TARİHSEL OLAYLARI ÇÖZÜMLEMEDE METİN MADENCİLİĞİ: NUTUK ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2021, , 185 - 223, 27.05.2021

H. Ekrem Bayar Doğan Yıldız

https://doi.org/10.46955/ankuayd.943708

Öz

Tarih, insanlığın geçmişten günümüze yaptığı eylemler ile yaşanan olayları, kişileri, toplumları, ülkeleri, mekan ve zaman gibi kavramları bir araya getirerek nedensellik içerisinde anlatan bilim dalıdır. Tarihsel olayların doğru ve objektif bir biçimde incelenmesi ve yorumlanması ile insanlığın geleceğine büyük katkıları olabileceği gibi tarih bilimine yeteri kadar önem verilmemesi, insan topluluklarının durumlarının kötüye gitmesine neden olacaktır. Mustafa Kemal Atatürk’ün de dediği gibi: “Tarihini bilmeyen milletler, yok olmaya mahkumdur!”. Bu sebeple tarih biliminin işlevselliğini arttırmak adına istatistiksel yöntemler ile tarih bilimine katkıda bulunulması amaçlanmıştır. Metin madenciliği ve doğal dil işleme yöntemleri ile tarihsel metinler analiz edilerek tarihsel olaylar daha objektif bir biçimde açıklanabilir. Metin Madenciliği ise, veri analitiğinin alt dallarından bir tanesidir ve temel amacı metinleri yapısal bir veri formatına dönüştürdükten sonra metinlerden anlamlı bilgiler çıkarma sürecine dayanır. Araştırma kapsamında tarihsel metin ve veri kaynağı olarak Mustafa Kemal Atatürk’ün Nutuk’u ele alınmıştır. Literatür araştırması sonucu İngilizce metinlerin analiz edilme kolaylığı ve kullanılan yöntemlerin ve yazılım kütüphanelerinin daha uygun olduğu görüldüğü için veri kaynağı olarak İngilizce’ye çevrilmiş Nutuk üzerinden tüm analizler yapılmıştır. Milli Mücadele Dönemi’nde en çok tekrar eden kelimeler, kelimelerin birbiriyle olan ilişkisi, duygu analizi, konu sınıflandırma ve benzerliği gibi analizler araştırma kapsamında yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nutuk, Metin Madenciliği, Milli Mücadele, Mustafa Kemal Atatürk, Veri Bilimi

Kaynakça

• Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, Alfa Yayınları, 2017.
• Meydan, Sinan, 1923, İnkılap Yayınları, İstanbul, 2017.
• __________, Nutuk'un Deşifresi, Truva Yayınları, İstanbul, 2006.
• Şimşir, Bilal N., Atatürk’ün Büyük Söylevi Üzerine Belgeler, Ankara, TTK, 1991.
• Acun, Fatma, “Dijital Tarih ve DijitalTarihçiliğin Tarihyazımına Etkisi Üzerine”, Tarihyazımı , 2 (1), 2020, Journal of Historiography.
• Acun, Ramazan, “Tarihi Metinlerden Cevher Çıkarmak: Metin Madenciliği”, Avrupa Tarihinde Türk Eli Doç. Dr. Gümeç Karamuk Armağanı, Ankara, 2017.
• Ağca, Hüseyin, “Atatürk’ün Bütük Nutuk’unda Geçen Milli Kimlikle İlgili Kavram, Terim ve Söz Gruplarının Analizi”, 75. Yılında Nutuk’u Anlayarak Okumak, Bilgi Şöleni, 17-18 Ekim 2020.
• Arar, İsmail, “Büyük Nutuk’un Kapsamı, Niteliği, Amacı”, Atatürk’ün Büyük Söylevi’nin 50. Yılı Semineri – Bildiriler ve Tartışmalar”, TTK, Ankara, 1980.
• Aşlıyan, Rıfat, Korhan Günel, “Metin İçerikli Türkçe Doküman Sınıflandırılması”, Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Muğla Üniversitesi, 10-12 Şubat, 2010.
• Cicioğlu, Hasan, Atatürk’ün Büyük Nutuk’ta Adları Geçen Muhalifleri, Muhalefet Gerekçeleri, Atatürk’ün Cevabı 111-155, 75. Yılında Nutuk’u Anlayarak Okumak, Bilgi Şöleni, 17-18 Ekim 2002.
• Gürkan, Hasan, “Atatürk’ün Söylev’i (Nutuk) Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIII/27, 2013-Güz.
• Kılıç, Fahri, “Nutuk'un Analitik Bir İncelemesi”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 3 (1), 2016.
• Kılıç, Mehmet, “Büyük Nutuk’un Cumhuriyet Tarihindeki Yeri ve Önemi”, Türk Dünyası Araştırmaları, 121, 2019.
• Korkmaz, Zeynep, Ergün Aybars, “Nutuk”, 70. Yılında Ulusal ve Uluslararası Boyutlarıyla Atatürk’ün Büyük Nutku ve Dönemi Sempozyumu, Yay. Haz. Gül E. Kundakçı, Ankara 1999, s. 8.
• Silge, Julia, David Robinson, “tidytext: Text Mining and Analysis Using Tidy Data Principles in R”, JOSS 1 (3) The Open Journal, 2016.
• Şeker, Şadi Evren, Banu Diri, “TimeML and Turkish Temporal Logic”, Proceedings of International Conference on Artificial Intelligence, ICAI 2010.
• Tütengil, Cavit Orhan, “Söylev’in Öğretisi”, Türk Dili Dergisi, (Söylev Özel Sayısı), Yıl: 27, Cilt: XXXVI, Sayı: 314, 1 Kasım 1977, s. 373.
• Uzun, Hakan, “Atatürk’ün Nutuk’unun İçerik Analizi”, CTAD: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri Ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl 1, 2, 2005.
• Vatansever, Metin, Ali Hakan Büyüklü, “Using Visual Data Mining Techniques in Clustering Analysis”, Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, Sigma 27, 2009.
• Tunalı, Volkan, Metin Madenciliği için İyileştirilmiş Bir Kümeleme Yapısının Tasarımı ve Uygulaması, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2011.
• Wikipedia, Metin Madenciliği, (https://tr.wikipedia.org/wiki/Metin_madencili %C4%9Fi), (Erişim Tarihi: 14 Mayıs 2019).
• Wikipedia, Türk İstiklal Harbi, (https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk_Kurtulu %C5%9F_Sava%C5%9F%C4%B1). (Erişim Tarihi: 14 Mayıs 2019).
• Kara Harp Okulu, Nutuk Bölümleri, (http://www.kho.edu.tr/hakkinda/ harbiyeli_ataturk/nutuk/nutuk.html). (Erişim Tarihi: 14 Mayıs 2019).