İkinci Dünya Savaşı’nda İstanbul ve Trakya’nın tahliye edilmesi

Yıl 2013, , 0 - 0, 01.09.2013

Sabit Çetin

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000379

Cited By: 1

Öz

Türkiye  İkinci  Dünya  Savaşı’nda  izlediği  kararlı  dış  politika  ile  toprak 

bütünlüğünü  koruyarak  savaş  dışı  kalmayı  başarmıştır.  1941  yılında  Balkanlarda 

meydana gelen çatışmaların Türkiye’nin sınırlarına kadar gelmesi sonucunda, Türk 

Hükümeti savaşın etkilerini en aza indirmek amacıyla bir dizi tedbir almak zorunda 

kalmıştır.  İstanbul  ve  Trakya’da  yaşayan  sivil  halkın  yanında,  buralardaki  kamu 

kurum  ve  kuruluşları  ile  sivil  ve  askeri  eğitim  kurumlarının  da  nakil  işlemleri 

yapılmıştır.  Bu  çalışmada  savaş  tehlikesine  karşı  alınan  tedbirlerden  biri  olan 

İstanbul ve Trakya’nın tahliye edilmesi işinin planlanması, uygulanması ve faaliyet 

sırasında  yaşanan  sorunlar  ile  yasal  düzenlemeler  imkânlar  ölçüsünde 

incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İkinci Dünya Savaşı, İstanbul, Trakya

