THE TIMES GAZETESİNİN GÖZÜNDEN DOĞU SORUNU, OSMANLI İMPARATORLUĞU VE TANZİMAT DÖNEMİ(1838- 1878)

Yıl 2015, , 0 - 0, 11.01.2015

Günseli Gümüşel

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000432

Öz

Osmanlı  İmparatorluğu XVIII. yüzyıldan itibaren Avrupa’nın teknolojik ve 

ekonomik üstünlüğü karşısında sürekli olarak toprak ve saygınlık yitirmeye 

başlamış, XIX. yüzyılda ise dağılma sürecine girmiştir. İmparatorluğu bu süreçten 

kurtarabilmek adına imparatorluk içinde bir dizi düzenlemeye girişilmiştir. Bunun 

yanısıra imparatorluğun ayakta kalabilmesi için yalnızca askeri gücün yeterli 

olmayacağının görülmesiyle Avrupa devletleri ile “denge politikası” izlenmiştir. 

Osmanlıdevlet adamlarıancak 1798 yılında Napoleon’un Mısır  İşgali 

sırasında imparatorluğun içinde bulunduğu güç durumun, güçsüzlüğün ve 

yetersizliğin farkına varabilmişlerdir. Ayrıca Avrupalıbir devletin askeri ve 

diplomatik desteği olmaksızın imparatorluğun toprak bütünlüğünü ve bağımsızlığını

korumanın imkânsızlığınıtam anlamıyla kavrayabilmişlerdir. 

Osmanlı İmparatorluğu’nu Tanzimat Dönemi’ne götüren bu süreç Avrupa’da 

ve özellikle de İngiltere’de basının devletin finansal desteği olmadan ayakta 

kalabildiği ve özgür bir duruşsergilediği bir döneme denk gelir. Söz konusu 

gazetelerin en yetkin olanıgünlük The Times gazetesiydi. 1785’te kurulan gazete, 

dünyanın ilk gazetelerindendir ve özellikle XIX. yüzyılda dışpolitika olmak üzere 

kamuoyu oluşturmada önemli bir role sahipti. Bu dönemde iki devlet arasındaki 

ilişkiler ve izlenen politikalar gazetenin imparatorluğa olan ilgisini ve dikkatini 

doruk noktasına ulaştırır. 

The Times gazetesi gelişen olaylara dair haberleri ve görüşleri detaylı şekilde 

yayınlamıştır. Tüm gelişmelere dikkatle eğilen ve değerlendirmelerde bulunan 

gazetenin editör yorumlarıda olayların o günün bakışaçısına ve algısına göre 

anlamlandırmaya çalışmada fayda sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

