Osmanlı’nın Filistin Cephesi’ndeki Son Muharebesi

Yıl 2010, , 37 - 69, 01.05.2010

Cemal Kemal

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000316

Cited By: 2

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

Osmanlı’nın Filistin Cephesi’ndeki Son Muharebesi

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nun, Almanya’nın organize ettiği İttifak Bloku’nakatılarak, Birinci Dünya Savaşı’na girişinden sonra, Ahmet Cemal Paşakomutasında Süveyş Kanalı’nı geçerek Mısır’ı geri almak, İngiltere’nin Kral Yolu(Hindistan Yolu)’nu kesmek ve Almanya üzerindeki İtilaf Bloku’nun Basksınıazaltmak amacıyla başlattığı Kanal Harekâtları, başarılı olamamıştır. Müteakiben,Mekke Emiri Şerif Hüseyin ile oğulları, Ali, Faysal, Abdullah ve Zeyd tarafındanHicaz (Mekke ve Medine)’da çıkartılan Arap İsyanı’yla koordineli olarak yürütülenİngiliz taarruzu, Sina Yarımadası’nı geçerek Filistin’e intikal etmiştir.Filistin Cephesi’nde görevli Yıldırım Ordular Grubu ( 4, 7, 8. Ordular veMondros Mütarekesi’nden sonra 2.ordu), Gazze Muharebeleri, Şeria Muharebelerive Nablus Meydan Muharebesi sonunda bozguna uğramış, sırasıyla Dera, Şam veHalep’e kadar çekilmişlerdir. Daha sonra, Milli Mücadele kadrosunun temeliniteşkil edecek olan Mustafa Kemal (Atatürk), Mustafa İsmet (İnönü), Mustafa Fevzi(Çakmak), Ali Fuat (Cebesoy), Refet (Bele), Fahrettin (Altay) Paşalar ve Osmanlıbirliklerin çoğunluğu Filistin Cephesi’nde General Allenby tarafından sevk ve idareedilen İngiliz Ordusuna karşı savaşmışlardır. 7.Ordu Komutanı Mustafa KemalPaşa, 26 Ekim 1918’de Halep kuzeyinde İngiliz ve Arap Ordularının taarruzunudurdurmayı başarmıştır

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal, Osmanlı, İngiltere, Arap, Filistin, Suriye, Dera, Şam, Halep, Ordu, Çekilme, Savunma, Taarruz

