İkinci Dünya Savaşı yıllarında Serteller ve Tan Gazetesi 1939 1945

Yıl 2012, Cilt: 13 Sayı: 49, 179 - 216, 01.09.2012

Ali Ulvi Özdemir

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000356

Cited By: 2

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA SERTELLER VE TAN GAZETESİ (1939-1945)

Öz

Serteller, Sabiha Sertel ve eşi Zekeriya Sertel’i işaret eden, Türk siyasal ve Türk Basın tarihinin en önemli figürlerinden olan bir çiftin adıdır. Sertel çifti evlendikleri 1915 tarihinden itibaren Türkiye’nin en seçkin simalarıyla ve yönetici kesimlerle aynı toplumsal çevre içinde yer almış, ancak politik görüşlerinin solda olmasıyla, Sosyalist bir dünya görüşü ile donanmış olmalarıyla bu çevreden ayrılmış, bunun sonucunda da hayatların her döneminde değişik zorluklarla karşı karşıya kalmışlardır. Tan Gazetesi, Sertellerin Atatürk devrimlerinin kazançlarını savunmakla birlikte yeterli görmeyen, anti-faşist ve anti-emperyalist tutumlarını, muhalif ve sol düşüncelerini en etkili bir biçimde dile getirdikleri ve İkinci Dünya Savaşı süresince Türk siyasî hayatına damgasını vuran önemli bir yayın organı olmuştur. Savaş içinde eleştirel tutumlarını korumakla birlikte hükümete yakın bir çizgi geliştiren Tan Gazetesi ve Serteller, savaşı Almanların kazanamayacağının anlaşılması ile cesaretlenip, yavaşça ve temkinli bir biçimde hükümet karşıtı bir pozisyona doğru evrilmiş ve dönemin sol düşüncesinin sözcüsü olmuşlardır. İkinci Dünya Savaşı sonrası yeniden kurulan dünyada çok partili hayata geçerken muhalefetin kontrollü bir çerçeve içinde sol düşünceye bulaşmadan rolünü oynamasını bekleyen hükümet, Sertellerin bu muvazaalı örgütlenmede muhalefetin sol parçası olmasını Tan Olayı diye tarihimize geçen bir provakasyonla önlemiştir. Bu olaydan sonra Sertellerin gazetecilik ve politik hayatlarını Türkiye’de sürdürme olanağı kalmamıştır

Anahtar Kelimeler

Serteller, Sabiha Sertel, Zekeriya Sertel, Tan Gazetesi, Tan Olayı, İkinci Dünya Savaşı

Kaynakça

• Kitaplar:
• Baer, Marc David; Selanikli Dönmeler, Doğan Yayıncılık, Birinci Baskı, Haziran 2011.
• Hart, Liddel; İkinci Dünya Savaşı Tarihi, C.1 ve C.2., Yapı Kredi Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, Mart 1998
• Er, Tayfun ; Erguvaniler, Duvar Yayınları, 4. Baskı, 2007.
• Erduran, Refik Sabiha, Remzi Kitabevi, Birinci Baskı, Ekim 2004.
• Küçük, Yaçın; Türkiye Üzerine Tezler, C.1.,Tekin Yayınevi, 5.baskı, 1985
• Sertel, Sabiha; Roman Gibi, Belge Yayınları, İkinci Baskı, 1987.
• Sertel, Yıldız ; Annem, Sabiha Sertel Kimdi, Neler Yazdı, Belge Yayınları, 3. Baskı Ocak 2001.
• Sertel, Zekeriya ; Hatırladıklarım, Gözlem Yayınları, Üçüncü Basım, İstanbul, Mart 1977.
• Shirer, William L. Nazi İmparatorluğu, C.1., Yükseliş, Hürriyet Yayınları, Ekim 1979, C.2.,Çöküş, Kasım 1979
• Söylemezoğlu, Faruk; Ansiklopedik Politika Sözlüğü, İletişim Yayınları, Çağdaş Liderler Ansiklopedisi Eki, Tarihsiz.
• Tokmakçıoğlu, Erdoğan; Türk Basın Tarihi, İsim Yayınları, Ankara, Mart 2011.
• Turan, Şerafettin; Türk Devrim Tarihi, 3.Kitap, Birinci Bölüm, Bilgi Yayınevi, 2.Baskı, Ekim 2005.
• Yetkin, Çetin; Karşı Devrim 1945-1959, Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları, 7. Baskı, Eylül 2009
• Yıldız, Mustafa- Doğaner, Yasemin; Cumhuriyet Döneminde Sansür 1923-1973, Siyasal Kitabevi Yayınları, Ankara 2007. 2-Makaleler:
• Ağaoğulları, Mehmet Ali; “Aşırı Milliyetçi Sağ”, Geçiş Sürecinde Türkiye içinde, Belge Yayınları, Aralık 1990, s.189-236.
• Gökmen, Özgür; “Esat Adil Müstecaplıoğlu”, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce, C.8., Sol, İletişim Yayınları,1.baskı, İstanbul 2007, s. 940-947
• Tuğlacı, Pars ; “Sertel, M. Zekeriya”,Çağdaş Türkiye, C.3, Cem Yayınevi, İstanbul, 1990.
• Vural, Mithat Kadri ;“II.Dünya Savaşı Türkiye’sinde Bir Muhalefet Örneği Olarak ‘Tan’ Gazetesi”, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, VII /16-17, (Bahar- Güz), s.381-395. 3-Tezler:
• Biçer, Burcu Ertuna, Erken Cumhuriyet Dönemi Aydını Sabiha Zekeriya Sertel’in Fikir Yazılarında Modernleşme Bağlamında Kadın, Toplum ve Siyaset, yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı, Siyaset ve Sosyal Bilimler Bilim Dalı, İstanbul, 2008.
• Bulut, Ayça; Kemalist Dönem Toplumsal Cinsiyet Politikası ve Kadın Hareketi Çerçevesinde Sabiha Sertel Üzerine Bir İnceleme”, yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, Haziran, 2002. 4-Gazeteler:
• Cumhuriyet Gazetesi Tan Gazetesi
• İnternet Kaynakları
• http://www.filozof.net/Turkce/edebi-sahsiyetler-kisilikler-biyografileri/7725-naci- sadullah-danis-kimdir-hayati.html
• http://www.edebiyatogretmeni.net/refik_halit_karay.htm
• http://www.biyografi.info/kisi/burhan-felek