM, 1997.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, C.II, Ankara, AAM, 1997.
• Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, Ankara, AAM, 1991.
• Atay, Falih Rıfkı; Çankaya, İstanbul, 1969.
• Aybars, Ergün; İstiklal Mahkemeleri, C.I-II, İstanbul, Milliyet, 1987.
• Celal Esat, “İstanbul’un Açlığı”, Akşam, 31 Mayıs 1924, s.1.
• Eldem, Vedat; Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi, Ankara, TTK, 1994.
• -----------; Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Ankara, TTK, 1994.
• Hâkimiyet-i Milliye, 19 Teşrinisani 1923, s.4.
• Hakimiyet-i Milliye, 20 Temmuz 1923, s.1
• İkdam, 13 Aralık 1918, s.2.
• Karacan, Ali Naci; Lozan, İstanbul, Milliyet, 1971.
• Karal, Enver Ziya; Atatürk’ten Düşünceler, 6. Bakı, İstanbul, Çağdaş, 1991.
• Kinross, Lord; Atatürk, 12.B., İstanbul, Altın Kitaplar, 1994.
• Kurmuş, Orhan; Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi, İstanbul, Bilim, 1974.
• “Kütahya’da Açlık”, İkdam, 4 Temmuz 1923,s.3.
• “Muhacirîn Cemiyeti”, İkdam, 27 Mart 1919, s.1.
• Noviçev, A. D.; Osmanlı İmparatorluğu’nun Yarı Sömürgeleşmesi, İstanbul, Onur, 1979.
• Pamuk, Şevket; Osmanlı-Türkiye İktisadî Tarihi, İstanbul, İletişim, 2005; Tanzimat, C.I, İstanbul,
• MEB, 1939,
• Petrosyan, Y. A.; Sovyet Gözüyle Jöntürkler, çev. M. Beyhan-A.Hacıhasanoğlu, Ankara, Bilgi, 1974.
• Sanders, Liman von; Türkiye’de Beş Yıl, İstanbul, Kesit, 2006.
• Selek, Sabahattin; Anadolu İhtilâli, C.I, İstanbul, Burçak, 1966.
• Tarih IV: Türkiye Cumhuriyeti, 3. Baskı, İstanbul, Kaynak, 2001.
• Timur, Taner; Türk Devrimi ve Sonrası, 5. Baskı, Ankara, İmge, 2001.
• “Trabzon’da Açlık ve Sefalet”, İkdam, 14 Temmuz 1919, s.1.
• Tunaya, Tarık Zafer; Hürriyet’in İlanı, İstanbul, Arba, 1995.
• -----------; Türkiye’de Siyasal Gelişmeler, İstanbul, Bilgi Üniversitesi, 2002.
• Zürcher, Erik Jan; Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul, İletişim, 1995.