Kaynakça

• Abensour Christophe ve diğerleri, Thema Larousse, Tematik Ansiklopedi İnsan ve tarih, Tarih Siyasal Sistemler Düşünce Tarihi Dinler, İstanbul, Milliyet Yay›n›, 1993.
• Acar İrfan C., Lübnan ve Filistin Sorunu,Atatürk Kültür,Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›,1989.
• Ar› Kemal, Birinci Dünya Savaş› Kronolojisi, Ankara, Gnkur. Bas›mevi, 1997.
• Armstrong, H.C., Bozkurt, Kemal Atatürk’ün Yaşam›, 5.b., Çev. Gül Çağal› Güven, İstanbul, Arba Yay›nlar›, 1997.
• Atatürk, Nutuk, Ankara, Türk Dil Kurumu (TDK) Yay›nlar›, Gnkur. Bas›mevi, 1981.
• Atay Falih R›fk›, Zeytindağ›, İstanbul, Milli Eğitim Bas›mevi, 1970. ________,Çankaya -Atatürk’ün Doğumundan Ölümüne Kadar-, İstanbul, Pozitif Yay›nlar›, 2004.
• Atay Falih R›fk› ve Mahmut Soydan, Atatürk’ün An›lar›, 1917-1919, Ankara, Olgaç Matbaas›, 1982.
• Aydemir Şevket Süreyya, Tek Adam, c.I, İstanbul, Remzi Kitabevi, 1963.
• , Makedonya’dan Ortaasya’ya Enver Paşa, c.II, 1908-1914, İstanbul, Remzi Kitabevi, 1993.
• , Makedonya’dan Ortaasya’ya Enver Paşa, c.III, 1914-1922, İstanbul, Remzi Kitabevi, 1993.
• Başbakanl›k Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Belgelerle Mustafa Kemal Atatürk, (1916-1922), Ankara, 2003.
• Bayur Yusuf Hikmet, Türk İnk›lab› Tarihi, c.III, Ks.3, 1914-1918 Genel Savaş›, Bunlar›n Siyasal Tepkileri, Ankara, TTK Yay›n› 1957.
• Belen Fahri, Birinci Cihan Harbi’nde Türk Harbi, c.V,1918 Y›l› Hareketleri, Ankara, Gnkur. Bas›mevi, 1967.
• Bourgeois Willy, Lawrence, Çev. Nusret Kuruoğlu, İstanbul, Bahar Matbaas›, 1967.
• Çetiner Y›lmaz, Son Padişah Vahdettin, 2.b., İstanbul, Milliyet Yay›nlar›, 1993.
• Danişmend İsmail Hami, İzahl› Osmanl› Tarihi Kronolojisi, c.IV, İstanbul, Türkiye Yay›nevi, 1955.
• Doğruer Sedat, Y›ld›r›m›n Ak›beti, İstanbul, Askeri Bas›mevi, 1927.
• Eroğlu Hamza, Türk İnk›lâp Tarihi, Yeniden Düzenlenmiş, Genişletilmiş Yeni Bask›, Ankara, Savaş Yay›nlar›, 1990.
• Fromkin David, Bar›şa Son Veren Bar›ş( A Peace To End All Peace), Modern Orta Doğu Nas›l Yarat›ld›? 1914-1922, çev. Mehmet Harmanc›, İstanbul, Sabah Yay›nlar›, 1994.
• Gnkur. Harp Tarihi Bşk.l›ğ›, Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, c.I, Osmanl› İmparatorluğu’nun Siyasi ve Askeri Haz›rl›klar› ve Harbe Girişi, Ankara, Gnkur. Bas›mevi,1970.
• , Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi , c.VI, Hicaz, Asir, Yemen Cepheleri ve Libya Harekât›, Ankara, Gnkur. Bas›mevi, 1978.
• , Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi , c.IV, Ks.2, Sina-Filistin Cephes i, Ankara, Gnkur. Bas›mevi, 1986.
• , Türk İstiklal Harbi, c.I , Mondros Mütarekesi ve Tatbikat› , 3.b., Ankara, Gnkur.Bas›mevi, 1999.
• Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnk›lap Tarihi Enstitüsü Öğretim Üyeleri, Atatürk ve Türk İnk›lap Tarihi, Editör Fatma Acun, 10.b., Ankara, Siyasal Kitabevi, 2009.
• Kabacal› Alpay, Talat Paşan›n An›lar›, İstanbul, Türkiye İş Bankas› Kültür Yay›nlar›, 2000.
• Karal Enver Ziya, Osmanl› Tarihi, c.IX, İkinci Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaş›, 1908-1918, Ankara, TTK Yay›nlar›, 1996.
• Karpat Kemal H., Türk Demokrasi Tarihi, Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller, İstanbul, İstanbul Matbaas›, 1967.