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• ARŞĐV:
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
• BCA, Tarih: 01.04.1941, Sayı: 2/15549, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 94.29.4.
• BCA, Tarih: 08.05.1941, Sayı: 2/15764, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 94.39.19
• BCA, Tarih: 05.06.1941, Dosya: 18242, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 170.182.9.
• BCA, Tarih: 30.04.1941, Sayı: 1289, Fon Kodu: 490,01, Yer No: 611.120.5.
• BCA, Tarih: 31.08.1944, Sayı: 2/1641, Dosya: 76–108, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer
• No: 106.72.5.
• BCA, Tarih: 23.07.1941, Dosya: 4061, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 48.309.8.
• BCA, Tarih: 19.06.1941, Sayı: 2/16032, Dosya: 39–168, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer
• No: 95.52.17.
• BCA, Tarih: 14.05.1941, Dosya: 39125, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 47.303.9.
• BCA, Tarih: 08.05.1941, Dosya: 5521, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 56.377.3.
• BCA, Tarih: 22.08.1941, Sayı: 2/16483, Dosya: 118–64, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer
• No: 96.75.8.
• BCA, Tarih: 15.11.1941, Dosya: 20390, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 179.235.13.
• BCA, Tarih: 08.05.1941, Sayı: 2/15753, Dosya: 48–25, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer
• No: 94.39.8.
• BCA, Tarih: 26.05.1941, Sayı: 2/15852, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 95.44.7.
• BCA, Tarih: 22.06.1940, Sayı: 2/13757, Dosya: 146–55, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer
• No: 91.59.17.
• BCA, Tarih: 17.07.1940, Sayı: 2/13985, Dosya: 120–33, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer
• No: 92.71.5.
• BCA, Tarih: 01.09.1939, Sayı: 2/11854, Dosya: 44–23, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer
• No: 88.85.19.
• BCA, Tarih: 17.07.1941, Dosya: 14626, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 144.31.9.
• BCA, Tarih: 28.04.1941, Sayı: 2/15678, Dosya: 143, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer N o:
• 94.35.13.
• 800
• BCA, Tarih: 06.09.1939, Sayı: 2/11890, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 88.87.15.
• BCA, Tarih: 27.06.1940, Sayı: 2/13787, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 91.61.7.
• BCA, Tarih: 10.10.1940, Sayı: 2/14518, Dosya: 147, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No:
• 92.97.18.
• BCA, Tarih: 14.02.1941, Sayı: 2/15220, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 94.12.15. BCA, Tarih: 13.06.1941, Sayı: 2/15985, Dosya: 144–283,Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer
• No: 95.50.10.
• BCA, Tarih: 21.06.1940, Dosya: 25934, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 213.448.7.
• BCA, Tarih: 13.04.1940, Dosya: 4854, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 53.351.6.
• BCA, Tarih: 26.05.1941, Sayı: 2/15879, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 95.45.4.
• BCA, Tarih: 25.06.1941, Sayı: 2/16047, Dosya: 159–213,Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer
• No: 95.53.12;
• BCA, Tarih: 15.07.1941, Sayı: 2/16236, Dosya: 59–29, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer
• No: 95.63.1.
• BCA, Tarih: 26.05.1941, Sayı: 2/15853, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 95.44.8.
• BCA, Tarih: 22.08.1941, Sayı: 2/16488, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 96.75.13.
• BCA, Tarih: 06.05.1941, Sayı: 2/15707, Dosya: 214–225,Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer
• No: 94.37.2.
• BCA, Tarih: 06.04.1941, Dosya: 21948, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 186.281.9. BCA, Tarih: 04.10.1941, Sayı: 2/16714, Dosya: 48–31, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer
• No: 96.86.18.
• BCA, Tarih: 07.04.1938, Sayı: 2/8505, Dosya: 48, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No:
• 82.28.6.
• BCA, Tarih: 18.11.1943, Sayı: 3/90, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 104.2.40.
• KĐTAP VE MAKALELER
• Armaoğlu, Fahir H.: “Đkinci Dünya Harbinde Türkiye”, Ankara Üniversitesi
• Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi,Cilt: 13, Sayı: 2, (1958).
• Atabey, Figen; “Đkinci Dünya Savaşı’nda Türk Donanması”, Askeri Tarih
• Araştırmaları Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 18, (Ağustos 2011).
• Atay, Falih Rıfkı; “Trakya ve Đstanbul Hakkındaki Tedbir”, Ulus, (12.04.1941).
• Bakar, Bülent; “Đkinci Dünya Savaşı’nda Đstanbul ve Trakya’dan Anadolu’ya Göç
• ve Paniğe Karşı Propaganda”Đstanbul Üniversitesi Atatürk Đlkeleri ve Đnkılâp
• Tarihi Enstitüsü, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, Sayı: 12,
• (6/2007)
• ĐKĐNCĐ DÜNYA SAVAŞI’NDA ĐSTANBUL VE TRAKYA’NIN… 801
• Barutçu, Faik Ahmet; Siyasi Anılar, Milliyet Yayınları, Đstanbul, 1977.
• Büyüktuğrul, Afif; Cumhuriyet Donanması, (1923–1960), Deniz Basımevi,
• Đstanbul, 1967.
• Deniz Harp Okulu Tarihçesi, Deniz Harp Okulu Basımevi, Đstanbul, 2004.
• Deringil, Selim; Denge Oyunu Đkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış
• Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Đstanbul, 2003.
• Engin, Đlhan; Göç Yolları Tıkadı, Đstanbul, 1968.
• Esmer, Ahmet Şükrü ve Sander, Oral; “Đkinci Dünya Savaşı’nda Türk Dış Politikası”, Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1945), B. 9, Siyasal
• Kitabevi, Ankara, 1996.
• Goloğlu, Mahmut; Milli Şef Dönemi (1939–1945), Kalite Matbaası, Ankara, 1974. Đstanbul Đl Yıllığı, Đstanbul, 1973.
• Gündüz, Aka; “Parasız Nakilden Cayanları Tenkid”, Yeni Sabah,(11.5.1941). Gürün, Kamuran; “Türkiye’yi II. Dünya Savaşı’na Sokma Çabaları”, Belleten,Cilt:
• LII, Sayı:204, (Kasım 1988).
• Hale, William; Türk Dış Politikası (1774-2000), Çev. Petek Demir, Arkeoloji ve
• Sanat Yayınları, Đstanbul, 2003.
• Đnönü, Erdal; Anılar ve Düşünceler, Đstanbul, 1996.
• Karabekir, Kazım; Ankara’da Savaş Rüzgârları, II. Dünya Savaşı, CHP Grup
• Tartışmaları, Yay. Haz. Faruk Özerengin, Đstanbul, 2000.
• Koçak, Cemil; Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), Cilt:1, Đletişim Yayınları, Đstanbul, 2010.
• Köymen, Nusret ;“Đstanbul Anadolu’ya Gidiyor”, Vatan, (03.05.1941).
• _______; “Harp Đhtimalleri Karşısında: Şehir ve Köy”, Vatan, (16.04.1941).
• Küçükerşen, Cevdet; Đkinci Dünya Harbinde Geri Hizmet ve Đkmal Đşlerindeki
• Yenilikler, Genelkurmay Başkanlığı Askeri Basımevi, Đstanbul,1947.
• Nadi, Yunus; “Bir Tedbir Etrafında”, Cumhuriyet, (12.04.1941).
• Önder, Zehra; II. Dünya Savaşı’nda Türk Dış Politikası, Çev. Leyla Uslu, Bilgi
• Yayınevi, Ankara, 2010.
• Öymen, Altan; Bir Dönem Çocuk, Đstanbul, 2002.
• Özbay, Kemal; Türk Askeri Hekimliği Tarihi ve Asker Hastaneleri, C. I,
• Đstanbul, 1976.
• Özgüldür, Yavuz; Türk Alman Đlişkileri (1923-1945), Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1993.
• SABĐT ÇETĐN 802
• Sertel, M. Zekeriya; “Hükümetin Teyakkuzu ve Đhtiyat Tedbirleri”, Tan,
• (11.04.1941).
• Tutel, Eser; “Đkinci Dünya Savaşı’nda Beyoğlu”, Tarih ve Toplum, Sayı: 133,
• (Ocak 1995).
• Türk Subaylarının Đkinci Dünya Harbi Hatıraları, Genelkurmay Basımevi,
• Ankara, 1999.
• Türkiye Dış Politikasında 50 Yıl Đkinci Dünya Savaşı Yılları (1939-1946),
• Dışişleri Bakanlığı Araştırma ve Siyaset Planlama Genel Müdürlüğü,
• Uran, Hilmi; Hatıralarım, Ankara, 1959.
• Us, Asım; Hatıra Notları, Đstanbul, 1966 . _______ ;“Aldığımız Tedbirler Đhtiyatta Bir Đfrat karlık Değildir”, Vakit,
• (13.04.1941).
• _______ ; “Anadolu’ya Göç Etmenin Manası ve Hedefleri”, Vakit, (11.04.1941) . Ünsal, Ertan; “41 Baharında Anadolu’ya Gönüllü Göç Đstanbul Boşaltılıyor”,
• Popüler Tarih, (Mayıs, 2001).
• Yıldırım, Hüseyin;“Deniz Harp Okulu Mersin’de”, Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri II, Đkinci Dünya Harbinde Türkiye(20-22 Ekim 1997 Đstanbul),
• Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1999.
• Resmi ve Süreli Yayınlar:
• TBMM Zabıt Ceridesi
• Resmi Gazete
• Akşam
• Ayın Tarihi
• Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi,
• Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi
• Belleten
• Cumhuriyet
• Popüler Tarih
• Tan
• Ulus
• Vakit
• Vatan
• Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi
• Yeni Sabah