The Times, Doğu Sorunu, Osmanlı İmparatorluğu

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• a) Arşivler ve Kütüphaneler
• The Times Gazetesi Dijital Arşivi
• Hacettepe Üniversitesi Kütüphanesi
• Bilkent Üniversitesi Kütüphanesi
• Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kütüphanesi
• b) Gazeteler ve Dergiler
• The Timesgazetesi, 9 Aralık 1838.
• The Timesgazetesi, 19 Aralık 1838, Çarşamba.
• The Timesgazetesi, 2 Haziran 1857, Perşembe.
• The Timesgazetesi, Editör Yorumları, 11 Şubat 1859, Cuma.
• The Timesgazetesi, Editör Yorumları, 16 Ağustos 1860, Perşembe.
• The Timesgazetesi, Editör Yorumları, 15 Eylül 1862, Pazartesi.
• The Timesgazetesi, 01 Ağustos 1863, Cumartesi.
• The Timesgazetesi, 21 Eylül 1864, Çarşamba.
• 72The Timesgazetesi, 26 Temmuz 1865, Çarşamba. The Timesgazetesi, 19 Mayıs 1866, Cumartesi.
• The Timesgazetesi, 19 Ağustos 1875, Perşembe.
• The Timesgazetesi, 05 Ekim 1875, Salı.
• The Timesgazetesi, 14 Eylül 1876, Perşembe.
• The Timesgazetesi, 13 Mayıs 1876, Cumartesi
• The Timesgazetesi, 21 Haziran 1876, Çarşamba.
• The Timesgazetesi, Editör Yorumları, 26 Aralık 1876, Salı.
• The Timesgazetesi, Editör Yorumları, 27 Aralık 1876, Çarşamba.
• The Timesgazetesi, 16 Mayıs 1878, Salı.
• The Timesgazetesi, 20 Mayıs 1878, Cumartesi.
• The Timesgazetesi, Özel Muhabirden, Beyoğlu, 27 Mayıs 1878, Cumartesi.
• The Timesgazetesi, 30 Mayıs 1878, Salı. c) Kitaplar ve Makaleler
• 1) Kitaplar
• Aktepe, M. Münir, Vak’a-Nüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi Cilt: XV, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1993.
• Aydoğdu, Nergis Yılmaz ve Kara, İsmail (haz.), Namık Kemal, Osmanlı Modernleşmesinin Meseleleri, Bütün Makaleleri I, Dergah Yayınları, İstanbul, 2005.
• Baykara, Tuncer, Osmanlılarda Medeniyet Kavramıve 19. Yüzyıla Dair Araştırmalar, Akademi Kitabevi, İzmir, 1999.
• Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, YapıKredi Yayınları, İstanbul, 2002. Birsen, Kemalettin, Tanzimatın Harici Siyaseti, Tanzimat I, Maarif Vekâleti Yayını, İstanbul, 1940.
• Cebeci, Dilaver, Tanzimat ve Türk Ailesi (Sosyal Değişme Açısından Tanzimat Ailesi Üzerine Bir İnceleme), Bilgeoğuz Yayınları, İstanbul, 2010.
• Çelik, Hüseyin, Bir Medeniyetin Analizi, Türk Yanlısı İngilizlerin Osmanlı’ya Bakışı, Ufuk Kitapları, İstanbul, 2002, s. 124.
• Halaçoğlu, Yusuf (haz.), Ahmet Cevdet Paşa Tarihi, Maruzat, ÇağrıYayınları, İstanbul, 1980.
• İnalcık, Halil, Osmanlılar Fütuhat, İmparatorluk, Avrupa ile İlişkiler, Timaş Yayınları, İstanbul, 2010.
• İnuğur, Nuri, Basın ve Yayın Tarihi, Der Yayınları, Ankara, 2002.
• İrtem, Süleyman Kani, Şark Meselesi Osmanlı’nın Sömürgeleşme Tarihi, Temel Yayınları, İstanbul, 1999.
• Karadağ, Raif, Şark Meselesi, Emre Yayınları, İstanbul, 2005.
• Karal, Enver Ziya, OsmanlıTarihi V. ve VI. Ciltler: Nizam-ıCedid ve Tanzimat Devirleri (1789- 1856), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1976.
• Karpat, Kemal, Osmanlı’da Değişim, Modernleşme ve Uluslaşma, İmge Kitabevi, Ankara, 2006.
• Kaynar, Reşat, Mustafa Reşid Paşa ve Tanzimat, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1954.
• Keyder, Çağlar, Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, İletişim Yayınları, İstanbul, 2007.
• Kodaman, Bayram ve Ünal, Mehmet Ali (haz), Abdurrahman Şeref Efendi Tarihi, İkinci Meşrutiyet Olayları(1908- 1909), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1996.
• Korkmaz, Alemdar, İstanbul (1875- 1964) Türkiye’de Yayınlanan Fransızca Bir Gazetenin Tarihi, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, Ankara, 1980.
• Luraghi, Raimondo, Sömürgecilik Tarihi, e Yayınları, İstanbul, 2000.
• Mardin, Şerif, Modernleşme, İslam Dünyasıve Türkiye, İsav Kitaplığı, İstanbul, 2001.
• Mustafa Reşid Paşa ve Dönemi Semineri Bildiriler, Ankara 13- 14 Mart 1985, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1987.
• Sander, Oral, Anka’nin Yükselişi ve Düşüşü, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2000.
• Sander, Oral, Siyasi Tarih: İlkçağlardan 1918’e, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2006.
• Sırma, İhsan Süreyya, Tanzimat’ın Götürdükleri, Beyan Yayınları, İstanbul, 1988.
• Tanzimatın 150. Yıldönümü UluslararasıSempozyumu (Bildiriler) 25- 27 Aralık 1989, Milli Kütüphane Yayınları, Ankara, 1991.
• Topuz, Hıfzı, II. Mahmud’dan Holdinglere Türk Basın Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2003.