• Kinross Lord, Atatürk, Bir Milletin Yeniden Doğuşu, çev. Necdet Sander, 14.b., İstanbul, Alt›n Kitaplar Yay›nlar›, 2003.
• Kressenstein Baron Kress Von, Türklerle Beraber Süveyş Kanal›’na, çev. Mazhar Besim Özalpsan, İstanbul, Askeri Matbaa, 1943.
• Kutay Cemal, Ard›nda Kalanlar, İstanbul, Cem Ofset Matbaac›l›k Sanayi Bas›mevi, 1988.
• Larcher Maurice, Büyük Harpte Türk Harbi, c.I, çev. Mehmet Nihat, İstanbul, Matbay› Askeriye, 1927.
• Lewis Bernard, Palestine on The History and Ceophy of a Name, Printed in Canada, 1980.
• , Orta Doğu, H›ristiyanl›ğ›n Doğuşundan Günümüze Orta Doğu’nun 2000 y›ll›k Tarihi, çev. Mehmet Harmanc›, 2.b., İstanbul,Sabah Yay›nlar›, 1999.
• Nedim Şükrü Mahmut, Filistin Savaş›, 1914-1918, çev. Abdullah Es, Ankara, Gnkur. Bas›mevi, 1995.
• Öztuna Y›lmaz, Büyük Osmanl› Tarihi, Osmanl› Devleti’nin Siyasi, Medeni, Kültür, Teşkilat ve San’at Tarihi, c.X, İstanbul, Ötüken Neşriyat, 1994.
• Sanders Liman Von, Türkiye’de Beş Y›l, çev. M. Şevki Yazman, Burçak Yay›nevi, 1968.
• Selek Sabahattin, Anadolu İhtilali, 2 cilt, 4.b., İstanbul, Burçak Yay›nevi, 1968.
• , İsmet İnönü, Hat›ralar, c.I, Ankara, Bilgi Yay›nevi, 1985.
• Sertoğlu Midhat, Mufassal Osmanl› Tarihi, c.VI, İstanbul, Güven Yay›nevi, 1972.
• Shaw J.Stanford, Ezel Kural Shaw, Osmanl› İmparatorluğu ve Modern Türkiye, c.II, Çev. Mehmet Harmanc›, İstanbul, E Yay›nlar›, 1983.
• Sonyel Salahi Ramazan, “Albay T.E.Lavrence, Haşimi Araplar›’n›, Osmanl› İmparatorluğu’na Karş› Ayaklanmalar› İçin Nas›l Aldatt›?” Türk Tarih Kurumu (TTK) Dergisi, Belleten, (Nisan 1987) c.LI, Say›:199.
• Tezer Şükrü, Atatürk’ün Hat›ra Defteri, 3.b.,Ankara, TTK Yay›nlar›,1995.
• Tuncoku A. Mete, ve diğerleri, Türk Tarihi İçinde Atatürk ve Cumhuriyet, Ankara, Gnkur. ATASE Bşk.l›ğ› Yay›nlar›,2001.
• Üçok Çoşkun,Siyasal Tarih, 1789-1950, 5.b., Ankara, Türk Matbaas›, 1961.
• Vakit, Hat›ralar ve Vesikalar,Cemal Paşan›n Hat›rat› Üzerine Tetkikler, İstanbul, “ Vakit “ Gazetesinin Forma Halinde Tefrikas›,1933.
• Volkan Vamik D.,ve Norman Itzkowitz,Ölümsüz Atatürk,Ankara,Bağlam Yay›nlar›,1998.
• Winstone H.V.F., Orta Doğu Serüveni, 1898-1926 Y›llar› Aras›nda Orta Doğu’daki Siyasi ve Askeri İstihbarat›n Öyküsü, çev. Fuad Davudoğlu, İstanbul, Risale Yay›nevi, 1999.
• Yalman Ahmet Emin, Yak›n Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim, c.I,1888-1922, 2.b., İstanbul, Özener Matbaac›l›k, 1997.
• Yavuz Ünsal, Atatürk İmparatorluktan Milli Devlete, Ankara, Türk Tarih Kurumu (TTK) Yay›nlar›, 1990.
• Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK), Atatürk İlkeleri ve İnk›lâp Tarihi, c.I/I, Türk İnk›lâb›n›n Haz›rl›k Dönemi ve Türk İstiklal Savaş›, Ankara, Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Yay›nlar›, 1994. Gazeteler
• Bardakç› Murat, “Mustafa Kemal’in Kaleminden Orta Doğu’yu Nas›l Kaybettik?” Hürriyet, 12 Ocak 2003.
• İlhan Attila, “Irak ç›kmaz› Neler Hat›rlat›yor?..” Cumhuriyet,10 Eylül 2003. Yay›mlanmam›ş Araşt›rmalar
• Cebecioğlu Güngör, “Atatürk ve Güney Cephelerimiz,” Bas›lmam›ş Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnk›lâp Tarihi Enstitüsü,1991.
• Özçelik Ayfer,“Ali Fuat Cebesoy Hayat› ve Faaliyetleri,”Bas›lmam›ş Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnk›lâp Tarihi Enstitüsü, 1989.